İdam

Kara Ahmed Paşa, 28 Eylül 1555 tarihinde, Şehzade Mustafa'ya olan yakınlığı ve destekleyici tavrı nedeniyle idam edilmiştir. Dönemin tarihçileri ve gözlemcileri bu olay hakkında farklı tezler öne sürmüştür: Celâlzâde Mustafa Çelebi, Ahmed Paşa’nın devlet işlerini yürütmede yetersiz kaldığını ve Nahcıvan seferindeki hataları nedeniyle görevinden alındığını belirtmiştir. Hasburg elçisi Busbecq, Ahmed Paşa’nın idamına Şehzade Mustafa’ya olan yakınlığının ve destekleyici tavrının neden olduğunu yazmıştır. Katip Çelebi ise bu infazın ardında Rüstem Paşa’nın yeniden sarayda etkinlik kazanma arzusunun olduğunu ileri sürmüştür. Avusturyalı tarihçi Hammer, Ahmed Paşa’nın güvenilirliğini sarsan, Mısır Valisi Dukakin Mehmed Paşa’nın topladığı yüksek vergiler ve halkın bu vergileri baskıyla ödemesi gerektiğini düşünmesinin idamın kıvılcımı olmuş olabileceğini savunmuştur. Ahmed Paşa'nın idamına dair net bir sebep hiçbir zaman ortaya konulamamıştır.

Kasım Paşa, Osmanlı döneminde Anadolu'da haksızlıklar yaptığı ve halktan vergi topladığı gerekçesiyle idam edilmiştir. Ayrıca, Hammer'in kayıtlarına göre, 1444 yılında yapılan Yalvaç Muharebesi'nde esir düştüğü için de idam cezası almış olabilir.

Ezop'un idam edilme nedeni, Delphi'deki bilicilerin kendisini alaycı bir şekilde eleştirmesi ve hırsızlık suçlamasıyla suçlanmasıdır. Plutarkhos'un anlatımına göre, Ezop, Lidya Kralı Kroisos'un diplomatik bir görevi için Delphi'ye gelmiş, ancak Delphi halkına hakaret etmiş ve uydurma bir tapınak hırsızlığı suçlamasıyla ölüme mahkûm edilmiştir. Bu olayın gerçekleştiği tarih, Kroisos'un saltanatı ile örtüşmemektedir, bu da bazı araştırmacılar tarafından kurgusal bir anlatı olarak değerlendirilmektedir.

Japonya'daki en ağır ceza, ölüm cezasıdır. Japonya Ceza Kanunu, iç savaş çıkarmak için komplo kurmak, yabancı bir güçle Japonya'ya karşı savaşı kışkırtmak için komplo kurmak, cinayet, demiryollarının, gemilerin veya uçakların çalışmasının engellenmesiyle sonuçlanan mağdurun ölümü, su kaynağının zehirlenmesi sonucu mağdurun ölümü, kasıtlı sel, bomba kullanımı ve bir konutun kundaklanması dahil olmak üzere 14 suç için ölüm cezası öngörmektedir. Uygulamada ise ölüm cezası yalnızca ağır cinayetler için geçerli olup ek olarak işkence veya fidye talebiyle adam kaçırma gibi durumlarda da tek kişinin öldüğü cinayetlere de verilebilmektedir.

IV. Murad'ın celladının nasıl öldüğüne dair bilgi bulunamadı. Ancak, IV. Murad'ın kendisini öldürmeye gelen 4 celladı çıplak elleriyle öldürdüğü iddia edilmektedir. IV. Murad, bazı devlet adamlarını ve ulemayı idam ettirmiştir.

Jacques de Molay, Tapınak Şövalyeleri tarikatının lideri olarak, Fransa Kralı IV. Philippe ve Papa V. Clemens'in ortak planı doğrultusunda, tarikatın mal varlığına el koymak amacıyla yakılmıştır. 1307 yılında, Kral IV. Philippe'in davetiyle Fransa'ya dönen Tapınak Şövalyeleri, dinden çıkma ve çeşitli sapkınlık suçlamalarıyla karşı karşıya kalmış, bir kısmı idam edilmiş, Jacques de Molay ise hapse atılmıştır. De Molay, son sorgusunda önceki itiraflarını geri çekmiş ve tek suçunun bunları kabul etmek olduğunu söylemiştir.

Varvar Ali Paşa, Sultan İbrahim'in emirlerine karşı geldiği ve isyan ettiği için idam edilmiştir. İsyanının nedenleri: Perihan Hanım olayı: Sultan İbrahim, İpşir Mustafa Paşa'nın eşi Perihan Hanım'ı haremi için istemiş, ancak Varvar Ali Paşa bu talebi reddetmiştir. Vergi sorunu: İstanbul'dan gelen 30 bin kuruşluk bayram harçlığı talebini, Sivas'ın mali durumunun yetersiz olduğunu belirterek geri çevirmiştir. Varvar Ali Paşa, bu eylemlerinin ardından İstanbul'dan gelen emirlerle Sivas'tan çıkartılmak istenmiş, ancak başarılı olunamamıştır.

Köprülü Mustafa Paşa, 1676-1683 yılları arasında görev yapmış ve 14 Aralık 1683'te idam edilmiştir. IV. Mehmet'in emriyle gerçekleştirilen idam, saray entrikaları ve siyasi çekişmelerin bir sonucu olarak tarihe geçmiştir.

Börklüce Mustafa, Osmanlı Devleti'ne karşı isyan ettiği için asıldı. 1415-1416 yıllarında, Karaburun Yarımadası'nda, Osmanlı idaresinden memnun olmayan köylüleri ve yoksul dervişleri etrafına toplayarak din ayrımı gözetmeyen bir anlayışla, paylaşımcı bir köylü hareketi örgütlemiş ve isyan etmişti. İsyan, Osmanlı ordusu tarafından bastırılmış ve Börklüce Mustafa, Ayasluğ'da (Selçuk) yakalandıktan sonra işkenceye tabi tutulmuş, kollarından ve ayaklarından çivilenerek çarmıha gerilmiş ve bir devenin sırtına bağlanarak şehir sokaklarında dolaştırıldıktan sonra idam edilmiştir.

Osmanlı'da uygulanan bazı idam yöntemleri şunlardır: Kemendle boğma. Kelle uçurma. Çengel. Çarmıh. Kazığa oturtma. Recm (taşlama). Ayrıca, yangın çıkarmak, kalpazanlık ve kardeş katli gibi suçlar da idamla cezalandırılırdı.

İdam mahkümları asarak infaz, tarihteki en eski ve en çok uygulanmış idam cezası yöntemlerinden biri olduğu için asılır. Bu yöntemde, mahkûmun iple boğulması veya boynu kırılarak ölmesi sağlanır.

Nikolay Çavuşesku'nun eşi Elena Çavuşesku, 25 Aralık 1989'da askeri bir mahkemede hızla yapılan bir yargılamanın ardından, nedensiz ve kanunsuz zenginleşmeden soykırıma kadar değişen nedenlerle ölüme mahkum edildi. Aynı gün, Çavuşesku çifti, elleri arkadan bağlı bir şekilde bir duvarın önüne götürüldü ve kurşuna dizilerek idam edildiler.

Hasan Polatkan, 27 Mayıs 1960 darbesi sonrası başlatılan Yassıada Yargılamaları'nda "anayasal düzeni bozma ve değiştirmeye kalkışmak" suçundan ölüm cezasına çarptırılmış ve bu ceza 16 Eylül 1961'de İmralı Adası'nda infaz edilmiştir. Polatkan, Başbakan Adnan Menderes ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ile birlikte idam edilmiştir.

Londra Kulesi'nde yaklaşık 22 idam gerçekleştirilmiştir. Kulede idam edilen bazı kişiler: Anne Boleyn (1536); Catherine Howard (1542); William Hastings (1483); Sör William Stanley (1495). Çoğu idam, kule dışında, örneğin Tyburn'da gerçekleştirilmiştir.

Hüsrev Paşa, azami ve irade sahibi, orduyu zabt ve rapta muktedir, doğrulukla tanınmış bir vezir olmasına rağmen, fevkalade gazaplı, kendini beğenmiş ve lüzumsuz yere çok kan dökücü olduğu için idam edilmiştir. Hüsrev Paşa'nın idam edilmesinin diğer nedenleri arasında: Bağdat'ın kuşatılması sırasında disiplinsizlik ve Safevî ordusunun direnişi. Yanındaki sipahileri teşvik ederek İstanbul'da kendisine muhalif olan Hafız Ahmed Paşa ile Başdefterdar Mustafa Paşa'nın orduya gönderilmesini istemesi. En küçük bir şüpheden dahi adam öldürtmesi. Hüsrev Paşa, 1632 yılında Diyarbakır Valisi olarak görev yaparken, Murtaza Paşa'nın eline geçen padişahın gizli fermanıyla Tokat'ta idam edilmiştir.

Elektrikli sandalyede idam, insanlığa karşı acımasız ve aşağılayıcı bir ceza olarak görülmesi nedeniyle birçok ülkede kaldırılmıştır. Ayrıca, elektrikli sandalye ile infaz sırasında ölümlerin her zaman ilk denemede gerçekleşmemesi ve kurbanın acı çekmesi gibi sorunlar da bu cezanın sorgulanmasına yol açmıştır. Örneğin, 1946 yılında Willie Francis adlı bir çocuk elektrikli sandalyede idam edilmiş, ancak ölmediği için tekrar idam cezasına çarptırılmıştır. Günümüzde ABD'nin bazı eyaletlerinde elektrikli sandalye, zehirli iğne ile idam seçeneğine yedek olarak sunulmaya devam etmektedir.

İdam edilenlerin son sözlerine bazı örnekler: Robert C. Towery: "Patates, patates, patates!". Roy Micheal Roberts: "Masum bir insanı öldürüyorsunuz, bu yüzden hepiniz kıçımı öpebilirsiniz". Carl Panzram: "Acele et, seni beyaz varoş piç, sen oyalanırken ben 10 adam öldürebilirdim". John Wayne Gacy Jr.: "Kıçımı öp!". Ziya Hurşit: "Hürriyetsiz bir memlekette yaşamaktansa namusuyla ölmek daha hayırlıdır. Gidiyorum işte. Hadi Allah'a ısmarladık". Rüştü Paşa: "Savaş meydanlarında ölüme bin defa göğüs geldim. Ölümün böylesi kahrediyor insanı. Ne olur beni kurşuna dizin ve bilin ki masumum". İdam edilenlerin son sözleri, suçlarına ve kişisel özelliklerine göre değişiklik gösterebilir.

Neron, 68 yılında bir askerî darbe ile devrildikten sonra, Roma Senatosu'nun idam tehdidi altında, katibi Epaphroditos'un yardımıyla kendini hançerleyerek intihar etti. Neron'un intihar etmeden önceki son sözlerinin "Ey Jüpiter, içimde nasıl bir sanatçı yok oluyor!" olduğu söylenir.

2018 yapımı Trial by Fire filmi, gerçek bir hikayeye dayanan bir biyografi ve dram filmidir. Film, 1992 yılında kundaklama sonucu üç kişiyi öldürmekle suçlanan ve idam cezasına çarptırılan Cameron Todd Willingham ile onun özgürlüğü için mücadele eden Houstonlı iki çocuk annesi Elizabeth Gilbert arasındaki bağı konu alır. Trial by Fire, izlerken izleyicinin Todd’un hikayesi üzerinden politikanın işleyişini, idam cezasının etikliğini, hukuk sistemini ve kitle psikolojisinin bir insanın hayatı üzerindeki etkilerini sorgulamasını sağlar.

Mustafa Çelebi, Sultan II. Murad'ın emriyle, Osmanlı tahtının meşru varisi olmadığını kanıtlamak için idam edilmiştir. Çelebi Mehmed'in küçük kardeşi olan Mustafa Çelebi, 1421 yılında Edirne'de hükümdarlığını ilan etmiş ve adına para bastırmıştır. Kaçmaya çalışan Mustafa Çelebi, Tunca Nehri kenarındaki Kızılağaç Yenicesi’nde yakalanıp Edirne'ye getirilmiş ve kale burcuna asılarak idam edilmiştir.