Kemikİliği

Trombosit (tronposit) yüksekliği, yani trombositoz, iki ana nedenden kaynaklanabilir: primer ve sekonder. Primer trombositoz, kemik iliğindeki bozukluklardan kaynaklanır ve genellikle genetik mutasyonlara bağlıdır. Sekonder trombositoz ise vücudun başka bir duruma tepki olarak trombosit üretimini artırmasıyla ortaya çıkar ve bu durumlar şunlar olabilir: - Enfeksiyonlar. - Kronik iltihaplı hastalıklar. - Demir eksikliği anemisi. - Kan kaybı veya ameliyat sonrası iyileşme süreci. - Kanserler. - Dalağın alınması (splenektomi). - Ciddi stres, travma veya yanıklar. - Bazı ilaçlar.

Kemiği oluşturan yapılar şunlardır: 1. Kemik Zarı (Periost): Kemiğin en dış kısmında yer alır ve kemiğin enine büyümesini, beslenmesini ve onarımını sağlar. 2. Sert Kemik Doku: Kemiğin güçlü ve sağlam olan kısmıdır, uzun kemiklerin gövdesinde ve kısa-yassı kemiklerin dış kısmında bulunur. 3. Süngerimsi Kemik Doku: Uzun kemiklerin baş kısmında, kısa ve yassı kemiklerin iç kısmında yer alır, gözenekli bir yapıya sahiptir. 4. Kırmızı Kemik İliği: Süngerimsi kemik dokudaki gözenekleri doldurur ve kan hücrelerini üretir. 5. Sarı Kemik İliği: Sadece uzun kemiklerde bulunur, yağ depolar ve akyuvar üretir.

Leukine (sargramostim) beyaz kan hücrelerinin üretimini artırarak vücudun enfeksiyonlarla mücadele etmesine yardımcı olan sentetik bir proteindir. Kullanım alanları: - Kemik iliği nakli ve kemoterapi öncesi kan hücresi toplanması gibi durumlarda yetişkin ve 2 yaş üstü çocuklarda ciddi enfeksiyonların önlenmesi. - Radyasyon sonrası kemik iliği baskılanmasından dolayı ölüm riskinin azaltılması. Önemli uyarılar: - Leukine, kemoterapi veya radyasyondan 24 saat önce veya sonra kullanılmamalıdır. - Kalp hastalığı, yüksek tansiyon, karaciğer veya böbrek hastalığı gibi ciddi sağlık sorunları olan kişilerde dikkatli kullanılmalıdır. - İlacın bazı yan etkileri arasında ateş, titreme, ağız yaraları, kolay morarma veya kanama yer alır. Hamilelik ve emzirme: Leukine'in hamilelikte kullanımı doktorla danışılmalıdır.

Aplastik anemi, aneminin en tehlikeli türlerinden biri olarak kabul edilir.

Nakil işlemleri farklı alanlarda çeşitli amaçlarla yapılır: 1. Lojistikte Nakliyenin Amacı: Ürünlerin bir yerden başka bir yere güvenli ve verimli bir şekilde taşınmasını sağlar. 2. Tıpta Kemik İliği Naklinin Amacı: Lösemi, lenfoma ve genetik hastalıklar gibi ciddi sağlık sorunlarını tedavi etmek için yapılır. 3. Eğitim Hayatında Okul Naklinin Amacı: Öğrencilerin adres değişikliği veya eğitim seviyesi değişikliği gibi sebeplerle farklı okullara yerleştirilmesini sağlar.

Kemikte kan üretimi, hematopoez olarak adlandırılır ve şu şekilde gerçekleşir: 1. Embriyo Dönemi: Kan üretimi ilk olarak "sarı kese"de başlar ve 3. ayda tamamlanır. 2. Doğumdan İtibaren: Üretim, uzun ve yassı kemiklerin iliğindeki süngerimsi yapıda devam eder. 3. Kök Hücreler: Kemik iliğindeki hematolojik kök hücreler, çeşitli besleme faktörleriyle vücudun ihtiyaçlarına göre kırmızı, beyaz hücreler ve kan pulcukları üretir. 4. Olgunlaşma: Kök hücrelerin kopyaları zamanla olgunlaşır ve kemik iliğinden ayrılır. Bu süreç, sağlıklı bir vücutta sürekli olarak devam eder ve yeterli sayıda kan hücresi üretir.

Kök Merkezi'nde kök hücre kaynakları üç ana kategoride toplanmaktadır: kemik iliği, periferik kan ve göbek kordonu kanı. 1. Kemik İliği: Kemiklerin içindeki süngersi dokuda bulunur ve kan hücrelerinin üretiminde önemli rol oynar. 2. Periferik Kan: Kandaki kök hücreler, büyüme faktörleri kullanılarak kemik iliğinden kana geçirilir ve bu hücreler merkezdeki özel makinelerde ayrıştırılır. 3. Göbek Kordonu Kanı: Bebeklerin doğumundan sonra göbek kordonundan ve plasentadan toplanan kan, kan yapıcı hücreler açısından zengindir ve bankalarda saklanır.

Sarı kemik iliği uzun kemiklerin dışında yassı ve kısa kemiklerde bulunmaz.

İdame tedavisi süresi, tedavi edilen duruma göre değişiklik gösterebilir: 1. Depresyon tedavisinde: İdame tedavisi genellikle 4-9 ay sürer ve depresyon semptomları büyük ölçüde azaldıktan sonra başlar. 2. Kemik iliği uyumasının sağlanması tedavisinde: İdame tedavisi, 2-3 yıl süre ile devam eder. 3. Mesane kanseri tedavisinde: İdame tedavisi, en az 1 yıl süresince, bazen 3 yıla kadar devam ettirilebilir.

Alyuvar yapımı, kırmızı kemik iliğinde gerçekleşir.

İlik bağışından sonra 24 saat boyunca istirahat edilmesi önerilir, özellikle pilot, ticari araç şoförleri, iş makinesi operatörleri gibi dikkat gerektiren mesleklerde çalışanlar için. Ayrıca, kemik iliği bağışı durumunda, bağışçı işlemden sonra bir hafta boyunca dinlenmeli ve ağır aktivitelerden kaçınmalıdır.

Multipl miyelom tanısı için çeşitli tahliller ve testler uygulanır: 1. Kan Testleri: Tam kan sayımı (CBC), serum protein elektroforezi (SPEP), serbest hafif zincir analizi, beta-2 mikroglobulin, kalsiyum ve kreatinin seviyeleri gibi testler yapılır. 2. İdrar Testleri: 24 saatlik idrar analizi ve idrar protein elektroforezi, idrarda anormal proteinleri tespit etmek için kullanılır. 3. Kemik İliği Biyopsisi: Kemik iliğinden alınan örneğin mikroskop altında incelenmesi, kanserli plazma hücrelerinin varlığını doğrular. 4. Görüntüleme Testleri: Röntgen, MRI, CT ve PET taramaları, kemiklerdeki hasarı ve tümörlerin varlığını değerlendirmek için kullanılır. 5. Genetik ve Moleküler Testler: FISH ve karyotip analizi gibi testler, spesifik genetik değişiklikleri ve kromozom anormalliklerini tespit eder.

Kemik iliği nakli, ciddi bir tıbbi işlem olup bazı riskleri beraberinde getirir. Bu riskler şunlardır: 1. Enfeksiyonlar: Bağışıklık sistemi zayıfladığı için hasta, enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale gelir. 2. Graft Versus Host Hastalığı (GVHD): Nakledilen kemik iliğindeki bağışıklık hücreleri, hastanın dokularına saldırabilir ve bu durum cilt, bağırsak ve karaciğerde sorunlara yol açabilir. 3. Organ Hasarları: Kemoterapi ve radyoterapinin etkisiyle böbrek, karaciğer veya akciğer gibi organlarda hasar oluşabilir. 4. Kök Hücrelerin Tutunamaması: Nadir de olsa nakledilen hücreler, kemik iliğine tutunmayabilir ve yeni kan hücreleri üretilemez. Bu riskleri en aza indirmek için deneyimli sağlık ekipleri tarafından yakından takip edilmek önemlidir.

NRBC düşüklüğü, genellikle kemik iliğinin yeterince kan hücresi üretmemesi nedeniyle ortaya çıkar. Bu durumun başlıca nedenleri şunlardır: Demir eksikliği anemisi: Yetersiz demir alımı veya emilimi, alyuvar üretiminin azalmasına yol açar. Aplastik anemi: Kemik iliğinin yeterince kırmızı kan hücresi üretmediği bir durumdur. Folat ve B12 vitamini eksikliği: Bu besin maddelerinin eksikliği, sağlıklı alyuvar hücrelerinin üretimini etkiler. Ayrıca, enfeksiyonlar, kronik hastalıklar ve bazı ilaçlar da NRBC düzeylerinin düşmesine neden olabilir. NRBC değerlerinin düşük olması, doktor kontrolü gerektiren bir durumdur.

Hemolitik anemi ve aplastik anemi arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Hemolitik Anemi: Kırmızı kan hücrelerinin normalden daha erken yıkılması sonucu ortaya çıkar. 2. Aplastik Anemi: Kemik iliğinin yeterince kırmızı kan hücresi üretememesi sonucu gelişir. Özetle, hemolitik anemi yıkımla, aplastik anemi ise üretim eksikliğiyle ilişkilidir.

MDS tıpta "myelodisplastik sendrom" anlamına gelir. Myelodisplastik sendrom, kemik iliğindeki kök hücrelerin sağlıklı şekilde büyümemesi sonucu kan hücrelerinin üretim sürecinin zarar gördüğü bir hastalıktır.

Miyeloablasyon ve miyelosupresif tedavi farklı kavramlardır: 1. Miyeloablasyon: Bu terim, şiddetli miyelosupresyonu ifade eder ve burada hiçbir kan hücresi üretilmez. 2. Miyelosupresif tedavi: Bu, kemik iliği aktivitesinin azalması ve dolayısıyla kan hücrelerinin üretiminin azalması durumudur.

Kemik iliğinden parça alındıktan sonra, bu numune laboratuvara gönderilir ve çeşitli testler için kullanılır. İşlemin ardından hastada şu durumlar görülebilir: - Girişim yapılan yerde sızlama ve ağrı; - Hafif morluk; - Numune alınan bölgede sıcaklık artışı ve duyarlılık. Kemik iliği naklinde ise alınan kemik iliği veya kök hücreler, hastaya damar yolu ile verilir.