KimyasalTepkime

Mavi turnusol kağıdı, asitle temas ettiğinde asidik özelliği nedeniyle kırmızıya döner.

Katalizör, kimyasal tepkimeye katılmadan, kimyasal tepkimenin olmasını veya hızının değişmesini sağlayan maddedir.

H3PO4 (fosforik asit), KOH (potasyum hidroksit) ile tepkimeye girdiğinde K3PO4 (potasyum fosfat) tuzunu oluşturur.

İnert madde terimi, kimyasal olarak aktif olmayan maddeleri ifade eder. İnert maddelere örnek olarak şunlar verilebilir: - Soy gazlar (periyodik tablonun 8A grubunda yer alan elementler); - Azot; - Bazı seramikler, polimerler ve kaplamalar.

Şamua kağıt, içeriğindeki lignin ve diğer bileşiklerin yükseltgenmesi yani oksijenle tepkimeye girmesi sonucu sarı renge döner.

10. sınıf kimya artan madde, bir kimyasal tepkimede, tepkimeye giren maddelerin tamamının tükenmediği, bir maddenin fazla kaldığı durumu ifade eder. Artan maddenin belirlenmesi için: Tepkimenin denklemi yazılır. Başlangıçta mevcut olan reaktan miktarları göz önüne alınarak hangi maddenin tamamen tükeneceği hesaplanır. Örnek: 2H₂ + O₂ → 2H₂O tepkimesindeki 4 mol H₂ ile 2 mol O₂ kullanıldığında, 2 mol O₂ tamamen tükenirken, 2 mol H₂ artan madde olarak kalır.

Kimyasal tepkimede reaktif (girenler) — tepkimeye katılan ve değişime uğrayan maddelerdir. Ürün (reaktan) — tepkime sonucunda oluşan yeni maddelerdir.

Aktif ve pasif metaller şu şekilde ayırt edilebilir: Elektron verme eğilimi: Aktif metallerin elektron verme eğilimi hidrojenden büyüktür. Pasif metallerin elektron verme eğilimi hidrojenden küçüktür. Asitlerle tepkime: Aktif metaller asitlerle etkileşime girer ve hidrojen gazı (H2) açığa çıkarır. Pasif metaller, oksijen içeriği yüksek asitlerle (örneğin, HNO3 ve H2SO4) tepkimeye girebilir. Örnekler: Aktif metaller: Na, K, Ca, Al, Zn, Fe. Pasif metaller: Cu, Hg, Ag, Au, Pt.

Kimyasal tepkime, bir ya da birden fazla maddenin kimyasal yapısının değişerek başka maddelere dönüşmesi sürecidir. Öne çıkan özellikleri: - Atomlar arasındaki kimyasal bağlar kopar ve farklı atomlarla yeni bağlar oluşur. - Tepkimeye giren maddelerin kütlesi ile tepkime sonucunda oluşan maddelerin kütlesi birbirine eşittir (kütlenin korunumu). - Tepkimeler, kimyasal denklemlerle gösterilir; giren maddeler sol tarafa, ürünler ise sağ tarafa yazılır. Bazı kimyasal tepkime türleri: - Yanma tepkimeleri. - Asit-baz tepkimeleri. - Sentez (birleşme) tepkimeleri. - Analiz (ayrışma) tepkimeleri.

Çözünen ve çözücü arasında kimyasal bir tepkime gerçekleşebilir veya gerçekleşmeyebilir. Fiziksel çözünme durumunda, çözücü ve çözünen madde arasında sadece fiziksel değişim meydana gelir ve maddelerin kimliklerinde bir değişme olmaz. Kimyasal çözünme durumunda ise, çözücü ve çözünen maddenin tanecikleri arasında elektron alış verişi veya ortaklaşması gerçekleşir ve madde eski haline geri döndürülemez.

Dengede girenlerin ve ürünlerin bulunması için kimyasal tepkimenin denge bağıntısının kullanılması gerekir. Denge bağıntısı, ileri yöndeki tepkimede girenlerin derişimlerinin zamanla azalmasından ve geri yöndeki tepkimede ürünlerin derişimlerinin artmasından sonra, iki yöndeki tepkime hızlarının eşitlendiği dengeyi ifade eder. Formül: ki.[A]a[B]b = kg.[C]c[D]d. Burada: - ki ve kg ileri ve geri yöndeki tepkimelerin hız sabitlerini, - A, B, C ve D tepkimeye giren ve oluşan maddeleri, - a, b, c ve d ise bu maddelerin katsayılarını temsil eder.

Reaktif ve tepkime arasındaki fark şu şekildedir: - Reaktif, kimyasal tepkimeye giren ve süreç içinde tüketilen maddelere verilen isimdir. - Tepkime ise, maddelerin moleküler düzeyde dönüşüm geçirdiği, atomların bağlarının kırılıp yeni bağların oluştuğu süreçtir.

Girenler ve çıkanlar kimyasal tepkimelerde, kimyasal denklemlerde yer alır. Bulunmaları için: 1. Kimyasal denklemi incelemek gerekir. 2. Formülleri bilmek önemlidir.

Nötralleşme tepkimesi ile asit baz tepkimesi arasındaki temel fark, nötralleşme tepkimesinde su ve tuzun oluşması, asit baz tepkimesinde ise sadece tuz oluşabilmesidir. Nötralleşme tepkimesi, asidin H+ iyonu ile bazın OH- iyonunun birleşerek su (H2O) oluşturması ve asitle bazın asitlik ve bazlık özelliklerini kaybederek nötr bir madde meydana getirmesidir. Asit baz tepkimesinde ise her zaman su oluşmayabilir; örneğin, amonyak (NH3) ile hidroklorik asit (HCl) tepkimeye girdiğinde sadece NH4Cl tuzu oluşur.

Kütlenin Korunumu Kanunu ile ilgili 10 soru ve cevapları: 1. Soru: Kimyasal bir tepkimeye göre, 5 gram A maddesi ve 3 gram B maddesi tepkimeye girmektedir. Tepkime sonunda 7 gram C maddesi ve kaç gram D maddesi oluşur? Cevap: D maddesinin kütlesi 1 gramdır. 2. Soru: Bir tepkime sonucunda 10 gram su elde edilmiştir. Tepkimenin başlangıcında kaç gram reaktanın kullanıldığı hesaplanmalıdır. Eğer başlangıçta 12 gram reaktanın kullanıldığı biliniyorsa, tepkimenin ürünleri toplam kütlesi ne olmalı? Cevap: Tepkimenin ürünleri toplam kütlesi de 12 gram olmalıdır. 3. Soru: Bir deneyde, 20 gram kalsiyum karbonat (CaCO₃) ısıtıldığında, 10 gram karbon dioksit (CO₂) ve 5 gram kalsiyum oksit (CaO) oluşmuştur. Tepkimenin kütle dengesi sağlanıyor mu? Cevap: Tepkimenin kütle dengesi sağlanmamaktadır, çünkü başlangıçta 5 gram kütle kaybolmuştur. 4. Soru: 40 mlt kükürt di oksit gazının 32 gr oksijenle tepkimesinden 160 gr kükürt tri oksit oluştuğuna göre, kükürt di oksitin aynı koşullarda öz kütlesi nedir? Cevap: Kükürt di oksitin öz kütlesi 3,2 gr/mlt'dir. 5. Soru: Saf olmayan 8 gr magnezyum, 14,6 gr hidroklorik asitle reaksiyondan 19 gr magnezyum klorür ile 0,4 gr hidrojen gazı oluşturuyor. Magnezyumun yüzde kaçı reaksiyona girmiştir? Cevap: Magnezyumun %60'ı reaksiyona girmiştir. 6. Soru: 30 gram A maddesi ile yeteri kadar B maddesi reaksiyona girerek 80 gram ürün oluşmaktadır. Buna göre reaksiyona giren B maddesi kaç gramdır? Cevap: B maddesinin kütlesi 50 gramdır. 7. Soru: 50 gram A maddesinin tamamı 40 gram B ile reaksiyona girdiği zaman 20 gram D maddesi oluşmaktadır. Tepkimenin gerçekleştiği kapta artan madde yoksa, kaç gram C oluşur? Cevap: 70 gram C oluşur. 8. Soru: 2 gram A elementi ile 5 gram

Yağ ve su karıştığında boyaların dağılmasının nedeni, boyanın suda çözünebilir olmasıdır. Gıda boyası gibi boyalar, su içinde çözündüğünde molekülleri suyun her tarafına dağılır ve eşit şekilde karışır.

Nişasta suda bekletildiğinde, su molekülleri nişasta moleküllerini çevreler ve nişasta parçacıkları su içinde dağılır. Sıcaklık ve nişasta oranına bağlı olarak, nişastanın suda bekletilmesi durumunda farklı sonuçlar da ortaya çıkabilir: - Yüksek ısıdaki suya eklenen nişasta daha kolay çözülür. - Soğuk suya nişasta eklendiğinde ise nişasta tanecikleri daha belirgin olur ve suda daha az çözünür.

Katılma tepkimesi, çoklu bağlı bileşiklere özgü bir kimyasal tepkimedir. Örnekler: - Bir alkene (çift bağlı bileşik) hidrojen katılması sonucu bir alkan (tek bağlı bileşik) oluşur. - Alkinlere (üçlü bağlı bileşikler) halojen veya hidrojen halojenür katılması.

MgCl2 + 2AgNO3 → 2AgCl + Mg(NO3)2 reaksiyonu, çift yer değiştirme (metathesis) reaksiyonu türüdür.

Sert sularda sabunun köpürmeme sebebi, sert sularda bulunan magnezyum (Mg²⁺) ve kalsiyum (Ca²⁺) iyonlarının sabunla tepkimeye girerek çökelti oluşturmasıdır. Bu iyonlar, sabunun hidrofilik (suyu seven) kısmıyla etkileşime girerek sabunun köpürme yeteneğini azaltır ve temizleme işlevini yerine getirmesini engeller.