Mantarlar

Hifler, mantarların çoğalma sürecinde iki ana yöntemle çoğalır: eşeysiz (aseksüel) ve eşeyli (cinsel) çoğalma. Eşeysiz çoğalma şu şekillerde gerçekleşir: 1. Sporangiosporlarla çoğalma: Özel hiflerin uçlarında oluşan keseler içinde sporlar gelişir ve bu sporlar dışarı saçılır. 2. Konidiosporlarla çoğalma: Hiflerin ucunda açıkta oluşan sporlar zincir oluşturacak şekilde ard arda dizilir. 3. Artrosporlarla çoğalma: Hiflerin enlemesine septumlarla bölünerek ayrılması sonucu oluşan bölmeler eşeysiz spor olarak kabul edilir. 4. Klamidosporlarla çoğalma: Hiflerde bulunan hücrelerin büyümesi, gelişmesi ve hücre duvarlarının kalınlaşması ile oluşan sporlar. Eşeyli çoğalma ise gamet adı verilen cinsel hücrelerin birleşmesi ve mayoz bölünme sonucu cinsel sporların meydana gelmesi ile olur.

Kükürt mantarı, çürümüş ağaç köklerinde veya kütüklerinde yetişir. Bulunabileceği bazı ağaç türleri: - yabani kiraz; - mehlep; - erik; - elma; - meşe; - karaağaç; - ceviz. Türkiye'de genellikle sahil kesimlerinde görülür ve yaz ile sonbahar aylarında rastlanır.

Diken mantarı, kulacık mantarı veya kulak mantarı olarak da bilinir ve bu isimler altında diğer mantar türleriyle karıştırılabilir. Ayrıca, diken mantarı kanlıca mantarı ile de karıştırılabilir.

Koç mantarı (Russula delica), balık kokusuna neden olan mantarlardan biridir.

Amfoterisin B geniş spektrumlu bir antifungal ajandır ve aşağıdaki mantar türlerine etkilidir: Mayalar: Candida spp., Rhodotorula spp., Cryptococcus neoformans. Dimorfik mantarlar: Histoplasma capsulatum, Blastomyces dermatitidis, Coccidioides immitis. Küf mantarları: Aspergillus spp.. Ayrıca, amfoterisin B bazı alg ve protozoonlara da etki eder.

Mantarın hücre duvarı kitin adı verilen karmaşık bir polisakkarit nedeniyle serttir.

Dünyanın en büyük mantarı olan Armillaria Ostoyae türünün boyu 6 kilometre olarak kaydedilmiştir.

Kuzu göbeği mantarı, genellikle ilkbahar aylarında, mart ve haziran ayları arasında ortaya çıkar. Rengi, krem renginden koyu gri tonlarına kadar değişebilir.

Evet, "yeast" (maya) bir mantar türüdür.

Evet, "fungal" ve "mantar" aynı şeyi ifade eder. "Fungal" kelimesi, mantarlarla ilgili veya mantarların neden olduğu anlamına gelir.

Mantar ve mikroskobik canlıların özellikleri şu şekilde özetlenebilir: Mantarlar: - Özellikler: Fotosentez yapmazlar, besinlerini bitkilerden veya diğer canlılardan alırlar, kök, gövde, yaprak ve çiçek gibi organlara sahip değillerdir, çok hücreli canlılardır. - Faydaları: Yiyecek olarak kullanılırlar, ilaç olarak kullanılırlar, ekosistem için önemlidirler (ölü bitki ve hayvan kalıntılarını ayrıştırarak toprağın zenginleşmesine yardımcı olurlar). - Zararları: Bazı şapkalı mantarlar insanların zehirlenmesine neden olur, el ve ayaklarda kaşıntıya, saçkıran ve pamukçuk hastalıklarına yol açarlar. Mikroskobik Canlılar: - Özellikler: Çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük canlılardır, bakteri, mantar, virüs ve protozoa gibi canlıları içerir, çok çeşitli şekillerde bulunurlar. - Faydaları: Yiyecek üretiminde (yoğurt, peynir, sirke) ve ilaç yapımında kullanılırlar, ekosistem için önemlidirler (ölü bitki ve hayvan kalıntılarını ayrıştırarak toprağın zenginleşmesine yardımcı olurlar). - Zararları: Hastalıklara neden olabilirler, gıdaları bozabilirler, ekosistemi bozarak çevre kirliliğine yol açabilirler.

Maya ve küf mantarları arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Yapı ve Görünüm: Maya, tek bir hücreden oluşan yuvarlak veya oval şekilli bir organizmadır. 2. Üreme: Maya, tomurcuklanma veya ikili fisyon yoluyla eşeysiz olarak çoğalır. 3. Büyüme Koşulları: Küf, mayalardan daha geniş bir asitlik (pH) aralığında büyüyebilir ve daha sıcak, nemli koşullarda gelişir. 4. Kullanım Alanları: Maya, etanol üretimi, pişirme ve vitamin takviyeleri gibi alanlarda kullanılırken, küf antibiyotik üretiminde ve besinlerin parçalanmasında rol oynar.

Kırmızı ve siyah mantarlar aynı tür değildir. Mantarlar farklı renklerde olabilir ve bu renkler türlerine göre değişir. Kırmızı mantarlar arasında gelincik mantarı (Sezar mantarı) turuncu ve kırmızı renklerde olabilir. Siyah mantarlar ise genellikle borazan mantarı olarak bilinir ve koyu kahverengi-siyah renge sahiptir.

Çevremizde bulunan bitki, mantar, hayvan ve mikroskobik canlıların fiziksel özellikleri şu şekildedir: 1. Bitkiler: Kendi besinlerini üretebilen, toprağa bağlı canlılardır. Fiziksel özellikleri: - Kök: Bitkilerin toprak altında kalan kısmı, su ve mineral alır. - Gövde: Bitkinin dik durmasını sağlar, yaprak ve çiçekleri taşır. - Yaprak: Besin üretimi, gaz alışverişi ve terleme yapar. - Çiçek: Bitkinin üreme organıdır, farklı renklerde ve özelliklerde olabilir. 2. Mantarlar: Kendi besinlerini üretemeyen, bitki ve hayvan atıklarını çürüten canlılardır. Fiziksel özellikleri: - Şapkalı Mantarlar: Toprağa bağlı yaşar, gerçek kök, gövde ve yaprak gibi organları yoktur. - Küf Mantarları: Besinlerin üzerinde yaşar ve küflenmeye neden olur. - Maya Mantarları: Hamurun mayalanmasında ve sütten peynir yapımında görev alır. 3. Hayvanlar: İhtiyaç duydukları besinleri diğer canlılardan karşılayan, omurgalı ve omurgasız olarak sınıflandırılan canlılardır. Fiziksel özellikleri: - Omurgasız Hayvanlar: Vücutlarında omurga bulunmaz, solucan, kelebek, arı gibi örnekleri vardır. - Omurgalı Hayvanlar: Kıkırdak ve kemikten oluşan bir omurga yapısına sahiptir, memeliler, kuşlar, sürüngenler gibi grupları içerir. 4. Mikroskobik Canlılar: Gözle görülemeyecek kadar küçük olup ancak mikroskop yardımıyla incelenebilen canlılardır. Fiziksel özellikleri: - Bakteriler: En basit yapılı mikroskobik canlılardır, uygun koşullarda hızla çoğalır. - Amip, Öglena, Paramesyum: Farklı hareket ve beslenme özelliklerine sahip mikroskobik canlı örnekleridir.

Çayır mantarı (Agaricus campestris) zehirli değildir ve yenebilen bir mantar türüdür. Ancak, çayır mantarına görünüş olarak benzeyen Amanita virosa, Amanita verna ve Amanita phalloides gibi zehirli mantarlar da bulunmaktadır.

Pösteki mantarı (Coprinus comatus) zehirli değildir, yenebilen bir mantar türüdür.

Çaşır mantarı, Pleurotus eryngii var. ferulae olarak bilinen bir mantar türüdür.

Işıklı mantar, bilimsel adıyla Mycena lux-coeli, böcekleri kendine çekerek sporlarını yayma ve tüketicilere karşı uyarı verme işlevlerine sahiptir. Ayrıca, bu mantarların gece yaydığı ışık, okuma gibi aktiviteler için yeterli parlaklık sağlayabilir. Yenilebilir bir mantar türü olmayan ışıklı mantar, sadece Japonya'da yetişir ve yağmur mevsiminin gelmesiyle ortaya çıkar.

Mantar hücreleri ökaryot yapıya sahiptir ve tek hücreli veya çok hücreli olabilirler. Mikroskop altında mantar hücreleri şu şekilde görünür: - Maya hücreleri: Yuvarlak veya oval şekilli hücrelerdir (5-8 µm) ve tomurcuklanarak ya da ikiye bölünerek ürerler. - Küf hücreleri: Uzun tübüler yapılardan oluşan hifler şeklinde görünürler. Ayrıca, mantar hücrelerinin hücre duvarı kitinden oluşur.

Tek hücreli mantar, mikroskobik boyutlarda olan ve tek bir hücreden oluşan mantar türüdür. En bilinen tek hücreli mantar türleri arasında şunlar yer alır: - Saccharomyces cerevisiae: Ekmek mayası olarak bilinir ve unla suyun fermentasyonu sırasında karbondioksit ve alkol üretir. - Candida albicans: İnsan vücudunda doğal olarak bulunan bir maya türüdür, ancak bazı koşullarda enfeksiyonlara neden olabilir. - Schizosaccharomyces pombe: Farklı bir fermentasyon sürecine sahip olan bu maya, özellikle biyoteknoloji alanında kullanılır. - Pichia pastoris: Genetik mühendislik ve protein üretimi için yaygın olarak kullanılan bir maya türüdür. Tek hücreli mantarlar, ekosistemlerin dengesi için önemli bir rol oynar ve gıda sanayisinden tıbbi uygulamalara kadar geniş bir yelpazede yer alırlar.