Kentleşme

Türkiye'deki kentleşme süreci, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı İmparatorluğu döneminde başlamıştır. Türkiye'deki kentleşmenin başlangıç aşamaları şu şekilde özetlenebilir: Cumhuriyet'in ilanına kadar olan dönem. Cumhuriyet'in ilk yılları. 1950'li yıllar. Türkiye'deki kentleşme, 1980 sonrası dönemde küreselleşme ve iç göçlerle hız kazanmıştır.

Los Angeles'ın eski hali, tarım arazileri ve sığır yetiştirme alanlarından oluşuyordu. 1542 yılında, Portekizli kaşif Juan Cabrillo, Los Angeles kıyılarını ziyaret etti. 1769 yılında, İspanyol kaşif Gaspar de Portola, bölgeyi bir kara yolu ile Monterey limanına bağlamak amacıyla keşfetti ve ilk İspanyol yerleşimini kurdu. 1800'lü yıllarda, tarım ve sığır çiftlikleri genişledi. 1876 yılında, Los Angeles'ı San Francisco ve Pacific Central'a bağlayan ilk demiryolu inşa edildi. 1900'lü yılların başında, petrolün keşfiyle şehir hızla büyümeye başladı. 1945 yılına kadar, şehir çoğunlukla tarım arazileri ve sığır yetiştirme alanlarından oluşuyordu.

İskan politikasında dikkat edilen bazı hususlar: Fetih bölgesinin Türkleşmesi ve İslamlaşması. İsyan ihtimallerinin azaltılması. Yörük ve Türkmenlerin kalıcı yerleşimi. Kavgalı aile ve aşiretlerin arasının düzeltilmesi. Fetihlerin kalıcı hale getirilmesi. Bölgenin imar edilmesi. Yerel halka hoşgörülü davranılması. Göçmenlerin eski yerlerine dönmelerinin engellenmesi. Boş arazilerin değerlendirilmesi. Sosyal ve ekonomik düzenin sağlanması.

90'lı yıllarda Eskişehir, hava kirliliği, Porsuk Çayı'nın kirliliği, kışın çamurlu ve yazın tozlu yollar, yoğun trafik ve kaos gibi sorunlarla karşı karşıyaydı. Ancak, bu dönemde Eskişehir'de bazı olumlu gelişmeler de vardı: Demiryolları ve sanayi: Eskişehir, demiryollarının kavşak noktasında olması sayesinde sanayi ve ticarette önemli bir merkezdi. Göçmen nüfus: Yunanistan, Bulgaristan, Romanya, Kırım ve Kafkasya'dan gelen göçmenlerle şehrin nüfus dokusu çeşitleniyordu. Eğitim: Eskişehir, okuma yazma ve eğitim seviyesi yüksek bir şehir olarak, özellikle Anadolu Üniversitesi'nin kurulmasıyla önemli bir yükseköğretim merkezi haline geliyordu.

Nüfus artışında en önemli etken, doğum oranıdır. Nüfus artışını etkileyen diğer önemli faktörler şunlardır: Ölüm oranı: Ölümlerin azalması, özellikle bebek ölümlerinin düşmesi, nüfus artışını hızlandırır. Göçler: Hem iç hem de dış göçler, bir ülkenin nüfus artış hızını etkileyebilir. Ekonomik, sosyal ve siyasi koşullar: Bir ülkenin ekonomik gelişimi, eğitim düzeyi, sağlık hizmetleri ve kadınların toplumdaki konumu nüfus artışını etkiler.

Neom şehri, Suudi Arabistan'ın Vizyon 2030 projesinin bir parçası olarak, teknolojik ve sürdürülebilir bir şehir yaşamı sunmak amacıyla inşa edilmektedir. Neom şehrinin yapılma nedenleri: Sürdürülebilirlik: Karbon emisyonunu sıfıra indirme ve yenilenebilir enerji kaynaklarıyla çalışma hedefi bulunmaktadır. Yenilikçilik: Akıllı şehir teknolojileri ve yapay zeka kullanımı ile günlük yaşamı daha verimli hale getirme amacı vardır. Ekonomik çeşitlilik: Petrol bağımlılığını azaltma hedefi taşır. Fütüristik tasarım: Geleneksel yaşam biçimlerine etki ederek, modern bir yaşam sunmayı hedefler.

Kentleşmenin Olumlu Etkileri: Daha fazla yaşam alanı: Kentleşme, dikey gelişmeyi sağlayarak daha fazla yaşam alanı oluşturur. Enerji etkinliği: Kentsel gelişim, enerji kullanımında etkinliği artırabilir. Sosyal olanaklar: Kentlerde eğitim, sağlık ve iş imkanları daha gelişmiştir. Kültürel çeşitlilik: Farklı kültürel arka planlardan gelen insanların bir arada yaşaması, yenilikçiliği ve sosyal hareketleri teşvik eder. Kentleşmenin Olumsuz Etkileri: İklim etkileri: Kentleşme, aşırı ısınmaya ve hava kirliliğine yol açabilir. Su kaynakları: Aşırı su tüketimi ve altyapı sorunları su kaynaklarını tehdit eder. Maliyet artışı: Kentlerin büyümesi, ekonomik ve mali yük getirebilir. Sosyal eşitsizlik: Gelir dağılımındaki eşitsizlik, eğitim, sağlık ve barınma gibi hizmetlere erişimi zorlaştırır. Psikolojik etkiler: Stres, anksiyete ve depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar artabilir.

Türk olgusuna dair bazı örnekler: Dil birliği. Göç olgusu. Sığır yetiştiriciliği. İmparatorluk kurma eğilimi. Hoşgörü ve tasavvuf.

Küçük sanayi siteleri (KSS), değişik iş kollarında üretim ve tamirat yapacak olan küçük sanayicilerin, uğraşları gereği ihtiyaç duydukları bütün fonksiyonları yerine getirmeye imkan bulabilecekleri ve sağlıklı çevre koşullarında verimli olabilecekleri, şehir imar planlarına uygun seçilen araziler üzerinde planlanan ve her türlü altyapı ve üstyapı tesisleri ile inşa edilen küçük sanayi işletmeleri topluluğudur. KSS'lerin bazı işlevleri: Dağınık işyerlerini bir araya toplamak. Verimliliği artırmak. Geri kalmış bölgelerin kalkınmasını teşvik etmek. Tarım alanlarının sanayide kullanılmasını önlemek. Küçük sanayicilerde katılımcı yönetim biçimini geliştirmek. KSS'ler, ayrıca ortaklarına toplu işyeri yaptırma, altyapı ve müşterek tesislerin plan ve projelerini yaptırma, taşınır ve taşınmaz mallar edinme gibi işlevler de üstlenir.

Kentleşmeyi tetikleyen faktörler şunlardır: Ekonomik faktörler: Kırsal bölgelerde yeterli tarım geliri elde edemeyen bireyler, şehirlerde daha iyi iş imkanları ve yüksek gelir arayışına girer. Sanayi devrimi: Sanayi devrimi, kentlerin büyümesini hızlandırmış, büyük endüstri merkezleri haline gelmelerine neden olmuştur. Teknolojik gelişmeler: Ulaşım ve iletişim teknolojilerindeki ilerlemeler, insanların şehir merkezlerine ulaşımını kolaylaştırmış ve kentteki fırsatlardan haberdar olmalarını sağlamıştır. Sosyal ve kültürel nedenler: Eğitim, hastane, tiyatro ve alışveriş merkezlerinin şehirlerde yoğunlaşması, sosyal ve kültürel imkanlar sunarak kentleri cazip hale getirir. Siyasi faktörler: Ülkelerin kentleşme politikaları ve anayasalarında yer alan kanunlar, kentleşmeyi etkileyen önemli faktörlerdir. Göç: Kırsaldan kente göç, genellikle ekonomik ve sosyal çekicilik nedeniyle kentleşme hızını artırır.

Kırdan kente göç, nüfusun kırsal bölgelerden kentsel alanlara doğru hareket etmesidir. Kentten kıra göç ise, kentsel bölgelerden kırsal alanlara doğru yaşanan göç hareketidir. Türkiye'de 1950'li yıllardan bu yana kırdan kente göç hız kazanmıştır.

Ekümenopolis, İstanbul'un 2000'lerdeki kontrolsüz kentleşmesini ve bu sürecin yarattığı sorunları ele alan bir belgesel olduğu için önemlidir. Belgeselde, İstanbul'daki ekolojik, nüfus ve ekonomik eşiklerin aşıldığı ve bu durumun kaosa yol açabileceği vurgulanmaktadır. Ekümenopolis terimi, Yunan kent bilimci Constantinos Doxiadis tarafından ortaya atılmıştır ve gelecekteki kentlerin birbirleriyle birleşerek tek bir şehir oluşturacağı fikrini ifade eder.

Mekânsal ayrışmanın bazı nedenleri: Gelir dağılımındaki eşitsizlik. Tüketim kültürü. Kentsel politikalar. Ayrımcılık. Güvenlik kaygısı. Toplumsal dışlama.

Kentleşme ve şehirleşme arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir: Şehirleşme, nüfusun kırsal bölgelerden şehirlere doğru göç etmesi ve bu şehirlerde yerleşik yaşama geçmesi sürecidir. Kentleşme ise, şehirleşme süreci sonucunda oluşan kentlerin yapılaşması ve gelişmesi anlamına gelir. Dolayısıyla, şehirleşme kentleşmenin bir aşamasıdır; kentleşme, daha geniş bir kavram olup, kentlerin ve kentlerde yaşayan nüfusun artışını kapsar.

Zerdali - Dedemle Bir Yıl kitabı, bir dede-torun ilişkisini anlatarak aile bağlarının önemini vurgular. Kitapta ele alınan bazı temalar: komşuluk ilişkileri; dayanışma; aile içi iletişim; doğa sevgisi; minimalizm; kent yaşamının karmaşası içinde değerli olanı fark etme. Hikaye, şehirde yaşayan bir çocuğun, dedesiyle birlikte geçirdiği bir yılı konu alır.

Kentleşme, belirli bir mekânda nüfus yoğunluğunun artması ve bu sürecin beraberinde getirdiği yerel örgütlenme, toplumsal tabakalaşma, üretimde farklılaşma, uzmanlaşma ve yeni yerleşim biçimlerinin oluşması olarak tanımlanabilir. Daha basit bir ifadeyle, kırsal toplulukların şehirler veya şehir merkezleri oluşturmak için büyümesi ve dolayısıyla bu şehirlerin büyümesi ve genişlemesi sürecidir.

Parsellerin ayrılma nedenleri arasında şunlar sayılabilir: İfraz. Parselasyon. Parsellerin ayrılma nedenleri, yapılan işlemin türüne göre değişiklik gösterebilir: Rızai ifraz. Mahkeme kararı ile ifraz. Cebri ifraz.

Köy ve kent nüfusunun yıldan yıla farklılaşmasının başlıca sebepleri şunlardır: Göç: Kırsal kesimden kentlere doğru yaşanan göçler, kent nüfusunun artmasına, köy nüfusunun ise azalmasına neden olur. Kentlerin sunduğu imkanlar: Kentlerin daha fazla iş imkanı sunması, köyden kente göçü hızlandırır. Tarım sektöründe değişiklikler: Tarımda makineleşme ve ekilebilir arazilerin miras yoluyla parçalanması, kırsal bölgelerde işsizliğe yol açar. Doğum oranları: Köylerde doğurganlık oranı genellikle daha yüksektir; bu durum, iş gücüne duyulan ihtiyaç ve çocuğa yüklenen anlam ile ilişkilidir. Yaşam tarzı tercihleri: Emeklilerin ve daha sakin bir yaşam tarzı tercih eden kişilerin köylere yerleşmesi, köylerdeki yaşlı nüfus oranını artırır.

Bornova Doğanlar Mahallesi, İzmir'in Bornova ilçesine bağlı 32 mahalleden biridir. Özellikleri: Konum: Batısında Mevlana, güneyinde Kemalpaşa, doğusunda Naldöken, kuzeyinde ise Evka 3 bulunur. Tarih: Eski adı Narlıköy olup, 1922 yılına kadar Rum ve Yahudilerin de yaşadığı, ilçenin en eski mahallelerinden biridir. Nüfus: Türkiye'nin 81 ilinden vatandaşların barındığı kozmopolit bir yapıya sahiptir. Sanayi ve Tarım: Büyük sanayi siteleri ve fabrikaların yanı sıra, geçmişte verimli olan topraklarında artık tarım yapılmamaktadır. Altyapı Sorunları: Yağmur yağdığında su baskını, baz istasyonu ve ulaşım problemleri bulunmaktadır. Tarihi ve Kültürel Yapılar: Doğanlar Kilisesi gibi tarihi binalar ilgisizlik yüzünden yıkılıp kaybolmuş veya perişan hale gelmiştir. Doğanlar Mahallesi'nde ayrıca iki ilköğretim okulu, sağlık ocağı, iki cami, pazar yeri, futbol sahası, resmi kurumlar ve iki sanayi sitesi (Hurdacılar ve Demirciler Sitesi) bulunmaktadır.

İstanbul apartmanlarının yapılma nedenleri arasında şunlar sayılabilir: Yangınlara dayanıklılık: 1870'teki büyük yangın sonrası, apartmanlar yangına daha dayanıklı malzemelerle ve yeni inşaat tekniklerine uygun olarak inşa edilmeye başlandı. Yatırım ve modern yaşam: Apartmanlar, inşa ettiren aileler için bir yatırım, içindeki kiracılar için ise konforlu ve modern bir hayatı temsil ediyordu. Kentin gelişimi: Tanzimat Dönemi'nde mülkiyet hakkının genişletilmesi ve belediye hizmetlerinin gelişmesiyle, özellikle Beyoğlu'nda apartman yapımı teşvik edildi. Nüfusun artması: Yeni iş imkanlarının oluşması, özellikle gayrimüslim Osmanlıların modern kent hayatını cazip bulmasına neden oldu ve bölge giderek kalabalıklaştı.