ManeviTazminat

T.C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Esas No: 2013/4-8, Karar No: 2013/1458, Karar Tarihi: 09.10.2013 sayılı ilam, haksız şikayet nedeniyle kişilik haklarına saldırı iddiasıyla açılan bir manevi tazminat davasıyla ilgilidir. Davada, davalı ve 17 arkadaşının Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'na verdikleri şikayet dilekçesinde, Urla Kadastro Müdürlüğü'nde kontrol mühendisi olan davacının işlemleri geciktirdiği ve işyerinde huzursuz bir ortam oluşturduğu iddia edilmiştir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, şikayet hakkının davalı tarafından yasal sınırlar içinde kullanılıp kullanılmadığını ve dolayısıyla davacının kişilik haklarına saldırı olup olmadığını değerlendirerek yerel mahkemenin kararını bozmuştur.

Trafik kazasında manevi tazminat miktarı, aşağıdaki faktörlerin değerlendirilmesiyle belirlenir: 1. Kazanın Meydana Geliş Şekli: Kazanın nedeni, şiddeti ve yol açtığı fiziksel/ruhsal etkiler. 2. Kusur Durumu: Tarafların kusur oranları, tazminat miktarını etkileyebilir. 3. Sosyal ve Ekonomik Durumlar: Mağdurun mesleği, yaşı, ailevi durumu ve ekonomik gücü. 4. Yargıtay İçtihatları: Benzer davalardaki kararlar, manevi tazminatın belirlenmesinde kılavuzluk sağlar. Hesaplama yöntemleri arasında: - Tarife Yöntemi: Bedensel zararlarda kullanılan, maluliyet oranlarına göre önceden belirlenmiş tarifeler. - Somut Olay ve Emsal Karar Karşılaştırması: Önündeki somut olayı, daha önce verilmiş benzer kararlarla karşılaştırarak bir sonuca varma. - Geleneksel Yöntem: Manevi tazminatın, para ile ölçülemeyen değerlerin hakkaniyete uygun bir şekilde belirlenmesi. Manevi tazminat talepleri için zamanaşımı süresi 10 yıldır (Türk Borçlar Kanunu Madde 72).

İdari yargıda manevi tazminat talebi, tam yargı davası veya iptal davası ile birlikte veya ayrı bir dava olarak yapılabilir. Talep dilekçesi hazırlanırken şu adımlar izlenmelidir: 1. Hukuka Aykırılık ve Zarar: Manevi tazminat talebinin dayanağı olan hukuka aykırılık ve bu durumdan kaynaklanan manevi zararın ayrıntılı olarak açıklanması gerekmektedir. 2. Talep Miktarı: Dilekçede talep edilen manevi tazminat miktarının belirtilmesi zorunludur. Manevi tazminat talebinin artırılması da mümkündür ve bunun için gerekli şartlar şunlardır: - Artırım talebi, dava devam ederken yapılmalıdır. - Artırım talebi, bir defaya mahsus olmak üzere yapılabilir. - Artırım talebi için herhangi bir süre kısıtlaması bulunmamaktadır. - Artırım talebi, bir dilekçe ile mahkemeye sunulmalıdır. - Artırım talebinin dayanağı olan yeni deliller veya gerekçeler dilekçede açıkça belirtilmelidir.

Manevi tazminatın reddi halinde vekalet ücreti, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi üzerinden hesaplanır. Özel durumlar şu şekildedir: - Davanın kısmen reddi durumunda. - Davanın tamamının reddi durumunda. Ayrıca, yargılama giderleri de davanın kısmen reddi halinde davacı aleyhine hükmedilmez.

İftiradan dolayı manevi tazminat hesaplaması, mahkeme tarafından belirlenen kriterlere göre yapılır ve birçok faktöre dayalıdır. Bu faktörler arasında: 1. Mağdurun yaşadığı sıkıntılar: Manevi tazminat, mağdurun uğradığı duygusal acı, stres ve toplum içindeki itibar kaybı gibi unsurları dikkate alır. 2. Kişiye özel durumlar: Mağdurun yaşı, cinsiyeti, mesleği ve sosyal durumu gibi kişisel özellikleri de tazminat miktarını etkiler. 3. Kusur dağılımı: Hem mağdurun hem de zarar verenin kusur dereceleri, tazminatın belirlenmesinde önemli rol oynar. 4. Emsal kararlar: Benzer davalardaki emsal kararlar da tazminat miktarının belirlenmesinde göz önünde bulundurulur. Dava açmadan önce iyi bir avukata başvurmak, sürecin daha sağlıklı ilerlemesine yardımcı olur.

Duyulan elem, acı, ruhsal dengenin bozulması ve yaşama sevincinin azalması nedeniyle açılan dava, manevi tazminat davasıdır.

Kasten yaralama ve kasten öldürmeden kaynaklı maddi-manevi tazminat davaları şu şekilde özetlenebilir: 1. Kasten Yaralama Davaları: - Maddi Tazminat: Yaralının yaşı, geliri ve yaralanmasının boyutu gibi faktörler dikkate alınarak tedavi giderleri, kazanç kaybı ve ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan zararlar talep edilebilir. - Manevi Tazminat: Yaralının veya yakınlarının, yaralanmanın boyutu, tarafların ekonomik durumu gibi kriterlere göre manevi tazminat talep etme hakkı vardır. 2. Kasten Öldürme Davaları: - Maddi Tazminat: Ölen kişinin yakınları, ölen kişinin desteğinden yoksun kaldıkları için destekten yoksun kalma tazminatı ve cenaze masrafları adı altında maddi tazminat talep edebilirler. - Manevi Tazminat: Ölen kişinin yakınları, öldüren kişiden ve gerekirse ona yardımcı olanlardan uğradıkları maddi ve manevi zararın karşılığı olarak tazminat talep edebilirler.

Yaralanma halinde manevi tazminat kalemleri şunlardır: 1. Duygusal Stres ve Travma: Kazanın neden olduğu psikolojik etkiler ve mağdurun yaşadığı acı, ızdırap. 2. Sosyal Hayatta Yaşanan Zorluklar: Kaza sonrasında mağdurun sosyal çevresiyle olan ilişkilerinin zarar görmesi veya toplumsal hayata katılımının kısıtlanması. 3. Adaletin Sağlanması: Mağdurun yaşadığı manevi sıkıntının bir nebze hafifletilmesi ve adaletin tesis edilmesi. Bu tazminat miktarı belirlenirken mağdurun kişisel durumu, kazanın birey üzerinde bıraktığı etkiler ve kazanın oluş şekli gibi faktörler göz önüne alınır.

Uzlaşma halinde tazminat hesaplaması, olayın türüne ve zararın niteliğine göre değişir: 1. Maddi Tazminat: Belirli ve somut mali kayıpların telafisi için ödenir. 2. Manevi Tazminat: Duygusal acı, ruhsal sıkıntılar, itibar kaybı gibi soyut ve duygusal zararları içerir. Kıdem tazminatı hesaplaması ise işçinin son aldığı brüt maaş ve çalışma süresi dikkate alınarak yapılır.

Boşanmada manevi tazminatın amacı, boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan eşin çektiği üzüntü ve elemin bir nebze olsun giderilmesi ve psikolojik dengesinin telafi edilmesidir.

Bölge adliyede davanın uzaması durumunda, makul sürede yargılanma hakkının ihlali söz konusu olabilir. Anayasa Mahkemesi'nin bu konuda verdiği bazı kararlar şunlardır: - 5 yıl 7 ay süren ceza yargılaması nedeniyle 6.000 TL manevi tazminat ödenmesi. - 11 yıl 9 ay süren tapu iptali ve tescil davasında 10.000 TL manevi tazminat ödenmesi. Davanın uzamasına etki eden faktörler arasında davanın karmaşıklığı, delillerin toplanması ve tanık süreçleri gibi unsurlar yer alır.

Hakarete uğrayan kişi, aşağıdaki adımları izleyebilir: 1. Hakareti Belgelemek: Sözlü veya yazılı hakaretin delillerini toplamak önemlidir. 2. Savcılığa Şikayet Başvurusu: En yakın Cumhuriyet Savcılığı'na giderek suç duyurusunda bulunmak gereklidir. 3. Manevi Tazminat Davası Açmak: Asliye Hukuk Mahkemesi'nde hakaret nedeniyle uğradığı manevi zararın tazmini için dava açılabilir. Emsal Kararlar: Yargıtay, sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçlarına ilişkin birçok karar vermiştir. Bu kararlar, hakaret suçunun unsurları ve delillerin değerlendirilmesi açısından yol gösterici olabilir.

Evet, vekilden maddi ve manevi tazminat istenebilir. Maddi tazminat davası, hukuka aykırı bir fiil sonucu vekilin neden olduğu zararların giderilmesi amacıyla açılır. Manevi tazminat davasında ise vekilin kusurlu davranışı sonucu müvekkil aşırı derecede acı ve elem duymuşsa, bu durumun tazmin edilmesi talep edilebilir.

6384 sayılı kanun kapsamında kurulan Tazminat Komisyonu, ödeme miktarını belirlerken aşağıdaki kriterlere göre hareket eder: 1. Manevi Tazminat: Ceza hukuku kapsamındaki soruşturma ve kovuşturmalar ile özel hukuk ve idare hukuku kapsamındaki yargılamaların makul sürede sonuçlandırılmadığı iddiasıyla yapılan başvurularda manevi tazminat ödenir. 2. Maddi Tazminat: Haksız tutuklama, gözaltı veya elkoyma gibi koruma tedbirlerinin uygulanması nedeniyle oluşan maddi zararlar için de tazminat ödenebilir. Ödeme miktarı, her yıl güncellenen asgari ücret üzerinden hesaplanır ve kararın kesinleşmesinden itibaren üç ay içinde Adalet Bakanlığı tarafından gerçekleştirilir.

Tam yargı davalarında manevi tazminatın belirlenmesinde dikkate alınan ölçütler şunlardır: 1. Fiilin Ağırlığı: Hakaret, fiziksel yaralanma veya ölüm gibi eylemlerin ağırlığı. 2. Tarafların Sosyal ve Ekonomik Durumu: Hem mağdurun hem de failin ekonomik ve sosyal durumları. 3. Zararın Boyutu: Manevi zararın kişinin yaşamını ne ölçüde etkilediği. 4. Kusur: Zarar veren tarafın kusurlu olduğunun kanıtlanması ve kusur derecesi. 5. İlliyet Bağı: Manevi zarar ile hukuka aykırı fiil arasında doğrudan bir bağlantı bulunması. Ayrıca, hakim takdir yetkisini kullanarak hakkaniyete uygun bir tazminat miktarı belirler.

Güveni suistimal tazminatı, genellikle manevi tazminat kapsamında değerlendirilir ve hesaplanması için aşağıdaki faktörler dikkate alınır: 1. Olayın Özellikleri: Olayın niteliği ve koşulları değerlendirilir. 2. Tarafların Ekonomik Durumu: Tazminat miktarında tarafların ekonomik durumları da rol oynar. 3. Kusur Oranları: Zarar verenin ve zarar görenin kusur oranları hesaplanır. 4. Zaman Faktörü: Tazminat miktarının belirlenmesinde zaman da bir etken olabilir. Hesaplama Yöntemleri: - Tarife Yöntemi: Özellikle bedensel zararlarda kullanılır ve maluliyet oranlarına göre önceden belirlenmiş tarifeler kullanılır. - Objektif ve Sübjektif Faktörler: Tazminat miktarı, mağdurun yaşı, mesleği, kazanın oluş şekli gibi objektif ve sübjektif faktörlere göre belirlenir. Tazminat miktarının kesin hesaplanması için bir avukattan hukuki danışmanlık almak önemlidir.

Manevi tazminatın reddi halinde vekalet ücreti maktu olarak belirlenir.

Boşanan eşin tekrar evlenme ihtimali, manevi tazminatı etkileyebilir. Manevi tazminat miktarının belirlenmesinde, tarafların ödeme gücü ve evlilik süresi gibi faktörler dikkate alınır. Ayrıca, manevi tazminatın amacı, boşanmaya sebep olan olaylar nedeniyle kişilik hakları saldırıya uğrayan eşin ruhsal dengesini telafi etmektir. Bu bağlamda, yeniden evlenme olasılığı, tazminatın hakkaniyetli bir şekilde hesaplanmasında önemli bir kriter olarak değerlendirilebilir.

Mobbing tazminatında manevi tazminat, mahkemenin takdirine bağlı olarak hesaplanır. Bu hesaplamada dikkate alınan bazı faktörler şunlardır: Mobbingin ağırlığı: Mağdurun yaşadığı psikolojik zararlar ve mobbing eylemlerinin şiddeti. Kişilik haklarının ihlali: Mobbingin, mağdurun kişilik haklarına ne ölçüde zarar verdiği. Bilirkişi raporu: Mobbingin varlığına ve etkilerine dair bilirkişi görüşleri. Talep edilen tazminat miktarı: Mağdurun manevi tazminat talebi. Ayrıca, yargı mercileri, manevi zararın ağırlığını belirlerken olayın mağdur üzerindeki etkisini, psikolojik zarar boyutunu ve tarafların sosyal durumunu da göz önünde bulundurur.

Yaralanma halinde manevi tazminat hesaplaması, somut durumun özellikleri ve çeşitli kriterler dikkate alınarak hakim tarafından yapılır. Bu kriterler şunlardır: 1. Olayın Özellikleri: Kişilik değerlerinin zedelenmesinin şiddeti, olayın ağırlığı ve zararın derecesi. 2. Zarar Görenin Özellikleri: Fiziksel özellikleri, mesleki ve sosyal durumu, ekonomik durumu. 3. Kusur: Zarar verenin kusur derecesi ve önceki benzer eylemleri. 4. Paranın Satın Alma Gücü: Olay tarihi itibariyle paranın değeri. Ayrıca, tarife yöntemi de kullanılabilir; bu yöntemde maluliyet oranlarına göre önceden belirlenmiş tarifeler kullanılarak tazminat miktarı hesaplanır.