İnsanHakları

1961 ve 1982 anayasalarında temel haklar ve ödevler, Jellinek’in negatif statü hakları, pozitif statü hakları ve aktif statü hakları sınıflandırmasına göre düzenlenmiştir. Negatif statü hakları: Devletin müdahalesinin kabul edilmediği temel haklar ve hürriyetlerdir. Pozitif statü hakları: Devletin pozitif yükümlülüklerini içeren haklardır. Aktif statü hakları: Bireylerin devlet yönetimine katılmasını ve siyasi faaliyette bulunmalarını sağlayan haklardır. 1961 Anayasası'nda temel haklar ve ödevler, devletin temel amacının insan haklarını gerçekleştirmek olduğu ilkesiyle düzenlenmiştir. 1982 Anayasası'nda ise temel hak ve özgürlükler, "kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını" da içerecek şekilde düzenlenmiştir.

İnsan hakları ve insani değerler aynı şey değildir, ancak birbiriyle ilişkilidir. İnsan hakları, insanın sadece insan olması sebebiyle sahip olduğu haklardır. İnsani değerler ise, insanlar arasındaki ilişkileri düzenleyen, adalet, paylaşma, affetme, vefa gibi olumlu duygu, düşünce ve davranışlardır. İnsan hakları, insani değerlerin bir sonucu olarak ortaya çıkar; ancak insani değerler, insan haklarının korunması ve sürdürülmesi için de gereklidir.

İnsanlık ittifakının amaçları arasında şunlar yer alır: İsrail'in Gazze'deki soykırımını durdurmak. Küresel kalkınma ve istikrarı sağlamak. Uluslararası sistemde reform çalışmalarını hızlandırmak. Tüm insanlığa hizmet etmek. Ayrıca, "İnsanlık İttifakı" adıyla bir araya gelen gençlerin, Gazze'de yaşanan soykırıma dikkat çekmek ve Filistin halkına destek vermek amacıyla farkındalık çalışmaları yürüttüğü de bilinmektedir.

2025 yılı Nisan ayında yapılan Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavında (HMGS) insan hakları hukuku ile ilgili 3 soru sorulmuştur. Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavında insan hakları hukuku konularının dağılımı hakkında kesin bilgi bulunmamakla birlikte, yapılacak ilk sınavla birlikte konu-soru dağılımının açıklanması beklenmektedir. İnsan hakları hukuku ile ilgili soru sayısı, sınavların içeriğine ve formatına göre değişiklik gösterebilir.

Kadın haklarıyla ilgili bazı İngilizce sloganlar ve anlamları: "Equal rights, empowered women!" (Eşit haklar, güçlenmiş kadınlar!). "Stand up for women’s rights!" (Kadın hakları için dik dur!). "Women's rights are human rights!" (Kadın hakları insan haklarıdır!). "No equality without gender equality" (Toplumsal cinsiyet eşitliği olmadan eşitlik olmaz). "Empower women, empower humanity" (Kadınları güçlendirmek, insanlığı güçlendirmektir).

Uluslararası sözleşmelerde çalışma hakkı ve hürriyeti, çalışanların temel haklarını güvence altına alan ve çeşitli uluslararası belgeler ile korunan bir dizi hakkı ifade eder. Çalışma hakkının bazı unsurları: İstihdam edilme ve özgürce iş seçme hakkı. Feshe karşı korunma hakkı. Adil çalışma koşulları ve adil ücret hakkı. Sosyal güvenlik ve sağlık hakkı. İş sağlığı ve güvenliği hakkı. Çalışma hakkını düzenleyen bazı uluslararası sözleşmeler: İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme. Avrupa Sosyal Şartı. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) sözleşmeleri.

İnsan Hakları Derneği'nin (İHD) amacı, "insan hak ve özgürlükleri konusunda çalışmalar yapmaktır". Bu amaç doğrultusunda İHD, insan hakları ile ilgili uygulamaları araştırır, bilimsel inceleme ve araştırmalar yapar, tespitlerini raporlar halinde yayımlayarak dünya ve Türkiye kamuoyunu bilgilendirir. İHD'nin diğer bazı amaçları şunlardır: Bireylere insan hakları bilinci aşılamaya yönelik etkinlikler düzenlemek; Adil yargılanma, düşünce ve inanç özgürlüğü, örgütlenme özgürlüğü gibi olguları savunmak; Ölüm cezası, işkence, militarizm gibi olgulara karşı durmak.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde (AİHM) korunan bazı haklar şunlardır: Yaşam hakkı. İşkence yasağı. Adil yargılanma hakkı. İfade özgürlüğü. Özel ve aile hayatına saygı hakkı. Ayrımcılık yasağı. AİHM, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ek protokolleriyle güvence altına alınmış olan temel hakların çiğnenmesi durumunda bireylerin, toplulukların, tüzel kişilerin ve diğer devletlerin başvurabileceği bir yargı merciidir.

Oxfam'ın amacı, yoksulluk ve adaletsizliği sona erdirmek için eşitsizlikle mücadele etmektir. Bu amaç doğrultusunda Oxfam, ekonomik adalet, cinsiyet eşitliği ve iklim eylemi için savunuculuk yapmakta ve kriz anlarında hayat kurtarıcı destek sağlamaktadır. Oxfam'ın diğer amaçları arasında: İnsanların temel haklarını öğrenmelerine ve bu hakları savunmalarına yardımcı olmak; Yerel kuruluşlarla iş birliği yaparak uzun vadeli değişim yaratmak; Kadınların haklarını savunarak güç dengesizliğini gidermek yer almaktadır.

Adalet ve eşitlik için çalışan bazı sivil toplum kuruluşları: Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV). Uluslararası Af Örgütü (AI). Özgürlüğünden Yoksun Gençlerle Dayanışma Derneği (Öz-Ge Der). Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı. Toplum Gönüllüleri Vakfı (TOG). Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV). Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği. Temel İhtiyaç Derneği. Maya Vakfı.

Sosyal sorunların çözümünde güncel yaklaşımlar arasında öne çıkanlar şunlardır: Sosyal Girişimcilik: Sosyal değişim ve sosyal problemlerin azaltılmasını çıkış noktası kabul ederek, yenilikçi çözümler üretme ve bunun sürdürülebilirliğini sağlayacak mekanizmalar geliştirme. Eğitim ve Farkındalık: Toplumsal sorunların çözümünde ilk adım olarak insanları bilinçlendirmek ve eğitmek, farkındalık kampanyaları yürütmek. Adalet ve Eşitlik: Adaletli ve eşitlikçi politikalar geliştirmek ve uygulamak, herkesin haklarına saygı göstermek ve eşit fırsatlar sunmak. Çevre ve Sürdürülebilirlik: Çevresel sorunlara odaklanarak sürdürülebilir bir gelecek için adımlar atmak, daha yeşil ve sürdürülebilir yaşam tarzlarını teşvik etmek. Uzlaşma ve Diyalog: Farklı görüşlere sahip taraflar arasında açık ve yapıcı iletişim kurarak ortak çözümler bulmak. Ayrıca, dezavantajlı grupların yaşam koşulları, çalışma hayatında yaşanılan problemler ve kentleşme gibi sosyal sorunların incelenmesi ve çözüm önerilerinin sunulması da güncel yaklaşımlar arasında yer almaktadır.

Birleşmiş Milletler (BM) özel raportörleri, BM İnsan Hakları Konseyi tarafından insan hakları konularında spesifik bir konuda veya belirli bir ülkeye yönelik olarak rapor sunmak veya tavsiyelerde bulunmak üzere görevlendirilir. Bu uzmanlar, bağımsız insan hakları uzmanları olup, genellikle belirli bir yetki alanına bağlı olarak Afrika, Asya, Latin Amerika ve Karayipler, Doğu Avrupa ve Batı Grubu gibi BM'nin beş bölgesel grubundan seçilir. Özel raportörlerin nasıl seçildiği ile ilgili daha fazla bilgiye ulaşılamamıştır.

Yeni Zelanda Yeşiller Partisi, çevre ve sosyal adalet odaklı politikalar geliştirir ve uygular. Başlıca faaliyetleri: İklim değişikliği ile mücadele: Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını destekler ve karbon emisyonlarını azaltmaya yönelik politikalar savunur. Sosyal eşitlik: Toplum içinde sosyal eşitliği ve kapsayıcılığı teşvik eder. Kamu hizmetlerinin iyileştirilmesi: İyi finanse edilen ve yerel olarak kontrol edilen kamu hizmetlerini savunur. Uluslararası işbirliği: Küresel Yeşiller ile ilişkilidir ve uluslararası çevre konularında işbirliği yapar. Yeşiller Partisi, 2020 yılında İşçi Partisi ile bir işbirliği anlaşması yaparak, James Shaw'un iklim değişikliği bakanı ve Marama Davidson'un aile içi şiddet bakanı olarak atanmasını sağlamıştır.

Düşünce özgürlüğü, aşağıdaki hak ve özgürlükleri kapsar: Haber ve bilgilere ulaşma özgürlüğü. Kanaat özgürlüğü. İfade özgürlüğü. Bu özgürlükler, ulusal ve uluslararası insan hakları belgelerinde, özellikle Türkiye'de 1982 Anayasası'nın 25. ve 26. maddelerinde anayasal güvence altına alınmıştır.

Prof. Dr. Halil Kalabalık'ın "İnsan Hakları Hukukuna Giriş" kitabının ilk baskısı 2017 yılının Eylül ayında çıkmıştır. Daha sonraki baskılar ise 2023 yılının Eylül ayında (6. baskı) ve 2024 yılının Eylül ayında (7. baskı) gerçekleştirilmiştir.

Evet, 4. sınıfta insan hakları dersi vardır. İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi dersi, 2015 yılından itibaren Türkiye'de ilkokul 4. sınıflarda zorunlu olarak haftada iki ders saati okutulmaktadır.

Faşizmin dünya tarihine etkileri şunlardır: İkinci Dünya Savaşı: Faşist Mihver güçlerinin soykırımcı ve emperyalist emelleri, milyonlarca insanın ölümüne yol açtı. Demokratik değerlerin zayıflaması: Faşizm, demokratik süreçleri reddederek otoriter yönetimlerin kurulmasına zemin hazırladı. İnsan haklarının ihlali: Faşist rejimlerde işkence, suikast ve yargılamadan infaz gibi durumlar onaylandı. Milliyetçiliğin yükselişi: Faşizm, aşırı milliyetçi bir tutum sergileyerek diğer milletlere karşı üstünlük iddiasında bulundu. Ekonomik etkiler: Faşist yönetimler, devletin ekonomiye güçlü müdahalelerde bulunduğu yönlendirmeci bir piyasa ekonomisini benimsedi. Faşizmin etkileri, özellikle 1930'lar ve 1940'larda dünyayı İkinci Dünya Savaşı'na sürükleyen ana güçlerden biri olmasıyla en karanlık halini aldı.

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Türkiye tarafından Bakanlar Kurulu kararı ile Resmi Gazete’de yayımlanması yoluyla onaylanmıştır. Bildirge, 6 Nisan 1949 tarihinde yürürlüğe girmiştir: > “Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 10.12.1948 tarihli ve 217(111) sayılı kararıyla kabul edilen ilişik ‘İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin Resmi Gazete ile yayınlanması ve yayından sonra okullarda ve diğer eğitim müesseselerinde yorumlanması ve bu beyanname hakkında radyo ve gazetelerde münasip neşriyatta bulunulması, Dışişleri Bakanlığının 28(3) 1949 tarihli ve 36084/122 sayılı yazısı üzerine Bakanlar Kurulu’nun 6.4.1949 tarihli toplantısında kararlaştırılmıştır.”

Devlet Güvenlik Mahkemeleri (DGM), 2004 yılında Anayasa değişikliği teklifinin TBMM tarafından kabul edilmesiyle kapatıldı. DGM'lerin kapatılmasının bazı nedenleri: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kararları: DGM'lerde askeri hakim ve savcıların bulunması, AİHM tarafından adil yargılanma hakkına aykırı bulundu. Özel yargılama yöntemleri: DGM'lerin uyguladığı özel yargılama yöntemleri, savunma hakkını ve yargı bağımsızlığını sınırlayıcı olarak değerlendirildi. AB'ye uyum: AKP hükümeti, AB'ye uyum sürecinde DGM'lerin kaldırılmasını istedi.

Dunja Mijatović, 1 Nisan 2018 tarihinden itibaren Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri olarak görev yapmaktadır. Hayatı ve Kariyeri: 8 Eylül 1964'te Saraybosna'da doğmuştur. Saraybosna Üniversitesi'nde eğitim almış, lisansüstü çalışmalarını Bologna, Londra Ekonomi ve Sussex üniversitelerinde tamamlamıştır. Hırvatça dışında İngilizce, Almanca, Fransızca ve Rusça bilmektedir. Bosna-Hersek İletişimin Düzenlenmesi Ajansı'nın kurucularındandır. 2010-2017 yılları arasında AGİT Basın Özgürlüğü Temsilcisi olarak görev yapmıştır. Görevleri: İnsan hakları bilincini ve saygısını teşvik etmek. Üye ülkeleri ziyaret ederek insan hakları durumunu değerlendirmek. Ulusal insan hakları yapılarının gelişimini teşvik etmek. İnsan hakları ihlallerine karşı mücadele etmek ve farkındalık yaratmak.