Faşizm

Faşizmin temel ilkeleri şunlardır: 1. Otoriter Yönetim: Güçlü ve merkezi bir otoriteye bağlılık, demokratik süreçlerin yerine liderin mutlak otoritesinin savunulması. 2. Milliyetçilik: Ulusun çıkarlarını her şeyin üstünde tutma ve diğer milletlere karşı üstünlük iddiası. 3. Devletin Üstünlüğü: Birey hakları ve özgürlükleri yerine devletin ihtiyaçlarının önceliklendirilmesi. 4. Şiddetin Meşrulaştırılması: Ulusal birliği ve düzeni sağlamak adına şiddeti bir araç olarak kullanma. 5. Anti-Liberalizm ve Anti-Komünizm: Liberalizmi ve komünizmi ulusun birliğine tehdit olarak görme. Ayrıca, faşist rejimlerde ırkçılık, militarizm ve disiplin gibi ek ilkeler de öne çıkar.

II. Dünya Savaşı'nın çıkmasının bazı nedenleri: Versailles (Versay) Antlaşması'nın sert şartları. 1930'ların ekonomik krizi. Faşizmin yükselişi. Yatıştırma politikası. Bölgesel genişleme politikaları. Nazi-Sovyet Paktı.

1970 yapımı "Konformist" (Il Conformista) filmi, Mussolini döneminde Roma'da yaşayan Marcello adındaki bir adamın hikayesini anlatıyor. Marcello, Mussolini için çalışan bir konformisttir ve patronu tarafından bir iş için Paris'e gönderilir. Film, Marcello'nun bu görevi yerine getirirken yaşadığı iç çatışmaları ve bastırılmış çocukluk anılarının etkisiyle görevinin meşruluğundan kuşku duymaya başlamasını konu alıyor.

Faşizm, otoriter bir siyasi ideoloji ve yönetim biçimidir. Temel özellikleri: - Güçlü bir merkezi hükümet ve lider etrafında toplanma. - Milliyetçilik ve ulusun çıkarlarının her şeyin üstünde tutulması. - Bireysel haklar ve özgürlüklerin kısıtlanması, devletin ihtiyaçlarının önceliklendirilmesi. - Şiddetin bir araç olarak kullanılması ve muhalefete karşı sert önlemler alınması. Faşizm, 20. yüzyılda İtalya ve Almanya'da ortaya çıkmış ve daha sonra birçok ülkede anti-demokratik ideolojilere verilen genel bir isim haline gelmiştir.

"Konformist" (Il Conformista) filmi, Mussolini'nin faşist hükümetini sorgusuz sualsiz kabullenen Marcello'nun hikayesini anlatır. Marcello, gizli polise katılır ve yeni bir eşle yeni bir yaşama başlar. Marcello, görevi sırasında bastırılmış çocukluk anılarının etkisiyle görevinin meşruluğundan şüphe duymaya başlar.

"Mario ve Sihirbaz" kitabı, Thomas Mann tarafından 1930 yılında yazılmış ve İtalya'da faşizmin yükselişini konu almaktadır. Öyküde, sihirbaz Cipolla faşist bir diktatörü temsil eder ve izleyicilerini hipnotizmayla emirlerine uydurur. Ayrıca, Mario karakteri başkaldıran ve düzeni yıkan bir kişiyi, sihirbazın gösterisi ise gözboyayıcı faşist propagandayı ifade eder.

Konformist kelimesi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Genel Anlamda: Konformist, toplumda yerleşmiş inanç, düşünce ve geleneklere itiraz ve eleştiri olmaksızın uyan, uyum gösteren kişiyi ifade eder. 2. Edebiyat ve Sinema: "Konformist" aynı zamanda Alberto Moravia'nın 1951 tarihli romanı ve Bernardo Bertolucci'nin 1970 yapımı film uyarlaması için kullanılan bir terimdir.

Mussolini'nin Kara Gömleklileri, resmi adıyla Camicie Nere veya Squadristi, Benito Mussolini'nin faşist ideolojisini yaymak ve siyasi rakiplerini bastırmak için kurduğu yarı askeri bir örgüttür. Özellikleri: - Kuruluş: 1919 yılında, I. Dünya Savaşı sonrası eski askerler, milliyetçiler ve sosyalistlerden oluşan küçük bir grup olarak kuruldu. - İsim: Siyah gömlek giymeleri nedeniyle bu adı aldılar, bu renk İtalyan milliyetçiliğini ve faşist ideolojinin şiddet ve disiplin vurgusunu temsil ediyordu. - Faaliyetler: Sokaklarda gösteriler düzenleyerek, muhaliflere ve siyasi rakiplere karşı şiddet ve gözdağı kullandılar. - Rol: Faşist Parti'nin üye sayısını artırmada ve 1922'de Roma Yürüyüşü ile iktidara gelmede kilit rol oynadılar. Dağılış: II. Dünya Savaşı sırasında rolleri azaldı ve faşist rejimin 1943'te çökmesiyle birlikte dağıldılar.

Antonio Gramsci'nin Mussolini'ye karşı mücadelesi 1924-1926 döneminde yoğunlaşmıştır. Gramsci, 1924 yılında İtalya Komünist Partisi'nin genel sekreteri olmuş ve faşist baskı koşullarında partiyi merkezi ve illegal bir yapıya kavuşturmak için çalışmıştır.

Faşizmin kökenleri ve karşılaştırmalı analizi üzerine yapılan çalışmaları içeren PDF dosyaları aşağıdaki kaynaklardan temin edilebilir: 1. "Karşılaştırmalı Faşizm Çalışmaları" adlı kitap, Constantin Iordachi tarafından derlenmiş ve İletişim Yayınları tarafından yayımlanmıştır. 2. "Faşizm Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme" adlı makale, Göktuğ Şeker tarafından yazılmış ve 2022 yılında "Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi"nde yayımlanmıştır.

İlk faşist diktatör olarak kabul edilen kişi, İtalyan lider Benito Mussolini'dir.

Faşizmi anlatan bazı önemli filmler şunlardır: 1. "Downfall" (2004) - Adolf Hitler'in 1945'te Berlin'in düşüşü sırasındaki son günlerini konu alır. 2. "Hitler: The Rise of Evil" (2003) - Hitler'in Viyana'da tanınmayan bir sanatçıdan Nazi Almanyası'nın Führer'i olma yükselişini anlatır. 3. "The Great Dictator" (1940) - Charlie Chaplin'in yönettiği, Hitler ve faşizmin yükselişine sert bir hiciv sunan komedi filmi. 4. "Il giardino dei Finzi Contini" (1970) - Faşizmin temellendirilmesi aşamasında rahat bir hayat yaşayan bir ailenin hikayesini işler. 5. "Il conformista" (1971) - Bernardo Bertolucci'nin yönettiği, faşizmin çöküşe doğru yaşadığı dönüşümü anlatan film.

"Taranta Babu'ya Mektuplar", Nazım Hikmet'in 1935 yılında yazdığı ve İtalyan faşizmini anlattığı bir eserdir. Kitap, İtalya'ya resim öğrenmek için gelen Habeşistanlı (Etiyopya) bir delikanlının, karısına yazdığı mektuplardan oluşur. Mektuplarda, Mussolini'nin Afrika'da giriştiği sömürge savaşları, faşizmin görünmeyen kanlı yüzü, Roma'nın geçmişi ve Remüs ile Romilüs efsanesi gibi konular ele alınır.

Totaliter rejim ve faşist rejim kavramları birbiriyle ilişkili ancak farklı anlamlar taşır: 1. Totaliter Rejim: Bireysel hak ve özgürlüklerin tamamen askıya alındığı, devletin tüm politikaları resmi bir ideoloji doğrultusunda belirlediği anti-demokratik bir yönetim sistemidir. 2. Faşist Rejim: Faşizm ideolojisine dayanan, aşırı milliyetçilik, diktatörlük, sanayi ve ticaretin devlet kontrolü ve muhalefetin zorla bastırılması gibi özelliklerle karakterize edilen bir yönetim biçimidir. Önemli örnekler: Adolf Hitler yönetimindeki Nazi Almanyası ve Benito Mussolini yönetimindeki İtalya, totaliter ve faşist rejimlerin en bilinen örneklerindendir.

"Başkan Babamızın Sonbaharı" romanı, Gabriel García Márquez tarafından yazılmış olup, diktatörlük ve faşizm temalarını işlemektedir. Eserde anlatılan ana hikaye, Latin Amerika'da askeri diktatörlük yönetimi altındaki bir ülkede geçmektedir. Anlatılmak istenen, diktatörün mutlak güç arayışı, çevresindeki herkesi düşman olarak görmesi ve bu durumun toplum üzerindeki yıkıcı etkileridir.

Faşizm ile ilgili bazı kelimeler şunlardır: Fascio: İtalyanca "fascio" kelimesi, faşizmin kökenini oluşturan "tomar" veya "demet" anlamına gelir. Leviethan: Faşizmin, insanın özünde kötülüğüne inanarak önerdiği demir yumruk yönetimi. Milliyetçilik: Faşizmin savunduğu aşırı milliyetçi tutum. Devletçilik: Faşizmin devlet üstünlüğünü ve devletin çıkarlarını her şeyin üstünde tutmayı savunan prensibi. Militarizm: Ordunun devlet yönetiminde dominant bir güce sahip olması. Irkçılık: Faşizmin ırk temelinde bir ulusa yaptığı vurgu ve ayrımcılık politikaları.

"Mussolini Ölüme Giderken" (1974) filmi, İtalya'nın faşist diktatörü Benito Mussolini'nin 1945'teki son günlerini anlatıyor. Filmde, Mussolini'nin yakalanmamak için sevgilisi Claretta Petacci ile ülkeden kaçmaya çalışması ve bu sırada İtalyan partizanların peşine düşmesi konu ediliyor.

"Faşistler" kitabı, Michael Mann tarafından yazılmış ve faşist hareketlerin yükselişini ve faşistlerin motivasyonlarını ele almaktadır. Kitapta anlatılan konular şunlardır: - Faşistlerin, ulus-devletin en aşırı biçimi olan faşist devletlerde nasıl bir araya geldikleri ve iktidara nasıl geldikleri. - Modern toplumdaki çatışmaların, özellikle sınıf çatışmalarının, faşizme nasıl dönüştüğü. - Şiddetin, sosyal sınıflar arasındaki sorunların yansıtılma biçimi olarak toplumları nasıl ele geçirdiği. Bu eser, faşizmi sadece bir ideoloji olarak değil, aynı zamanda bu ideolojinin taşıyıcılarını da dikkate alarak kapsamlı bir şekilde incelemektedir.

"Malena" filmi, İkinci Dünya Savaşı yıllarında Sicilya'da yaşayan ergenlik çağındaki bir çocuğun, kasabalarına gelen güzel ve dul bir kadın olan Malena'ya olan aşkını anlatıyor. Filmde işlenen diğer temalar arasında faşizm, ötekileştirme, kıskançlık ve savaşın yıkıcı etkileri de yer alıyor.

En iyi faşizm filmi konusunda kesin bir yanıt vermek zor olsa da, bazı öne çıkan filmler şunlardır: 1. "The Great Dictator" (1940) - Charlie Chaplin'in yönettiği bu film, faşizm ve diktatörya üzerine yapılmış bir komedi olarak kabul edilir. 2. "Le chagrin et la pitié" (1969) - Marcel Ophüls'ün belgeseli, faşizmin damarlarında gezinen ve İkinci Dünya Savaşı ile ilgili ilginç bilgiler sunan bir yapımdır. 3. "Il conformista" (1971) - Bernardo Bertolucci'nin filmi, faşist bir toplumun ikiyüzlülüğünü ve çöküşünü derinlemesine ele alır. 4. "Schindler'in Listesi" (1993) - Steven Spielberg'in yönettiği bu film, Nazi işgali altındaki Polonya'da bir fabrika sahibinin Yahudi işçileri kurtarmasını konu alır ve IMDb'de yüksek puanlara sahiptir. 5. "Piyanist" (2002) - Roman Polanski'nin filmi, İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazilerin işgal ettiği Polonya'da bir piyanistin hayatta kalma mücadelesini anlatır.