KararVerme

Kritik karar, karar vericinin farklı seçeneklerle karşı karşıya kaldığı ve bu seçenekler arasından kendi amaçlarına en uygun olanı, belirli ölçülere göre seçebildiği karardır. Kritik kararlar, özellikle yoruldukça, endişe arttıkça ve dikkat dağıldıkça verilmesi daha zor olan kararlardır. Ayrıca, "kritik bir karar" ifadesi, hakem hatasının olduğu pozisyonlarda spikerin kullandığı, "hakem hatalı karar verdi" anlamına gelen politik olarak doğru bir ifade olarak da kullanılır.

Dan Ariely'nin karar verme üzerine yaptığı bazı çalışmalar şunlardır: Görsel yanılsamalar ve araştırma bulguları. Çevrenin karar verme üzerindeki etkisi. Stresin karar verme üzerindeki etkisi. Zaman yönetimi. İrrasyonel davranışlar. Ariely, Duke Üniversitesi'nde psikoloji ve davranışsal ekonomi profesörü olarak görev yapmaktadır.

Raporlama, iş süreçlerinde önemli bir rol oynar çünkü: Geçmişi ve bugünü anlama: Raporlar, geçmiş işlemlerin ve mevcut durumun bir arada görülmesini sağlar. Performans izleme ve analiz: Performans analizi yaparak karar verme süreçlerini destekler. Şeffaflık ve güven: İç ve dış paydaşlara şeffaflık sağlar, güven oluşturur. Risk yönetimi: Olası riskleri ve sapmaları erken tespit etmeye yardımcı olur. Stratejik planlama: Kaynakların verimli kullanılmasını ve stratejik planlamaların doğru yapılmasını sağlar. İletişim: Farklı departmanlar arasında bilgi paylaşımını ve hedeflerin iletişimini kolaylaştırır.

Akıllı bir karar vermek için şu adımlar izlenebilir: 1. Kararı tespit etme. 2. Hedefleri belirleme. 3. Bilgi toplama. 4. Seçenekleri saptama. 5. Seçenekleri tartma. 6. Tercih edilen seçeneği seçme. 7. Uygulanabilir bir plan tasarlama. 8. Kararı gözden geçirme. Ayrıca, SWOT analizi, karar ağacı, risk analizi ve senaryo planlama gibi araçlar da karar verme sürecinde faydalı olabilir.

DEMATEL (Decision Making Trial and Evaluation Laboratory) yönteminin bazı örnek uygulamaları: Tedarikçi seçimi. 3PL firma seçimi. Kaizen iyileştirme projeleri. DEMATEL yöntemi, karmaşık kriterler arasındaki nedensel ilişkileri analiz etmek ve yapısal bir model oluşturmak için kullanılır.

Şüphe duymak, doğru kararları almak için anahtar olabilir. Ancak, sürekli olarak belirli bir konuda şüphe duymak kaygı ve stresle sonuçlanabilir. Şüphe duygusunun olumlu ve olumsuz etkilerini dengede tutmak önemlidir. Şüphe duymak, aynı zamanda entelektüel bir eğilim olarak da tanımlanır. Şüphe duymak, her zaman doğal ve insancıl bir duygu olarak kabul edilir.

"Horozu çok olan köyde sabah geç olur" atasözü, bir işe karışan kişi sayısının çok olması durumunda işin sonuçlanmasının daha uzun zaman alacağını anlatır. Ayrıca, bu atasözü farklı bağlamlarda da kullanılabilir. Örneğin, bir kişinin söylediği sözlerin herkes tarafından dikkatle dinlenmesi durumunda, o kişinin her zaman anlaşılma ihtimali olmadığı anlamına gelebilir.

Yöneylem ve optimizasyon aynı şey değildir, ancak birbiriyle ilişkilidir. Yöneylem araştırması, karmaşık karar verme süreçlerini bilimsel yöntemlerle çözme amacı güden bir disiplindir. Dolayısıyla, yöneylem optimizasyonun bir uygulama alanı olarak değerlendirilebilir.

Akil İnsanlar Heyeti, Türkiye'deki "Kürt meselesi"nin demokratik açılım ve çözüm süreci kapsamında, toplumun çeşitli kesimlerinden itibarını kazanmış kişileri bir araya getirmek amacıyla seçilmiştir. Bu heyetin görevleri arasında, toplumu sürece ikna etmek ve barışın sağlanmasına katkıda bulunmak yer almaktadır. Ancak, heyetin seçiminde kriterlerin hak ve adalet yerine şan ve şöhret olduğu da eleştirilmiştir.

İhtilafa düşmenin iyi olduğuna dair bir ifade bulunamamıştır. Ancak, ihtilafın (anlaşmazlık) bazı durumlarda doğal ve kaçınılmaz olduğu, bunun da insanlığı daha iyiye, güzele, doğruya götürebileceği belirtilmiştir. Öte yandan, ihtilafın tefrikaya (ayrılığa, bölünmeye) dönüşmesi, kaosa ve felakete yol açabilir. Enfal Suresi 46. ayette, "İhtilafa düşmeyin; sonra cesaretiniz kırılır, kuvvetiniz elden gider" denilmektedir. Bu nedenle, ihtilafın olumlu ve olumsuz yönleri dikkate alınarak, birlik ve uyumun korunması önemlidir.

"Kabul etmediniz" ifadesi, bir şeyi reddetmek, onaylamamak veya kabul etmemek durumlarında kullanılır. Örnekler: "Olay yerinde ifade vermeyi kabul etmediniz". "Beni aranıza kabul etmediniz". "Siz de hayır cevabını kabul etmediniz".

Onuncu Adam kuralı, bir gruptaki dokuz kişinin bir konuda tamamen hemfikir olduğu durumlarda, onuncu kişinin karşıt bir fikir sunarak olası olumsuz yönleri ve alternatif ihtimalleri tartışmasını gerektiren bir uygulamadır. Bu kural, 2013 yapımı "World War Z" filminde İsrail'in savunma protokollerinden biri olarak tasvir edilmiştir. Onuncu Adam kuralının, "şeytanın avukatlığı" yöntemiyle benzerlikler taşıdığı düşünülmektedir.

Teamülen karar vermek, yargı makamlarının daha önce benzer durumlarda verdikleri kararları inceleyerek ortaya çıkan genel prensiplere dayanarak karar vermek anlamına gelir. Teamül kararları, hukukun tutarlı ve öngörülebilir olmasını sağlayarak adaletin sağlanmasına katkıda bulunur.

Yöneylem analizinin amacı, belirli kısıtların olduğu bir durumda, belirli bir amaca yönelik en uygun çözümü bulmaktır. Yöneylem analizinin diğer amaçları şunlardır: Kıt kaynakların en etkin biçimde kullanılması. Kuruluşların verimliliğini geliştirmek ve en üst düzeye çıkarmak. Gerçek hayat sistemlerini matematiksel modellerle temsil etmek. Problemin kontrol edilebilir unsurları ile ilgili alternatifleri değerlendirmek. En iyi (optimum) çözümü bulmak.

TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to an Ideal Solution) ve VIKOR (Vise Kriterijumska Optimizacija I Kompromisno Resenje) yöntemleri, çok kriterli karar verme yöntemleridir. TOPSIS yöntemi, seçilen alternatifin pozitif ideal çözüme en yakın, negatif ideal çözüme ise en uzak mesafede olmasını esas alır. VIKOR yöntemi, alternatifler arasından uzlaşık bir sıralama yapmayı ve uzlaşık bir çözüme ulaşmayı amaçlar. Bu yöntemler, çeşitli alanlarda, örneğin iş başvurusu yapan adaylar arasından en uygun olanı seçme veya tedarikçileri değerlendirme gibi durumlarda kullanılır.

İki seçenek arasında kalmak, bir karar verme durumunda, kişinin hangi yolun daha doğru veya uygun olduğuna karar verememesi anlamına gelir. Bu durum, genellikle sorumluluk yükü fazla olan, mükemmeliyetçiliğe ve aşırı düşünmeye yatkın bireylerde görülür. İki seçenek arasında kalmak, kararsızlık ve stres yaratabileceği gibi, doğru bir kararla durumu kabullenmeye de yol açabilir.

Hakem kelimesi, farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşır: Spor müsabakası yöneticisi: Futbol, basketbol, voleybol gibi spor dallarında, karşılaşmaları belirlenen kurallara göre yöneten kişi. Taraflar arası anlaşmazlık çözücü: İki taraf arasındaki uyuşmazlığı çözmekle sorumlu olan ve tahkim yargılamasını karara bağlayan kişi. Uzman kişi: Belirli bir konuda iyi anlayan ve seçme, karar yetkisi bulunan kimse.

Karar vermede güçlük çeken kişiye "kararsız" veya "kararsız" denebilir. Ayrıca, karar verememe durumu "aboulomania" olarak adlandırılan bir hastalığa dönüşebilir. Karar vermede güçlük çekmenin bazı nedenleri şunlardır: Mükemmeliyetçilik. Özgüven eksikliği. Kaybetme korkusu. Aşırı sorumluluk alma eğilimi. Karar vermede güçlük yaşanıyorsa, bir uzmandan psikolojik destek almak faydalı olabilir.

Daha etkin kararlar almak için bazı KR'lar (karar alma kriterleri) şunlardır: Amaç veya hedefin belirlenmesi. Problemin tanımlanması. Alternatif çözümlerin belirlenmesi. Verilerin toplanması ve analiz edilmesi. Kararın uygulanması. Sonuçların izlenmesi. Ayrıca, duygusal zeka ve kişisel mesafe oluşturmak da karar alma sürecini iyileştirebilir. Etkin karar verme sürecinde kullanılan bazı yöntemler: Altı şapkalı düşünme tekniği. Beyin fırtınası. Kuvvet analizi. Karar ağacı. SWOT analizi. Yaşam çarkı.

"Ayrılmakla iyi mi yaptım?" sorusunun cevabı, kişisel duruma ve ayrılmanın nedenlerine bağlı olarak değişir. Bazı durumlarda ayrılmakla iyi yapılmış olabileceğine dair işaretler şunlar olabilir: Saygısız veya anlayışsız davranışlar: Partnerin ısrarcı ve saygısız davranışları, ilişkinin yürümeyeceğini gösterebilir. Sağlıksız istekler: Sürekli cinsel birliktelik isteği gibi sağlıksız talepler, ilişkinin geleceği hakkında endişe yaratabilir. Kırmızı bayraklar: Partnerin başka kızlara bakması gibi güven kırıcı hareketler, ilişkinin sorunlu olabileceğine işaret edebilir. Her durumda, kararın iyi olup olmadığını değerlendirmek için kişisel duyguların ve gelecekteki beklentilerin dikkate alınması önerilir.