Hipofiz

Hipotalamus-hipofiz-adrenal (HPA) aksı, stres yanıtının düzenlenmesinde kritik bir rol oynayan bir endokrin sistemdir. Bu aksın bileşenleri ve işlevleri şunlardır: 1. Hipotalamus: Beynin tabanında bulunan ve birçok vücut fonksiyonunu düzenleyen bir bölgedir. 2. Hipofiz Bezi: "Ana bez" olarak bilinir ve birçok hormonun üretiminden sorumludur. 3. Adrenal Bezler: Böbreklerin üst kısmında bulunan iki küçük bezdir. HPA aksı, negatif geri bildirim mekanizması ile çalışır ve vücudun aşırı kortizol üretimini önler.

Bebeklerde hipofiz kisti, genellikle hormon seviyelerinin dengelenmesi ve doğal süreçler sonucunda küçülür. Zaman çizelgesi şu şekildedir: - Doğumdan sonraki ilk birkaç ay: Kistlerin boyutu küçülmeye başlar. - Bir yaşına kadar: Çoğu kist tamamen kaybolur. Eğer kist hızlı bir şekilde büyüyorsa veya komplikasyon riski varsa, cerrahi müdahale gerekebilir. Kesin teşhis ve tedavi için bir endokrinoloji uzmanına başvurulması önerilir.

Hipofiz bezi, adenohipofiz ve nörohipofiz olmak üzere iki ana lobdan oluşur. 1. Adenohipofiz: Ön lob olarak da bilinir ve epitel dokudan oluşur. Bu lobda üretilen ve salgılanan hormonlar şunlardır: - Adrenokortikotropik hormon (ACTH); - Tiroid uyarıcı hormon (TSH); - Büyüme hormonu (STH); - Prolaktin (PRL); - Endorfin; - Melanosit uyarıcı hormon (MSH); - Eşey hormonları (gonadotropinler): Luteinleştirici hormon (LH) ve Folikül uyarıcı hormon (FSH). 2. Nörohipofiz: Arka lob olarak da bilinir ve sinir hücrelerinden oluşur.

ADH (Vazopressin) hormonu, beyindeki hipotalamus tarafından üretilip hipofiz bezinin arka lobunda depolanır ve ihtiyaç halinde buradan kana salgılanır.

Hipofiz bezi, aşağıdaki hormonları kontrol eder: 1. Büyüme hormonu (GH): Boy uzamasını ve hücre yenilenmesini destekler. 2. Tiroit uyarıcı hormon (TSH): Tiroit bezini uyararak tiroid hormonlarının üretimini sağlar. 3. Adrenokortikotropik hormon (ACTH): Böbrek üstü bezlerini uyararak kortizol üretimini kontrol eder. 4. Prolaktin: Süt üretimini düzenler. 5. Luteinize edici hormon (LH) ve folikül uyarıcı hormon (FSH): Üreme sistemini düzenler. 6. Antidiüretik hormon (ADH): Böbreklerde su dengesini düzenler. Bu nedenle, hipofizin kontrol etmediği hormonlar bu listede yer almayanlardır.

Hipofiz bezi hipofix terimi, tıbbi literatürde yer almayan bir terimdir. Ancak "hipofiz bezi yetersizliği" veya "hipopituitarizm" olarak bilinen bir durum vardır. Hipopituitarizm, hipofiz hormonlarının yetersiz üretimi sonucu ortaya çıkan klinik bir tablodur.

Sella turcica ve hipofiz bezi arasındaki ilişki, hipofiz bezinin sella turcica içinde yer almasıdır. Sella turcica, kafatasının tabanında, sfenoid kemikte bulunan çukur bir bölgedir ve hipofiz bezini korur ve sabitler.

Sella'da kitle ifadesi, empty sella sendromu olarak adlandırılan durumu ifade edebilir. Bu sendrom, sella tursika adı verilen anatomik yapı içerisine araknoid membranın taşması sonucu ortaya çıkar. Empty sella sendromunun iki farklı türü vardır: 1. Primer empty sella: Tekrarlayan beyin omurilik sıvısı (BOS) pulzasyonları veya kitle etkisi nedeniyle oluşur. 2. Sekonder empty sella: Başarılı bir hipofiz tümörü cerrahisi sonrası görme bozukluklarının meydana gelmesiyle ilişkilidir. Bu durum, genellikle orta yaşlı, obez ve hipertansiyonu olan kadınlarda görülür.

Hipofizin tıptaki diğer adı "pitüiter bez" olarak geçer.

Hipofiz tümörü ameliyattan sonra tekrarlayabilir. Ameliyatın ardından tümörün tekrar büyüme ihtimali vardır ve bu durumda yeni bir operasyon gerekebilir. Tümörün tekrarlama riskini en aza indirmek için hastaların düzenli olarak doktor kontrolünde olmaları ve gerekli tetkiklerin yapılması önemlidir.

Hipofiz tümörü ameliyatı, çeşitli riskler ve komplikasyonlar içermektedir. Bu riskler şunlardır: 1. Cerrahi Komplikasyonlar: Kanama, enfeksiyon, beyin omurilik sıvısı sızıntısı ve sinir hasarı gibi durumlar görülebilir. 2. Hormon Dengesizlikleri: Ameliyat sonrası hipofiz bezinin işlevinde bozukluklar ve hormon dengesizlikleri ortaya çıkabilir. 3. Görme Sorunları: Optik sinirin zarar görmesi sonucu görme kaybı veya diğer görme problemleri yaşanabilir. 4. Uzun Dönem Riskler: Tümörün tekrar etmesi, kalıcı hormon eksiklikleri ve yaşam kalitesinde düşüş gibi uzun vadeli etkiler olabilir. Ameliyat öncesi ve sonrası dikkatli bir değerlendirme ile bu risklerin minimize edilmesi mümkündür.

Türk kemiği olarak bilinen yapı, kafatasının alt kısmında, beynin tabanında bulunan hipofiz bezini tutan ve koruyan kemikli yapı olan sella turcicadır.