Filozoflar

Antik Çağ'ın sekiz büyük filozofu şunlardır: 1. Sokrates. 2. Pisagor. 3. Heraklitos. 4. Platon (Eflatun). 5. Aristo. 6. Demokritos. 7. Tales (Thales). 8. Epikür (Epikuros).

Antik Yunan'ın üç büyük filozofu Sokrates, Platon ve Aristoteles'tir.

Bazı septik filozoflar: Pyrrhon (Piron). Timon. Arkesilaos. Karneades. Ayrıca, Sofistler de şüpheci eğilimleri ile septisizm akımına öncülük etmişlerdir.

Evreni açıklamaya çalışan filozofların bazı görüşleri: Thales: Her şeyin temelinde suyun olduğunu savunmuştur. Anaksimandros: Her şeyin temelinde sonsuz ve sınırsız olan “apeiron”un olduğunu ileri sürmüştür. Anaksimenes: Her şeyin temelinde havanın olduğunu savunmuştur. Herakleitos: Her şeyin sürekli bir değişim içinde olduğunu ve “logos” adı verilen bir ilkenin evreni yönettiğini savunmuştur. Parmenides: Varlığın değişmez ve bölünmez olduğunu, değişimin ise bir yanılsama olduğunu ileri sürmüştür. Empedokles: Evrenin dört temel elementten (hava, su, toprak, ateş) oluştuğunu ve bu elementlerin sevgi ve nefret ilkeleriyle birleşerek veya ayrılarak değişimleri yarattığını savunmuştur. Anaksagoras: Her şeyin sonsuz sayıda küçük parçacıklardan (tohumlar) oluştuğunu ve “nous” adı verilen bir zihnin evreni düzenlediğini ileri sürmüştür. Demokritos: Her şeyin atomlardan ve boşluktan oluştuğunu savunmuştur. Bu filozoflar, evrenin nasıl oluştuğu, nasıl işlediği ve hangi temel maddeden meydana geldiği gibi sorulara yanıt aramışlardır.

Bireyciliği savunan bazı filozoflar: John Stuart Mill. Ludwig von Mises. Michel de Montaigne. Friedrich Nietzsche. Adam Smith. Herbert Spencer. John Locke. Renzo Novatore. Robert Nozick. Ayn Rand. Ayrıca, Alexis de Tocqueville bireycilik terimini ilk kez kullanan filozof olarak kabul edilir.

Kelama yöneltilen eleştirilerin bazı filozoflara ait olduğu belirtilmiştir. Bu filozoflar arasında İbn Rüşd, Fârâbî ve İbn Sina bulunmaktadır. İbn Rüşd, kelama yönelik eleştirilerini iki ana noktada yoğunlaştırmıştır: Yöntem Eleştirisi: Kelamcıların cedel yöntemini eleştirerek, bu yöntemin gerçeği bulmaktan aciz olduğunu savunmuştur. İçerik Eleştirisi: Özellikle Allah'ın varlığı, sıfatları, nübüvvet ve kaza-kader gibi konularda kelamcıların yaklaşımlarını felsefi açıdan hatalı bulmuştur. Fârâbî, kelamı "medenî ilimler" arasında değerlendirmiş ve bazı kelamcıların, İslam düşüncesine Yunan mantığından geçen kavramları kabul edip sonra bunları eleştirmelerini tutarsız bulmuştur. İbn Sina, Gazali tarafından eleştirilmiş ve Gazali, İbn Sina'nın felsefi yaklaşımlarını asıllarından değil, dolaylı olarak öğrendiğini ve bu nedenle hatalı olduğunu savunmuştur.

Ahlâk felsefesinde evrensel ahlak yasasına karşı çıkan bazı filozoflar: Epikuros. Pierre-Joseph Proudhon. Friedrich Nietzsche. Jean-Paul Sartre. Michel Foucault. Clifford Geertz. Alasdair MacIntyre. Peter Singer.

Oruç Aruoba, birçok filozofun eserlerini Türkçeye kazandırmıştır. Çevirdiği bazı filozoflar şunlardır: David Hume; Friedrich Nietzsche; Immanuel Kant; Ludwig Wittgenstein; Rainer Maria Rilke; Hartmut von Hentig; Paul Celan; Matsuo Bashō. Aruoba, özellikle Wittgenstein'ın eserlerini Türkçeye ilk defa çevirmiştir.

Dervişin Teselli Koleksiyonu'nda yer alan bazı filozoflar: Sokrates; Hegel; Kant; Kierkegaard; Spinoza; Schopenhauer. Ayrıca, kitapta Doğu ve Batı'dan birçok düşünür ve yazara ait teselli sözleri ve yaklaşımlar bulunmaktadır.

Schopenhauer'in karamsar bir filozof olarak anılmasının bazı nedenleri: Yaşamı acılarla dolu görmesi. Hayatın bir amacı olduğu fikrine karşı çıkması. Sürekli bir şeyler isteme döngüsü. İrrasyonel bir evren görüşü. Ancak Schopenhauer'ın felsefesinde pesimizm, bir eksiklik değil, acı çeken tüm varlıklara karşı şefkati besleyen bir bakış açısıdır.

İdöller (putlar) öğretisi, Francis Bacon'a aittir. Bacon, bu öğretiyi büyük eseri "Yeni Organon"un birinci kitabında tanıtmıştır.

Diyojen (Diogenes), "İnsan arıyorum" diyen filozoftur. MÖ 412 veya 404 yılında Sinop'ta doğan Diyojen, Kinik felsefesinin öncülerinden biridir.

Eğitimle ilgili bazı filozoflar: John Locke. Immanuel Kant. Bertrand Russell. John Dewey. Platon. Aristoteles. Ayrıca, Mortimer J. Adler, Robert M. Hutchins ve Jacques Maritain daimicilik akımının; William Bagley, Michael J. Demiashkevich ve Isaac L. Kandel esasicilik akımının; Sören Kierkegaard, Jean-Paul Sartre ve Marxne Greene varoluşçu eğitim akımının; Theodore Brameld ve George Counts ise sosyal yeniden yapılandırmacılık akımının önemli savunucuları arasında yer alır.

Frederick Copleston'un "Felsefe Tarihi" adlı eseri, pre-sokratik filozoflardan modern çağ düşünürlerine kadar geniş bir yelpazede felsefi akımları ve düşünürleri ele alır. Eserde ele alınan bazı dönemler ve düşünürler şunlardır: Yunan ve Roma Felsefesi. Ortaçağ Felsefesi. Geç Ortaçağ ve Rönesans Felsefesi. Modern Felsefe (Descartes, Leibniz, Hobbes, Berkeley, Hume). Aydınlanma. Copleston'un eseri, objektif yaklaşımı ve düşünürleri dengeli bir şekilde ele almasıyla bilinir.

Pragmatizm akımının bazı temsilcileri: William James; John Dewey; Charles Sanders Pierce; Jeremy Bentham; John Stuart Mill. Ayrıca, Richard Rorty, Hillary Putnam ve W.V.O. Quine gibi düşünürler de pragmatizmin son dönem temsilcileri arasında yer alır.

Herakleitos'a "karanlık filozof" denmesinin sebebi, felsefesini kapalı bir anlatımla ve herkesin anlayamayacağı şekilde, şiir-düz yazı arası bir üslupla yazmış olmasıdır. Ayrıca, Aristokrat bir aileden geldiği için, üst kesime hitap etme çabası içinde olması da bu lakabı pekiştirmiştir. Herakleitos'un kullandığı dil, aynı zamanda imgelerle dolu olduğu için de bu lakap uygun görülmüştür. Tüm bu nedenlerden dolayı, Antik Yunan'da ondan "karanlık Herakleitos" diye bahsedilmiştir.

Nihilizm (hiççilik) akımının kurucusu olarak kabul edilen kişi yoktur, çünkü nihilizm, farklı düşünürlerin ve akımların etkisiyle gelişmiş geniş bir felsefi görüştür. Nihilizmin önemli öncüleri ve savunucuları arasında şunlar bulunur: Friedrich Nietzsche. Ivan Turgenev. Jean-Paul Sartre. Søren Kierkegaard. Gorgias.

Aydınlanmacı filozoflardan bazıları şunlardır: Denis Diderot. Jean-Jacques Rousseau. Voltaire (François-Marie Arouet). David Hume. John Locke. Montesquieu (Charles-Louis de Secondat). Immanuel Kant. Adam Smith. Cesare Beccaria. Mary Wollstonecraft.

Antik Yunan felsefesini okuma sırası için birkaç öneri: Thales ve diğer Sokrates öncesi filozoflarla başlamak. Platon ve Aristoteles'in eserlerini okumak. Felsefe tarihi hakkında genel bir okuma için "Felsefe Tarihi" (Macit Gökberk) ve "Felsefe Tarihine Giriş" (Ahmet Cevizci) kitapları önerilebilir. Okuma sırası, kişisel ilgi alanlarına ve bilgi seviyesine göre değişebilir.

Büyük İskender, Aristoteles'in öğrencisidir. İskender, 13 yaşındayken babası II. Filip tarafından Aristoteles'in öğrencisi olması için Manisa'daki Mieza'ya gönderilmiştir.