Hematoloji

MDS (Myelodisplastik Sendrom), kemik iliğindeki kan hücreleri üreten kök hücrelerin anormal gelişimi ile karakterize bir hastalık grubudur. MDS'nin belirtileri arasında yorgunluk, soluk ten rengi, kısa süreli nefes darlığı, kanama eğilimi ve enfeksiyonlara karşı artan hassasiyet bulunur. Teşhis için tam kan sayımı, kemik iliği biyopsisi ve genetik testler gibi yöntemler kullanılır. Tedavi seçenekleri, hastalığın türüne, şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir ve kan transfüzyonları, ilaç tedavisi, kemik iliği nakli ve destekleyici tedavileri içerebilir. MDS, Dünya Sağlık Örgütü tarafından kanser hastalıkları grubu içinde kabul edilir.

ASO yüksekliği, tıpta antistreptolizin O seviyesinin normalin üzerinde olması anlamına gelir. ASO yüksekliği, aşağıdaki hastalıkların tanısında faydalı olabilir: - Akut eklem romatizması. - Akut glomerulonefrit (böbrek iltihabı). - Reaktif artrit (boğaz enfeksiyonu sonrası immün reaksiyona bağlı gelişen eklem şişmesi). Ancak, tek başına ASO yüksekliğinin olması, bu hastalıkların kesin olarak var olduğunu göstermez; diğer belirtiler ve test sonuçlarıyla birlikte değerlendirilmelidir.

Bazofili, yani kanda bazofil hücrelerinin artması, kronik miyeloid lösemi gibi bazı lösemi türlerinde görülebilir. Ayrıca, lenfoma gibi kanser türleri de kemik iliğinin etkilenmesi sonucu bazofil seviyelerinin yükselmesine neden olabilir.

Turuncu reçete, bazı hematolojik ilaçların temin edilmesi için kullanılan renkli reçete çeşididir. Bu reçete türü ile sadece bazı kan ürünleri alınabilmektedir.

Turuncu ve mor reçete farkları şu şekildedir: 1. Turuncu Reçete: Bu reçete, bazı hematolojik ilaçların temin edilmesi için kullanılır ve genellikle kan pıhtılaşması ile ilgili ilaçlar bu kapsamda değerlendirilir. 2. Mor Reçete: Mor reçete ise bazı hematolojik ilaçların yanı sıra, faktörler dışında kalan kan ürünleri (albümin vb.) için kullanılır.

Nötrofil yüksekliği için iç hastalıkları (dahiliye) veya hematoloji uzmanına başvurulabilir.

MCHC (Ortalama Korpüsküler Hemoglobin Konsantrasyonu) değerinin yüksek olması aşağıdaki sağlık sorunlarına işaret edebilir: Hemolitik anemi. B12 vitamini ve folat eksikliği. Kalıtsal sferositoz. Yüksek MCHC değerinin altında herhangi bir sağlık sorunu bulunmuyorsa, doktorunuza danışarak B12 ve folat değerlerinizi artırmak için takviyeler alabilirsiniz. MCHC değerinin normal aralıkların dışında kalması durumunda, kesin teşhis ve uygun tedavi için detaylı kan tahlili sonuçlarına ihtiyaç duyulur.

Poikilositoz, çeşitli hastalıkların belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Bu hastalıklar arasında: Anemiler: Demir eksikliği anemisi, megaloblastik anemi. Karaciğer ve böbrek hastalıkları. Otoimmün hemolitik anemi. Kanser ve miyelofibrozis. Alkole bağlı karaciğer hastalığı. Orak hücre anemisi ve hemoglobin S-talasemi gibi orak hücre hastalıkları. Poikilositoz teşhisi, kan yayması testi ile konur ve tedavi, altta yatan nedenin belirlenmesine bağlı olarak değişir.

RDW-CV ve RDW-SD farklı parametrelerdir, ancak her ikisi de kırmızı kan hücrelerinin boyut dağılımını ölçer. RDW-CV, kırmızı kan hücrelerinin hacmindeki farklılıkları yüzde olarak ifade eder. RDW-SD ise kırmızı kan hücrelerinin çaplarındaki farkı mutlak değer olarak ölçer.

RDW yüksekliği, kırmızı kan hücrelerinin boyutlarının normalden daha fazla değiştiğini gösterir ve çeşitli sağlık sorunlarıyla ilişkilendirilebilir. Bazı RDW yüksekliğine neden olan hastalıklar şunlardır: Demir eksikliği anemisi: Kandaki demir eksikliği, kırmızı kan hücrelerinin boyut ve şekil değişikliklerine yol açabilir. Folik asit ve B12 vitamini eksikliği: Bu vitaminlerin eksikliği, kırmızı kan hücrelerinin farklı boyutlarda üretilmesine neden olabilir. Kemik iliği sorunları: Kemik iliği hastalıkları veya bozuklukları, kırmızı kan hücrelerinin normalden farklı boyutlarda üretilmesine yol açabilir. Kronik hastalıklar: Kronik inflamasyon veya böbrek hastalığı gibi durumlar RDW yüksekliğine neden olabilir. Talasemi ve hemoglobinopatiler: Genetik durumlar, kırmızı kan hücrelerinin anormal boyutlarda üretilmesine neden olabilir. RDW yüksekliğinin nedenini belirlemek ve uygun tedaviyi başlatmak için bir doktora başvurmak önemlidir.

PDW (trombosit dağılım genişliği) yüksekliği, çeşitli hematolojik ve sistemik hastalıkların habercisi olabilir. Bu hastalıklar arasında: Kanser: Multiple myeloma ve lenfoma gibi bazı kanser türleri, kemik iliğindeki trombosit sentezini etkileyebilir. Diyabet: Yüksek kan şekeri seviyeleri, mikrovasküler komplikasyonların bir göstergesi olarak PDW değerini yükseltebilir. Kalp ve damar hastalıkları: Koroner arter hastalığı ve pulmoner emboli gibi durumlarda PDW değerleri yükselebilir. Solunumsal hastalıklar: Tüberküloz ve uyku apnesi gibi hastalıklar, PDW değerini artırabilir. PDW yüksekliğinin kesin teşhisi ve uygun tedavi için bir uzman hekime başvurulması gereklidir.

RDW (Red Cell Distribution Width) ve SD (Standard Deviation) aynı şeyi ifade etmez, ancak her ikisi de kırmızı kan hücrelerinin boyut dağılımını ölçen parametrelerdir. - RDW, kırmızı kan hücrelerinin boyutlarının dağılımının yüzde olarak ifadesidir. - SD, kırmızı kan hücrelerinin boyutlarının standart sapmasını ifade eder ve hücre boyutlarındaki varyasyonun bir ölçüsüdür. Bu nedenle, RDW ve SD farklı yollarla aynı bilgiyi sağlar.

Koagülopati ve koagülasyon terimleri farklı anlamlara sahiptir: - Koagülopati, kanın pıhtılaşma sisteminde fonksiyonel veya morfolojik değişiklikler sonucu ortaya çıkan bir semptom kompleksini ifade eder. - Koagülasyon ise, kandaki trombositlerin etkisiyle kanın havayla temas sonrası tortu hâline gelmesi, yani pıhtılaşma sürecidir.

Kolda morluk için Dahiliye (İç Hastalıkları) veya Hematoloji bölümüne başvurulmalıdır. Eğer morluk, bir çarpma veya düşme sonucu oluşmuşsa, Cildiye (Dermatoloji) bölümüne de gidilebilir.

Hemorajik ve hematom terimleri farklı bağlamlarda kullanılır: 1. Hemorajik: Genellikle kanama bozukluklarından kaynaklanan, kan damarlarının yırtılması sonucu kanın doku veya organlarda birikmesi durumudur. 2. Hematom: Vücudun herhangi bir yerinde meydana gelen, doku içi kanama sonucu oluşan bir tür kan birikimidir.

Trombofili paneli için aşağıdaki bölümlere başvurulabilir: 1. Hematoloji: Kandaki pıhtılaşma bozuklukları ve genetik mutasyonlar gibi trombofili ile ilgili testleri yapan bölümdür. 2. Tıbbi Genetik: Genetik yatkınlıkların tespitinde ve trombofili panelinde yardımcı olan bir diğer bölümdür. 3. Kadın Doğum: Özellikle gebelik döneminde trombofili riski taşıyan kadınlar için bu bölümdeki uzmanlar da test yapılmasını önerebilir.

Heinz cisimleri, aşağıdaki hastalıklarda görülebilir: 1. G6PD (glikoz-6-fosfat dehidrogenaz) eksikliği: Bu genetik bozukluk, hemolitik anemiye neden olur ve Heinz cisimciklerinin oluşumuna yol açar. 2. Alfa talasemi: Alfa globin üretiminde kısmi veya tam kusurlar, Heinz cisimciklerinin varlığına neden olabilir. 3. Kronik karaciğer hastalığı: Bu durumda da Heinz cisimcikleri ortaya çıkabilir. 4. Toksik maddeler ve enfeksiyonlar: Bazı toksik maddelere maruz kalma veya enfeksiyonlar, oksidatif stres yoluyla Heinz cisimciklerini tetikleyebilir. Ayrıca, ilaçların oksidan hasarı da Heinz cisimciklerinin oluşumuna katkıda bulunabilir.

Kemik iliğinde anemi, eritrositlerin (kırmızı kan hücreleri) yapımında temel bir sorun yaşanmasına bağlı olarak ortaya çıkar. Aneminin kemik iliğindeki başlıca nedenleri: Genetik faktörler: ALAS2 genindeki mutasyonlar gibi genetik bozukluklar. Toksinler ve ilaçlar: Kurşun zehirlenmesi, izoniazid, kloramfenikol ve sikloserin gibi ilaçlar. Alkol ve beslenme faktörleri: Alkol tüketimi ve B6 vitamini eksikliği. Kronik hastalıklar: Miyelodisplastik sendromlar, kronik enfeksiyonlar ve otoimmün hastalıklar. Kemik iliği sorunları: Aplastik anemi gibi durumlar.

Şehir Hastanelerinde hematoloji bölümü genellikle D blok zemin katında yer almaktadır.

Türk Hematoloji Derneği, 1967 yılında Sedat Tavat, Arif İsmet Çetingil, F. Reimann, Şeref İnceman, Orhan N. Ulutin, Ayhan Çavdar, Burhan Say, Nail Tartaroğlu ve Mustafa Karaca tarafından kurulmuştur. Hematoloji biliminin kurucusu olarak ise Prof. Dr. Orhan Ulutin kabul edilir.