Hipofiz

Hipofiz bezinin Latince adı "glandula pituitaria"dır.

Hipofiz bezi ile ilgili sorunlara, endokrinoloji uzmanı olan doktorlar bakar.

Alın bölgesinde iç salgı bezi olarak hipofiz bezi bulunur.

Hipofiz tümörü burun, boğaz, kulak ve göz üzerinde çeşitli zararlara yol açabilir: 1. Görme Bozuklukları: Tümör, hipofiz bezine en yakın olan göz sinirlerine baskı yaparak görme alanında daralmalar veya çift görmeye neden olabilir. 2. Baş Ağrısı: Tümörün büyüklüğüne ve baskı yapma derecesine bağlı olarak baş ağrıları oluşabilir. 3. Burun Akıntısı: Büyük adenomlar, hipofizin tabanındaki kemiği aşındırarak beyin-omurilik sıvısının burundan sızmasına (rinore) neden olabilir. 4. Kulak Sorunları: Doğrudan kulak bölgesinde bir zarar bildirilmemiştir, ancak genel sağlık durumu ve hormon dengesizlikleri nedeniyle dolaylı etkiler olabilir. Bu belirtiler, tümörün hormon salgılayıp salgılamadığına ve büyüme boyutuna göre değişiklik gösterebilir.

Transsfenoidal cerrahi, hipofiz adenomlarının çıkarılmasında en sık tercih edilen yöntemdir. Bu cerrahi işlemde, kafatasının içinde, beynin altında, nazal geçişlerin arkasında bulunan sfenoid sinüsten ameliyat gerçekleştirilir. Ameliyat, burnun iki tarafını ayıran kıkırdak olan nazal septuma yapılan küçük bir kesiden yapılır. Transsfenoidal cerrahinin avantajları arasında, beyne dokunulmadan yapılması ve ameliyat izinin dışarıdan görülmemesi yer alır.

Evet, hipofizin iyi huylu tümörü MR'da (Manyetik Rezonans Görüntüleme) görülebilir. MR'da 1 cm'den küçük olan adenomlara mikroadenom, büyüklere ise makroadenom denir.

Türk eyeri kemiği, anatomide "sella turcica" olarak bilinir. Bu kemik, kafatasının alt kısmında, gözlerin arkasında yer alır ve şekli eski Türk atları için kullanılan eyere benzetildiği için bu adla anılır. İçinde hipofiz bezini barındıran sella turcica, hormon üretiminden sorumlu olan ve vücuttaki pek çok önemli işlevi kontrol eden bir yapıdır.

Hipofiz bezi, üç ana yapıdan oluşur: ön lob, orta lob ve arka lob. Ayrıca, hipofizin içinde şu yapılar da bulunur: Rathke kesesi: Ön lobun gelişimini sağlayan farenksin sırt duvarındaki depresyon. Follikülostellat hücreler: Endokrin olmayan hücre popülasyonu. Magnoselüler nöronlar: Hipofiz arka lobunda depolanan hormonları üreten hücreler.

Normal hipofiz bezi MR görüntüsünde şu özellikler bulunmalıdır: 1. Boyutlar: Hipofiz bezi genellikle 6-10 mm arasında olmalıdır. 2. Simetrik yapı: Bezin iki lobu da simetrik olmalıdır. 3. Sinyal yoğunluğu: T1-ağırlıklı görüntülerde yüksek, T2-ağırlıklı görüntülerde düşük sinyal yoğunluğu görülmelidir. 4. Komşu yapılarla uyum: Bez, sella turcica içinde yer almalı ve komşu yapılarla uyumlu görünmelidir. 5. Adenom bulgusu: Post kontrast görüntülerde net sınır oluşturan adenom lehine bulgu saptanmamalıdır. Bu özellikler, hipofiz bezinin sağlıklı bir durumunu gösterir ve patolojik durumların erken teşhisinde önemlidir.

Hipofiz bezinin diğer adı "pitüiter bez" olarak bilinir.

TSH (Tiroid Stimüle Edici Hormon) ve GnRH (Gonadotropin Salgılatıcı Hormon) farklı mekanizmalarla çalışır, ancak dolaylı olarak birbirlerini etkileyebilirler. TSH, hipofiz bezinden salgılanır ve tiroid bezini uyararak T3 ve T4 hormonlarının üretimini artırır. Olumsuz geri bildirim mekanizması gereği, kandaki tiroid hormonlarının (T3 ve T4) artışı, TSH salgısını azaltır.

Hipofiz bezini tetikleyen temel unsur, hipotalamusun salgıladığı salgılatıcı hormonlardır (RF). Hipotalamus, bu hormonları kan yoluyla hipofize ileterek hedef organın uyarılmasını sağlayan hormonun üretilmesini sağlar.

Hipotalamus-hipofiz-adrenal (HPA) aksı, stres yanıtının düzenlenmesinde kritik bir rol oynayan bir endokrin sistemdir. Bu aksın bileşenleri ve işlevleri şunlardır: 1. Hipotalamus: Beynin tabanında bulunan ve birçok vücut fonksiyonunu düzenleyen bir bölgedir. 2. Hipofiz Bezi: "Ana bez" olarak bilinir ve birçok hormonun üretiminden sorumludur. 3. Adrenal Bezler: Böbreklerin üst kısmında bulunan iki küçük bezdir. HPA aksı, negatif geri bildirim mekanizması ile çalışır ve vücudun aşırı kortizol üretimini önler.

Hipofiz bezini barındıran çukurun adı, sella turcica olarak bilinir.

Bebeklerde hipofiz kisti, genellikle hormon seviyelerinin dengelenmesi ve doğal süreçler sonucunda küçülür. Zaman çizelgesi şu şekildedir: - Doğumdan sonraki ilk birkaç ay: Kistlerin boyutu küçülmeye başlar. - Bir yaşına kadar: Çoğu kist tamamen kaybolur. Eğer kist hızlı bir şekilde büyüyorsa veya komplikasyon riski varsa, cerrahi müdahale gerekebilir. Kesin teşhis ve tedavi için bir endokrinoloji uzmanına başvurulması önerilir.

Hipofiz bezi, adenohipofiz ve nörohipofiz olmak üzere iki ana lobdan oluşur. 1. Adenohipofiz: Ön lob olarak da bilinir ve epitel dokudan oluşur. Bu lobda üretilen ve salgılanan hormonlar şunlardır: - Adrenokortikotropik hormon (ACTH); - Tiroid uyarıcı hormon (TSH); - Büyüme hormonu (STH); - Prolaktin (PRL); - Endorfin; - Melanosit uyarıcı hormon (MSH); - Eşey hormonları (gonadotropinler): Luteinleştirici hormon (LH) ve Folikül uyarıcı hormon (FSH). 2. Nörohipofiz: Arka lob olarak da bilinir ve sinir hücrelerinden oluşur.

ADH (Antidiüretik Hormon) hormonu, hipotalamus tarafından üretilip hipofiz bezinin arka lobundan salgılanır.

Hipofiz bezi, aşağıdaki hormonları kontrol eder: 1. Büyüme hormonu (GH): Boy uzamasını ve hücre yenilenmesini destekler. 2. Tiroit uyarıcı hormon (TSH): Tiroit bezini uyararak tiroid hormonlarının üretimini sağlar. 3. Adrenokortikotropik hormon (ACTH): Böbrek üstü bezlerini uyararak kortizol üretimini kontrol eder. 4. Prolaktin: Süt üretimini düzenler. 5. Luteinize edici hormon (LH) ve folikül uyarıcı hormon (FSH): Üreme sistemini düzenler. 6. Antidiüretik hormon (ADH): Böbreklerde su dengesini düzenler. Bu nedenle, hipofizin kontrol etmediği hormonlar bu listede yer almayanlardır.

Hipofiz bezi hipofix terimi, tıbbi literatürde yer almayan bir terimdir. Ancak "hipofiz bezi yetersizliği" veya "hipopituitarizm" olarak bilinen bir durum vardır. Hipopituitarizm, hipofiz hormonlarının yetersiz üretimi sonucu ortaya çıkan klinik bir tablodur.

Sella turcica ve hipofiz bezi arasındaki ilişki, hipofiz bezinin sella turcica içinde yer almasıdır. Sella turcica, kafatasının tabanında, sfenoid kemikte bulunan çukur bir bölgedir ve hipofiz bezini korur ve sabitler.