KişilikBozuklukları

Teşhirci kişilik bozukluğu, abartılı, huysuz ve göze çarpan davranışlar sergileyen, ancak çoğunlukla sosyal olarak kayıtsız ve uygunsuz kişilik özelliklerini içeren bir bozukluktur. Bu bozukluğun temel özellikleri şunlardır: - Dikkat çekme isteği: Sürekli olarak ilgi ve onay arayışı. - Provokatif davranışlar: Çarpıcı giyim tarzı, abartılı konuşma veya iddialı davranışlar. - Empati eksikliği: Başkalarının duygusal ihtiyaçlarına anlayış göstermeme. Teşhirci kişilik bozukluğu, klinik psikolog veya psikiyatristler tarafından teşhis edilebilir ve tedavi genellikle psikoterapi ile yapılır.

Pasif agresif kişilik, dolaylı yollarla öfke ya da düşmanlık gösterme eğilimidir. Pasif agresif kişilik bozukluğunun bazı belirtileri: - Geciktirme ve ihmalkarlık; - İnatçı direniş; - Mağdur rolüne bürünme; - Olumsuzluk ve kıskançlık; - Alaycı ve küçümseyici konuşma. Nedenleri arasında çocukluk dönemi deneyimleri, travmatik yaşantılar, özgüven eksikliği ve sosyal baskılar yer alabilir. Tedavi yöntemleri arasında psikoterapi, bilişsel davranışçı terapi ve ilaç tedavisi bulunur. Eğer bu tür davranışlarla mücadele ediyorsanız, bir uzmandan yardım almanız önemlidir.

Bencillik, narsistik ve antisosyal (sosyopat, psikopat) kişilik bozukluklarının en belirgin belirtilerinden biridir.

İki modlu kişilik ifadesi, çoklu kişilik bozukluğu olarak da bilinen dissosiyatif kimlik bozukluğu (DKB) ile ilgili olabilir. Bu bozukluk, bir kişinin iki veya daha fazla bağımsız kişiliğe sahip olması durumudur. DKB'de her kişilik, kendine özgü özelliklere, anılara, duygulara ve davranışlara sahiptir.

Solipsistik kişilik bozukluğu terimi, bilinen kişilik bozukluğu türlerinden biri değildir. Ancak, narsisistik kişilik bozukluğu ile benzer özellikler taşıdığı düşünülebilir. Narsisistik kişilik bozukluğu, kişinin kendisini üstün görmesi, sürekli ilgi ve hayranlık arayışı, başkalarının duygularını anlamada yetersizlik gibi belirtilerle karakterizedir.

Tamahkârlığın nedenleri çeşitli psikolojik, sosyoekonomik ve kültürel faktörlere dayanabilir: 1. Erken çocukluk dönemi deneyimleri: Ailede aşırı hırs ve sahiplenme isteği, çocuğun bu davranışları benimsemesine yol açabilir. 2. Çevresel faktörler: Rekabet ortamı ve ekonomik güvensizlik, bireylerin daha fazla mal biriktirme arzusunu artırabilir. 3. Sosyal medya etkisi: Başkalarının lüks yaşam tarzlarını görmek, kişinin kendi hayatını bu standartlara göre değerlendirme isteğine neden olabilir. 4. Dinî ve ahlaki değerler: Din ahlakından uzak olmak, kişinin sadece dünyanın geçici yararlarını istemesine ve ahireti göz ardı etmesine yol açabilir. Ayrıca, tamahkârlık bir kişilik bozukluğu olarak da değerlendirilebilir ve bu durum, toplumsal ilişkilerde sorunlara yol açabilir.

Şiddet gören bireylerde çeşitli kişilik bozuklukları görülebilir: 1. Narsistik Kişilik Bozukluğu: Kişinin kendisini aşırı derecede önemli ve özel görmesi, empati yoksunu olması ve başkalarını kontrol etmek için psikolojik şiddet yöntemlerine başvurması. 2. Paranoid Kişilik Bozukluğu: Kişinin başkalarına karşı sürekli şüpheci ve güvensiz olması, tehdit algısının yüksek olması ve saldırgan davranışlar sergilemesi. 3. Borderline Kişilik Bozukluğu: Yoğun duygusal dalgalanmalar ve güvensizlik duygusu, öfke patlamaları sırasında başkalarını aşağılama ve küçümseme gibi psikolojik manipülasyon yöntemleri. 4. Antisosyal Kişilik Bozukluğu: İlişkilerde kural ve normlara uymakta zorluk çekme, vicdan azabı duymakta zorluk çekme ve manipülasyon yoluyla duygusal şiddeti uç düzeyde gerçekleştirme. 5. Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu: Aşırı mükemmeliyetçilik ve kontrol ihtiyacı, iş yerinde psikolojik şiddet vakalarına yol açma. Bu bozukluklar, bireyin yaşadığı şiddet olaylarının bir sonucu olarak da ortaya çıkabilir.

Tıpta "pale agresif" ifadesi doğrudan bir terim olarak kullanılmamaktadır. Ancak "agresif" terimi, genel olarak söz ve davranışlarında kızgınlığını belli eden, saldırgan ve mütecaviz anlamlarına gelir. Ayrıca, "pasif agresif kişilik bozukluğu" adı verilen bir psikolojik sorun da vardır.

Kişilik bozukluklarının tedavisi için aşağıdaki kitaplar önerilebilir: 1. "Pasif Agresif Davranışlar: Anlamak ve Üstesinden Gelmek" - Dr. Scott Wetzler. 2. "Kendine Dön: Pasif Agresif Davranışlar ve Kişisel Gelişim" - Dr. Judith Orloff. 3. "Borderline Kişilik Bozukluğu İçin Şema Terapi" - Arnoud Arntz ve Hannie van Genderen. 4. "Olgunlaşmamış Ebeveynlerin Yetişkin Çocukları İçin Öz-Bakım" - Dr. Lindsay C. Gibson.

Histrionik kişilik bozukluğu olan bireylerin tatmin ihtiyacı, sürekli olarak başkalarının ilgisini ve onayını çekme isteği ile karakterizedir. Ayrıca, yenilik ve heyecan arayışı içinde olduklarından, yaptıkları işlerden anında tatmin olmak isterler ve gecikmiş tatmin karşısında hüsrana uğrayabilirler.

İşlevsiz ve işlevsel narsizm arasındaki fark, narsizmin şiddetine ve bireyin sosyal çevresine olan etkisine bağlıdır. İşlevsiz narsizm, narsistik kişilik bozukluğuyla ilişkilidir ve bireyin kendini aşırı beğenme, empati eksikliği, sürekli hayranlık bekleme gibi belirtilerle kendini gösterir. İşlevsel narsizm ise daha dengeli bir özgüvene sahip olmayı ifade eder ve bireyin kendine güvenmesi, başarılarından gurur duyması gibi sağlıklı özellikleri içerir.

Ördek Sendromu, depresyon ve kaygı bozukluğu gibi bazı psikolojik rahatsızlıkların yordayıcılarından biri olarak görülebilir. Bu sendrom, mükemmelliyetçilik, düşük özsaygı, olumsuz vücut algısı ve aşırı kendini eleştirme gibi özelliklerle de ilişkilidir.

"Modern Yaşamda Kişilik Bozuklukları" kitabı 808 sayfadan oluşmaktadır.

Bazı kişilik bozuklukları, depresyona yatkınlığı artırabilir: 1. Paranoid Kişilik Bozukluğu: Şüpheci ve güvensiz kişiler, depresyona daha yatkındır. 2. Histrionik Kişilik Bozukluğu: İlgi odağı olamadıklarında depresyona girebilirler. 3. Borderline Kişilik Bozukluğu: Duygusal dengesizlik ve kendine zarar verme düşünceleri, bu kişilerde depresif dönemleri tetikleyebilir. 4. Narsistik Kişilik Bozukluğu: Eleştiriye aşırı duyarlı olan bu kişiler, depresyona daha kolay girebilirler. Depresyona yatkınlık, kişilik bozukluklarının yanı sıra, genetik, çevresel faktörler ve yaşam olayları gibi çeşitli nedenlerden de kaynaklanabilir.

Hangi kişilik bozukluğuna yatkın olduğunuzu kesin olarak belirlemek için bir psikiyatrist veya psikolog ile görüşmeniz önerilir. Bazı yaygın kişilik bozuklukları ve belirtileri: 1. Paranoid Kişilik Bozukluğu: Güvensizlik, başkalarından şüphe duyma, kin tutma. 2. Şizoid Kişilik Bozukluğu: Sosyal izolasyona eğilim, duygusal mesafeli davranışlar. 3. Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Başkalarının haklarını sömürme, manipüle etme, suç eğilimleri. 4. Borderline Kişilik Bozukluğu: Duygusal dengesizlik, terk edilmekten kaçınma, kendine zarar verme davranışları. 5. Histrionik Kişilik Bozukluğu: Aşırı duygusallık, sürekli ilgi çekme arzusu, dramatik davranışlar. 6. Narsistik Kişilik Bozukluğu: Kendini üstün görme, empati yoksunluğu, başkalarını sömürme. 7. Çekingen Kişilik Bozukluğu: Reddedilmeye karşı duyarlılık, utangaçlık, yakın ilişki kurmaktan kaçınma. 8. Bağımlı Kişilik Bozukluğu: Başkalarına aşırı bağımlılık, karar vermede zorluk. 9. Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu: Mükemmeliyetçilik, kurallara aşırı bağlılık, işleri tekrar tekrar kontrol etme.

Borderline Kişilik Bozukluğu'nda (BKB) beş temel şema modu bulunmaktadır: 1. Terk Edilmiş/Kötüye Kullanılmış Çocuk: Bu moddayken kişi kendini terk edilmiş, çaresiz, korkmuş ve tehdit altında hisseder. 2. Kızgın Çocuk: Öfke krizleri ve dürtüsel davranışlar bu modun özelliklerindendir. 3. Cezalandırıcı Ebeveyn: Bu mod, çocukluk döneminde kötü davranan ebeveynlerin düşüncelerini yansıtır ve kişinin duygularını göstermesine izin vermez. 4. Kopuk Korungan: Olumsuz duygulardan uzaklaşmaya yardımcı olur, madde kullanımı veya duygusal kopukluk gibi yöntemlerle kendini korur. 5. Sağlıklı Erişkin: Kişinin duygularıyla başa çıkmasına ve problemleri çözmesine yardımcı olan, en çok ihtiyaç duyulduğunda ortaya çıkan taraftır.

Dexter Morgan'ın hastalığı, antisosyal kişilik bozukluğu olarak değerlendirilmektedir. Bu bozukluk, kişinin empati kuramaması, duygularını ve davranışlarını kontrol edememesi, ahlaki değerleri içselleştirememesi gibi özelliklerle kendini gösterir.

Şizotipal kişilik bozukluğunun kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin bir kombinasyonunun rol oynadığı düşünülmektedir. Olası nedenler arasında şunlar yer alır: Genetik faktörler: Ailede şizofreni veya diğer psikotik bozuklukların bulunması, şizotipal kişilik bozukluğu riskini artırabilir. Çevresel faktörler: Çocukluk döneminde yaşanan travmatik olaylar, ihmal, istismar veya aile içi sorunlar, bozukluğun gelişimine katkıda bulunabilir. Nörolojik faktörler: Beyindeki bazı kimyasal dengesizlikler veya yapısal farklılıklar, düşünce ve algılama süreçlerini etkileyebilir. Ayrıca, doğum öncesi dönemdeki hakaretler de şizotipal kişilik bozukluğunun gelişimi üzerinde etkili olabilir.

Çekingenlik, yaşam kalitesini ciddi boyutlarda düşürdüğünde ve günlük işleyişi olumsuz etkilediğinde tehlikeli hale gelir. Tehlikeli çekingenliğin diğer belirtileri: - Sosyal ve mesleki ilişkilerde sorunlar: İş yerinde yükselme önerilerini geri çevirmek, sosyal etkinliklerden kaçınmak. - Benlik saygısının düşük olması: Dışlanmaya karşı aşırı duyarlılık, reddedilme korkusu. - Depresyon ve anksiyete gibi ikincil sorunlar: Alkol ve madde kullanımı gibi bağımlılıklar. Bu tür durumlarda, psikiyatrist ve psikoterapist desteği almak önemlidir.

Bezlenmek (kendini beğenmişlik) narsistik kişilik bozukluğunda görülen bir özelliktir.