KöyKültürü

Köy kadınlarının giyim tarzı, bölgesel farklılıklara göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak köy kadınlarının giydiği kıyafetler şunlardır: Gömlek ve pantolon: Diz boyu gevşek gömlekler ve kısa pantolonlar. Yelek ve dış gömlek: Gömlek üzerine yelek veya dış gömlek giyilir. Pelerin: Soğuk havalarda pelerin veya koyun derisi pelerin kullanılır. Başörtüsü: Fes üzerine bağlanmış başörtüleri sarılır. Ayakkabı: Genellikle dizine kadar ulaşan kaba çizmeler tercih edilir. Karadeniz bölgesinde köy kadınları, entari, kapale adı verilen yelek, fes üzerine bağlanmış başörtüleri gibi kıyafetler de giyerler.

Köylülerin geçim kaynakları, bulundukları bölgeye ve sahip oldukları imkanlara göre değişiklik gösterebilir. İşte bazı örnekler: Osmaniye'de Defne Hasadı: İlaç, gıda, kimya, boya ve kozmetik sektörlerinde kullanılan defne yaprağı, Osmaniye'deki köylüler için önemli bir geçim kaynağıdır. Sivas'ta Tarım Arazileri: Jipsli kayaçların çözülmesiyle oluşan obruk ve dolinler, köylüler tarafından tarım arazisi olarak kullanılmaktadır. Muğla'da Kuzu Göbeği Mantarı: Ortaca, Köyceğiz ve Dalaman ilçelerinde köylüler, kuzu göbeği mantarı toplayarak geçimlerini sağlamaktadır. Aydın'da Muşmula: Yüksek kesimlerde doğal olarak yetişen muşmula, bazı köylerin başlıca geçim kaynaklarından biridir.

Köylerde giyilen kıyafetler, kullanılma zamanına ve bölgesel farklılıklara göre değişiklik göstermektedir. Köylerde genellikle şu kıyafetler tercih edilmektedir: Kadınlar için: İç giysiler: Yelek, köynek, miso, don, tuman. Dış giysiler: Üçetek-şalvar, cepken-şalvar, entari, karadon, geyime. Ayakkabı: Genellikle dizine kadar ulaşan kaba çizmeler. Aksesuarlar: Şapka, basit kemerler, takı (yüzük, bilezik, küpe, kolye vb.). Erkekler için: Alttan şalvar, şıkva şalvar veya zıpka denilen, üstü bol, dizden aşağısı dar bir giysi. Üste düz beyaz veya siyah-beyaz renkte çizgili pamuklu kumaştan yapılmış gömlek. Avcı yeleği de denilen, şalvar kumaşından ve aynı renkte yapılan kolsuz, düğmeli yelek. Poçikli çarık veya kundura. Ayrıca, Yörük köylerinde kadınlar saya giymez, yalnızca örtmenin üzerini çeki ile bağlarlar ve önlük takarlar.

"Tutam Yâr Elinden" türküsünün doğrudan bir halk hikâyesine dayanan bir hikayesi bulunmamakla birlikte, türküdeki duygulu motifler, Erzurumlu Emrah'ın "Emrah ile Selvihan" hikayesine benzerlik gösterir. Türküde geçen "yâre varamamak", "dillere düşen sevda" ve "dağlara çıkma arzusu" gibi motifler, aşkın toplumsal baskılar, kader ve zamanla olan mücadelesine işaret eder. "Yâr ismini desem olmaz, düşer dillere" dizesi, sevdanın sosyal alanda yaşanamayacak kadar derin ve platonik olduğunu, sevdalı yüreğin bile bu sevdayı dillendirmeye korktuğunu ifade eder. Türkü, bir aşk türküsü olmanın ötesinde, insanın kendisiyle söyleştiği, sevdiğiyle dertleştiği sessiz bir iç dökmedir; hayat ve kader karşısında bir sitem veya kabulleniş olarak da yorumlanabilir. "Tutam Yâr Elinden" türküsünün sözleri, halk şiirinin büyük ustalarından Erzurumlu Emrah'a aittir. İlk derleme. İkinci derleme. Her iki derlemenin de Erzurum yöresine ait olduğu ve sözlerinin aynı olduğu belirtilmiştir.

Şambayat ile ilgili meşhur olan bazı unsurlar şunlardır: Sloganı: "Acıdır biberi, ekşidir eriği, insanı da tatlıdır, burası Şambayat'tır". Tarım Ürünleri: Geçmişte üzüm, karpuz ve Antep fıstığı ile ünlüydü. Su Kaynakları: Bölgedeki su kaynakları nedeniyle sürekli bir çekim alanı olmuştur. Tarihi ve Kültürel Zenginlik: Oğuzların Gün-Han Kolunun Bayad boyuna mensup Türkmenler tarafından kurulmuştur. Ayrıca, Şambayat, Nemrut Dağı'nda güneşin batışını ve gün doğuşunu izlemek için popüler bir yerdir.

"Aman Gine Neler Geldi Garip Başıma" türküsünün hikayesi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, türkünün sözleri şu şekildedir: > Aman gine neler geldi garip başıma Kan karıştı gözlerimin yaşına Garip yazın mezarımın taşına Bu dünyada muradını almamış deyin Le le le le le... > Ben öldüm aman yanasın tamam Karşıki dağlar boran olmuş erimez Zalim olan da yar kıymeti bilemez Çok söyledim o yar beni dinlemez Bu dünyada bir murada ermemiş deyin Le le le le le le le le le le le le.

Gülova adıyla iki farklı yer meşhurdur: 1. Sivas'ın Gülova Kül Kömbesi. 2. Hatay'ın Gülova Köyü. Ayrıca, Gülova, Sivas'ın bir ilçesi de olabilir.

Oğlananası ile ilgili öne çıkan bazı özellikler şunlardır: Tarım ve Hayvancılık: Mahallede tarım ve hayvancılık önemli geçim kaynaklarıdır. Ulaşım Kolaylığı: İzmir'in Menderes ilçesine bağlı olan Oğlananası, havalimanına yakın bir konumda olup, İzmir'den tren veya otobüs ile kolayca ulaşılabilir. Yemek Kültürü: Özellikle kelle paça çorbası ile ünlüdür. Doğal Güzellik: Tarım arazileri görülmeye değerdir. Ayrıca, Oğlananası'nın 400 yıllık bir geçmişe sahip olduğu ve mahalle statüsüne 5 yıl önce kavuştuğu belirtilmektedir.

Gökçealan'ın meşhur olan bazı özellikleri şunlardır: Üzümleri: Köyün en ünlü üzümleri "Osmancık" ve "Kadın Parmağı" üzümleridir. Şarapçılık: Köyde şarapçılık gelişmiştir ve çevresinde şarap atölyeleri bulunmaktadır. Tarihi ve kültürel zenginlikler: MÖ 3000 yılına ait Tepetarla Höyüğü ve 15. yüzyılda yerleşimin olduğunu gösteren mezar taşları bulunmaktadır. Coğrafi konum: Efes'e 13 km, Meryem Ana'ya 16 km, Kuşadası'na 13 km ve Şirince'ye 20 km uzaklıktadır.

Kozsökü'nün meşhur olan bazı özellikleri şunlardır: Yemekleri: Köyün yemekleri arasında keşkek, pirinç böreği ve karalahana bulunur. Buğdak keşkeği: Bu yemek oldukça meşhurdur ve geçmişte Keşkek zamanında kazanlarla pişirilip yağlı güreşler düzenlenirdi. Ayrıca, Kozsökü'de kavak duası gibi geleneksel etkinlikler de yapılmaktadır.

Şükriye Tutkun'un "Arda Boyları" türküsünü kimin için yazdığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, "Arda Boyları" türküsünün, Tekirdağ'ın Kayı köyünden genç bir kız olan Zeynep ile nişanlısı Recep'in hikayesini anlattığı bilinmektedir. Türkü, Zeynep ve Recep'in dillere destan aşkını ve genç kızın evliliğe karşı çıkıp kendini denize atmasını anlatır.

Taştepe ismiyle öne çıkan üç farklı yer bulunmaktadır: 1. Adıyaman'ın Taştepe Köyü: Mimari: Taş mimarisi ve taş evleriyle dikkat çeker. Doğa: Yemyeşil vadileri, zeytinlikleri ve meyve ağaçlarıyla süslenmiş tarlaları vardır. Gastronomi: Ev yapımı pekmez, tandır ekmeği ve organik ürünleriyle bilinir. 2. Nevşehir'deki Taştepe Höyüğü: Arkeolojik Önem: Yaklaşık 120 m çapında ve 15-20 m yüksekliğindedir. 3. Çanakkale'nin Lapseki ilçesine bağlı Taştepe Köyü: Coğrafya: Çanakkale iline 63 km, Lapseki ilçesine 20 km uzaklıktadır. Özellikler: Suyunun yumuşaklığı ve içim kolaylığı ile bilinir. Bu yerler dışında, "Taş Tepeler" olarak bilinen ve Göbeklitepe ile Karahantepe gibi önemli arkeolojik siteleri kapsayan bir bölge de bulunmaktadır.

Denizin Dibinde Hatçam türküsünün hikayesi, Arvallı (günümüzde Bağsaray) köyünde geçmektedir. Türküdeki Hatçam, evli bir köylü kızıdır. Çoban ve Hatçam, sonunda kaçmaya karar verir ve Antalya'ya yerleşirler. Arvallı'nın kuzeyinde yer alan Kayış köyünden halk ozanı İbrahim Can, bu olayı duyunca türküyü besteler. Türküdeki "demirden evler", sahilde etrafı demir çitlerle çevrili villaları ifade eder.

Köy seyirlik oyunları, Anadolu köylerinde amatör oyuncular tarafından düğün, bayram gibi önemli günlerde topluca oynanan, Türk dram sanatının geleneğini oluşturan, ritüellerin kaynaklık ettiği ancak zamanla eğlence amaçlı ve taklide dayalı hal almış, belli bir metni olmayan tiyatro oyunlarıdır. Bazı köy seyirlik oyunları: Koç Katımı: Bolluk ve bereket getirmek için oynanan, hayvancılıkla ilgili bir oyun. Saya Gezme: Çoban Bayramı da denir, bolluk ve bereket getireceği inancıyla yapılan hayvancılıkla ilintili bir oyun. Dede Oyunu: Bereket getirmesi için oynanan, hayvancılıkla ilintili bir oyun. Madımak Oyunu: Toplumda çoğalma, üreme ile ilgili inancı taşıyan, zamanla eğlence amacına dönüşen bir oyun. Köylü Şehirde: Bir köylünün şehre gitmesi sonucu karşılaştığı sıkıntıları anlatan, sosyal mesaj taşıyan bir oyun. Arap Oyunu: Kalabalık mısır imecelerinde oynanan, oyuncuların yüzlerini odun, kömür karasıyla boyayıp koyun postu giyerek korkutucu bir figür haline geldiği bir oyun. Momoyer Oyunu: Kalandar gecesinde ayı veya geyik kılığına girerek kemençe eşliğinde horon oynayıp evleri gezip hediye istenen bir oyun.

Köy kadınları, sosyalleşme ve eğlenme amacıyla köy seyirlik oyunlarını oynarlar. Köy seyirlik oyunları, Anadolu köylerinde amatör oyuncular tarafından düğün, bayram, hasat zamanı gibi önemli günlerde topluca oynanan, ritüellerin kaynaklık ettiği ancak zamanla taklide ve eğlenceye dayalı hal almış, belli bir metni olmayan tiyatro oyunlarıdır. Ayrıca, köy kadınları tiyatro toplulukları kurarak provalara katılıp sahne tozu yutmanın heyecanını yaşamaktadır.

Yazır Köyü'nün meşhur olan bazı özellikleri: Olympos Antik Kenti'ne ev sahipliği yapması. Fincan oyunu "Zekir Oyunu"nun oynanması. Tarım ve turizm faaliyetleri.

Köylüler, "karı-koca" olarak yaşarlar çünkü bu terim, evli çiftleri tanımlamak için kullanılan yaygın bir ifadedir. "Karı-koca" ifadesinin kökeni, dağ ve kar metaforuna dayanır: Koca, yüce dağ; karı ise yağan kar anlamına gelir.

9. sınıf düzeyinde köy seyirlik oyunlarının bazı özellikleri: Konu: Oyunlar genellikle bolluk ve bereket getirmek, doğa olaylarını yansıtmak gibi temalar içerir. Yönetici: Oyunları yöneten kişi, "reis", "oyun ağası" gibi isimlerle anılır ve oyuncuların rol dağılımını yapar. Oyuncular: Oyuncular genellikle köylülerden oluşur ve aynı kişi hem oyuncu hem de seyirci olabilir. Dekor ve Kostüm: Dekor olarak masa, sandalye gibi basit malzemeler kullanılır, kostümler ise temsil edilen karakteri tanıtıcı özellik taşır. Doğaçlama: Yazılı metinleri yoktur, oyunlar belirli kalıplar çevresinde doğaçlama olarak oynanır. Yer: Köy meydanı, hasat yeri gibi geniş alanlarda oynanır. Müzik ve Dans: Oyunlar müzik ve dans unsurlarını içerir. Gülmece: İçerik genellikle gülmeceye dayanır.

Orhan Hakalmaz'ın seslendirdiği "Denizin Dibinde Hatçam" türküsünün hikayesi, Arvallı (günümüzde Bağsaray) köyünde geçer. Türküdeki Hatçam, evli bir köylü kızıdır ve köyün çobanı ile aralarında bir aşk doğar. Yaklaşık 5-6 ay sonra, yakın bir köyde (Kayış) başka bir Hatçam'ın, Muharrem'in Mehmet adlı oğluna kaçması üzerine, halk ozanı İbrahim Can bu türküyü besteler. Türkü, kulaktan kulağa yayılarak bugünkü halini alır.

Köy toplumbilimi, sosyoloji (toplumbilim) bilim dalına girer.