HücreBölünmesi

Mayozda interkinez, mayoz I ve mayoz II aşamaları arasında gerçekleşir ve DNA replikasyonu olmadan yeni hücrelerin oluşmasını sağlar. İnterkinez sırasında: Sentrozomlar birbirinden uzaklaşarak zıt kutuplara doğru hareket eder ve yeni iğ iplikleri oluşur. Eğer çekirdek zarfları oluşmuşsa, bu zarflar veziküller halinde parçalanır. İnterkinez, özellikle DNA replikasyonu olmadan oluşan mayoz II'de, gamet sayısının artırılması ve döllenme oranının yükseltilmesi açısından önemlidir.

Homolog kromozomların ayrılmaması, mayoz-1 bölünmesinin anafaz-1 evresinde gerçekleşir. Bu evrede, hücrenin ortasına dizilen homolog kromozomlar, iğ iplikleri tarafından zıt kutuplara çekilir. Bu durum, farklı eşey hücrelerinin farklı kromozom kombinasyonlarına sahip olmasına yol açar.

Delesyon mutasyonu, genetikte bir kromozomun bir parçasının kopup kaybolmasıyla meydana gelen bir kromozom anomalisidir. Kopan parçadaki genler kaybolur, bu da ciddi genetik hastalıklara yol açabilir. Eğer delesyona uğrayan kromozomun homoloğu da aynı bölgelerden parça kaybetmişse, belirli bölgeler her iki kromozomda da tamamen kaybolduğu için canlı yaşayamaz. Delesyonun en bilinen örneklerinden biri, 5. kromozomun kısa kolunda meydana gelen delesyon sonucu ortaya çıkan "kedi çığlığı sendromu" olarak da bilinen Cri du Chat sendromudur.

Sentriyol, hücre bölünmesi sırasında kromozomların doğru şekilde dağılmasını sağlar ve mikrotübüllerin düzenlenmesinde rol oynar. Başlıca işlevleri: Hücre bölünmesi: Sentriyoller, hücre bölünmesi sırasında çoğalarak birer çift halinde hücrenin her iki kutbuna gider ve aster adı verilen ipliklerin oluşumunu sağlar. Hareket: Sentriyoller, kamçı ve sil gibi hücre hareketini sağlayan yapıların oluşumunda yer alır. Sentriyoller, çoğu bitkinin hücrelerinde bulunmamasına rağmen, gingko ağaçları, yosunlar ve eğrelti otları gibi bazı antik türlerde bulunur.

DNA, histon proteinlerinin etrafına sarılarak kromozom haline gelir. Bu süreç şu şekilde gerçekleşir: 1. DNA ve histonlar: DNA, histon adı verilen küresel proteinlerin etrafına sarılır. 2. Kromatin oluşumu: Histonların DNA'yı sarma yeteneği, DNA'nın normal uzunluğunu 10 milyonda 1 kat küçültmeyi sağlar. 3. Kromozom oluşumu: Bölünmeye hazırlanan hücrelerde, kromatin yoğunlaşarak kısa ve kompakt yapılar olan kromozomları oluşturur. Her türün kendine özgü kromozom sayısı vardır.

Bakterilerde mitoz gerçekleşmez çünkü bakteriler prokaryotik organizmalardır ve hücreleri basit yapıdadır. Mitoz, eukaryotik hücrelerde görülen bir hücre bölünme şeklidir. Bakterilerde ise çekirdek zarı veya çekirdek bölünmesi gibi eukaryotik hücrelerde gözlenen adımlar gerçekleşmez. Bölünme, bakterinin çekirdeği yerine nükleoid adı verilen bir alanda bulunan tek bir kromozomun kopyalanması ve ardından hücrenin ikiye bölünerek iki ayrı hücre oluşturmasıdır.

Çekirdeksiz hücreler, yani prokaryotlar, ikiye bölünerek çoğalır. Bu süreçte: DNA döngüsü kopyalanır. Bir kopya, hücrenin her iki tarafına hareket eder. Bu yöntem, çekirdek zarı olmadığı için çekirdek bölünmesi (mitoz) gerektirmez.

Mayoz ve mitoz arasındaki temel farklar şunlardır: Hücre Sayısı: Mitoz: Bir hücreden iki hücre oluşur. Mayoz: Bir hücreden dört hücre oluşur. Genetik Çeşitlilik: Mitoz: Genetik çeşitlilik yok denecek kadar azdır, çünkü hücreler birbirinin tam kopyasıdır. Mayoz: Genetik çeşitlilik çok daha fazladır, çünkü mayoz sırasında kromozomlar rastgele birleşir ve bu da farklı gen kombinasyonlarına yol açar. Kromozom Sayısı: Mitoz: Kromozom sayısı değişmez. Mayoz: Kromozom sayısı yarıya iner. Hücre Fonksiyonu: Mitoz: Genellikle büyüme, onarım ve hücre yenileme gibi somatik (vücut) hücrelerinin bölünmesinde rol oynar. Mayoz: Üreme hücrelerinin (sperm ve yumurta hücreleri) oluşumunda rol oynar. Maraz kelimesi ise belgelerde geçmemektedir ve bu nedenle bir karşılaştırma yapılamaz.

Tıpta "replicate" kelimesi aşağıdaki anlamlara gelebilir: Eşlemek, tekrarlamak. Çoğaltmak, kopyalamak. Üremek.

Sinir hücrelerinde (nöronlarda) hücre bölünmesi sınırlıdır. Bunun nedeni, nöronların sentrozom organeline sahip olmamasıdır. Ancak, bazı araştırmalar özelleşmiş işlevi bulunmayan kök hücrelerin, sinir hücrelerinin yenilenememesinin neden olduğu sorunlara çözüm olabileceğini göstermektedir.

Bir hücrenin bölünebilmesi için aşağıdaki şartların oluşması gerekir: Belirli bir büyüklüğe ulaşma. Nükleik asitlere sahip olma. Hormonların uyarıcı etkisi. Hacim-yüzey oranının bozulması. Sitoplazma-çekirdek oranının değişmesi. Ayrıca, tek hücrelilerde bölünme genellikle amitoz, çok hücrelilerde ise mitoz ve mayoz ile görülür.

Yumurta ana hücresi (yumurta hücresi), bölünme yeteneği olmadığı için sentrozom içermez. Sentrozom, hayvan hücrelerinde hücre bölünmesine aracılık eden bir organeldir.

Mayoz bölünme iki evreden oluşur: Mayoz-1 ve Mayoz-2. Mayoz-1 evreleri: Profaz-1; Metafaz-1; Anafaz-1; Telofaz-1. Mayoz-2 evreleri: Profaz-2; Metafaz-2; Anafaz-2; Telofaz-2.

Mitoz bölünemeyen hücreler, amitoz bölünme veya endomitoz gibi alternatif yöntemlerle çoğalabilir. Amitoz bölünme: Bu yöntemde hücre, doğrudan ikiye bölünür ancak çekirdek zarı ve sentriyoller gibi yapılar kaybolmaz. Endomitoz: Sadece çekirdek bölünmesinin gerçekleştiği, sitoplazma bölünmesinin olmadığı bir süreçtir. Ayrıca, sinir hücreleri, çizgili kas hücreleri, olgunlaşmış alyuvar hücreleri ve üreme hücreleri (yumurta, sperm, polen) mitoz bölünme geçirmez.

Mayoz bölünme, eşeyli üreyen canlıların üreme ana hücrelerinde gerçekleşir. Örneğin, memelilerde mayoz bölünme sonucu sperm ve yumurta hücreleri oluşur.

G1 evresinde hücre: Büyür. DNA'sını sentezlemeye hazırlanır. Biyokimyasal anlamda aktiftir. Kromozomal DNA'nın yapı taşlarını ve çekirdekteki her kromozomu eşlemesine yetecek kadar enerjiyi toplamaya çalışır. ATP, RNA, protein, enzim ve organel sentezi gerçekleştirir. G1 evresinin uzunluğu, hücre çeşitlerine göre birkaç dakika ile birkaç hafta arasında değişebilir.

Epitel hücreleri, mitoz bölünme yoluyla çoğalır. Mitoz bölünme, ana hücrenin bölünerek iki yeni hücre meydana getirmesine denir. Epitel hücrelerde mitoz bölünme gerçekleşirken mayoz bölünme gerçekleşemez. Ayrıca, bazal laminaya yakın epitel hücreleri sürekli mitoza girer.

DNA, hücre bölünmesi öncesinde bir kez eşlenir. DNA'nın eşlenmesi, "yarı korunumlu (semikonservatif) eşlenme" olarak adlandırılır; bu süreçte DNA'nın bir ipliği aynen korunurken, diğer iplik yeniden sentezlenir.

Mitoz bölünmede 2 hücre oluşur. Bu hücreler, birbirine genetik olarak tamamen benzer yapıdadır ve ana hücreyle aynı genetik yapıya sahiptir.

Hayır, anafaz evresinde kromozom sayısı değişmez. Anafaz evresinde, kardeş kromatitler iğ iplikleri tarafından zıt kutuplara çekilir, böylece kromatitlerin iki kutup arasında ayrılması sağlanır. Kromozom sayısının değiştiği evreler, mayoz bölünme sırasında anafaz-1 ve anafaz-2 evreleridir.