Feodalizm

Bave Teyar filmleri, feodal düzene olan eleştiriyi ön planda tutan ve toplumsal sorunları mizahi bir açıdan ele alan yapımlardır. Filmlerde, çok eşlilik gibi konular espritüel bir dille işlenir ve izleyicilere hem eğlendirme hem de düşünme amacı taşınır.

Feodalizm ve Orta Çağ kavramları birbirine bağlıdır, ancak aynı şey değildir. Feodalizm, Orta Çağ'da Avrupa ve diğer bölgelerde yaygın olan bir sosyal, siyasi ve ekonomik örgütlenme biçimidir. Orta Çağ ise, Roma İmparatorluğu'nun çöküşünden 1400-1500 yıllarına kadar süren bir dönemdir.

Avrupa medeniyet havzasında yönetenler, krallar ve feodal yöneticiler olarak öne çıkmaktadır. Bu yöneticiler, merkezdeki büyük bir krala bağlı olup, güçlü ve dirayetli iseler merkezî bir devlet yapısı oluşmuş, güçsüz iseler kabileler merkezden bağımsız hareket edebilmiştir. Ayrıca, Yunan kentlerinde aristokratlar arasından seçilen yöneticiler ve zaman zaman yönetimi ele geçiren tiran adı verilen kişiler de olmuştur.

Süzeren ve vassal terimleri, Orta Çağ Avrupası'ndaki feodal sistem bağlamında kullanılır. Süzeren, bir lorda veya monarşiye karşı hüküm süren, taht sahibi olan kişidir. Vassal ise, bir vasal veya egemen olup, süzerene karşı karşılıklı bir yükümlülüğü olan kişidir.

Yanis Varoufakis'in "Tekno Feodalizm" kitabında anlattığı ana konular şunlardır: 1. Teknoloji Devlerinin Ekonomik Gücü: Varoufakis, Apple, Facebook ve Amazon gibi büyük teknoloji şirketlerinin, feodal dönemlerdeki lordlara benzer bir şekilde, kullanıcıları üzerindeki kontrolüyle modern bir feodal sistem oluşturduğunu savunur. 2. Algoritmik Sermaye ve Bulut Sermayesi: Kitapta, bu şirketlerin algoritmik sermaye ve bulut sermayesi aracılığıyla, kullanıcılarının ücretsiz emeğini nasıl sömürdüğü ve bu sayede şirket değerlerini artırdığı ele alınır. 3. Ekonomik Eşitsizlik ve Demokrasi: Varoufakis, bu sistemin ekonomik eşitsizlikleri derinleştirdiğini ve demokrasilere zarar verdiğini belirtir. 4. Reform Önerileri: Yazar, dijital platformlardan alınacak bir "bulut vergisi" ve dijital kimliklerin hükümetler tarafından verilmesi gibi reform önerileri getirir.

16. yüzyılda Rusya, merkezi bir monarşi tarafından yönetilen bir ülkeydi. Önemli gelişmeler: - İvan IV (Korkunç İvan), 1547'de Rusya'nın ilk çarı olarak taç giydi ve merkezi bir yönetim sistemi kurarak ülkenin birliğini sağladı. - Sibirya'nın fethi, Rusya'nın genişlemesinin önemli bir parçasıydı ve bu, ülkenin doğal kaynaklarını artırdı. - Askeri reformlar, ordunun ve donanmanın yeniden yapılandırılması, Rusya'nın Avrupa ile entegrasyonunu hızlandırdı. Toplumsal yapı katı bir hiyerarşiye sahipti; toplum, çarlar, soylular, din adamları, köylüler ve serfler olarak sınıflara ayrılmıştı.

Lordlar ve soylular, Orta Çağ Avrupa'sında farklı anlamlara sahip unvanlardır: 1. Lord: Feodal sistemde, başkaları üzerinde yetkisi, kontrolü veya gücü olan, usta, şef veya yönetici gibi davranan kişilere verilen unvandır. 2. Soylular: Genel olarak, toplumda üst sınıfa mensup, zengin ve toprak sahibi kişileri ifade eder.

Feodal beylerin toprakları krala aittir.

Feodal Toplum kitabı, Marc Bloch tarafından yazılmış olup, Avrupa tarihini şekillendiren temel olaylar ve kurumları ele almaktadır. Kitapta anlatılan konular arasında: - Büyük göç dalgaları ve barbar istilaları; - İmparatorlukların yükselişi ve parçalanışı; - Krallıklar, vassal-senyör ilişkileri; - Toprak ve fiefler, soylu sınıflar, şövalyeler; - Edebiyat, din, hukuk, ticaret ve kültür hayatı. Bu konular, birbirinden kopuk ögeler olarak değil, geniş bir konu yelpazesi içerisinde, nedenleri ve sonuçlarıyla birlikte incelenmektedir.

Avrupa'da dükler, genellikle miras yoluyla veya kral veya kraliçe tarafından atanma yoluyla seçilir. Feodal monarşilerde ise dükler, eyaletlerin hükümdarı ve ilçelerdeki kontların üstü olarak kabul edilirdi.

Meiji ve Tokugawa dönemleri arasındaki temel farklar şunlardır: Tokugawa Dönemi (1603-1868): - Yönetim Şekli: Feodal hiyerarşi ve şogun yönetimi. - İzolasyon Politikası: Japonya, dış dünyaya kapalı olup, sadece Hollanda ile sınırlı ticaret yapılmıştır. - Ekonomi: Tarım ağırlıklı, ekonomik refah ve tüccar sınıfının yükselişi görülmüştür. - Kültür: Ukiyo-e, kabuki tiyatrosu ve haiku şiiri gibi kültürel gelişmeler yaşanmıştır. Meiji Dönemi (1868-1912): - Yönetim Şekli: Meiji Restorasyonu ile şogunluğun yıkılması ve anayasal monarşiye geçiş. - Modernleşme: Batı tarzı reformlar, sanayileşme ve ordunun modernizasyonu gerçekleştirilmiştir. - Dış Politika: Sakoku politikasının kaldırılması ve yabancı ticaret ile etkinin açılması. - Toplum: Feodal sınıf sisteminin kaldırılması, sosyal hiyerarşinin meritokrasiye dayalı olması.

Orta Çağ'da savaş, çeşitli faktörlerin etkisiyle şekillenmiş ve feodal sistem, dini çatışmalar ve toprak mücadelesi gibi nedenlerle öne çıkmıştır. Savaşların bazı özellikleri: - Süvari birlikleri: Üzengi gibi teknolojik gelişmeler, süvari birliklerinin savaş alanındaki rolünü artırmış, ağır zırhlı şövalyeler merkezî kuvvet olmuştur. - Strateji ve taktikler: Savaşlar genellikle üç bölümden oluşan ordular tarafından yürütülmüş, okçular ve piyadeler belirli düzenlerde dizilerek saldırmıştır. - Ateşli silahlar: XIV. yüzyıldan itibaren top ve tüfek gibi ateşli silahların kullanımı yaygınlaşmıştır. - Geri çekilme: Aceleyle yapılan geri çekilmeler, düzenli geri çekilmelere göre daha fazla kayıpla sonuçlanmıştır. - Müstahkem mevkiler: Küçük ve hızlı hareket eden gruplar, kendilerini ve halkı korumak için müstahkem mevkiler yapmışlardır. Orta Çağ'ın sonlarına doğru, merkezî devletlerin gücünün artmasıyla düzenli ordular ortaya çıkmıştır.

Dertli şiirler, 18. yüzyılın son çeyreği ile 19. yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkmıştır. Resimler ise, şiirlerle birlikte değerlendirildiğinde, sazın ve şiirin feodalizmle mücadele aracı olarak kullanıldığı dönemde, yani Ortaçağ'da, halkın sözlü kültürüyle feodalizme karşı çarpıştığı zamanlarda ortaya çıkmış olabilir.

Hatamoto ve gokenin, feodal Japonya'da farklı rütbelere sahip samuray sınıflarıdır. Hatamoto, Tokugawa şogunluğunun doğrudan hizmetinde olan yüksek rütbeli samuraylardır. Gokenin ise doğrudan bir daimyo'ya hizmet eden düşük rütbeli samuraylardır.

Evet, derebeyi ve feodalizm aynı şeyi ifade eder. Feodalizm, Orta Çağ'da Avrupa'da ortaya çıkan, toprağa dayalı ve halkı farklı sınıflara ayıran bir sistem olarak tanımlanır.

Feodalite, serf, burjuva, senyör, şato, tımar, dirlik ve çift bozan vergisi gibi kelimelerin anlamları şu şekildedir: 1. Feodalite: Başta Ortaçağ Avrupası olmak üzere tarihin birçok evresinde rastlanan, toplumsal, siyasal ve ekonomik bir örgütleniş biçimidir. 2. Serf: Toprağa bağlı köylü, feodal beyliğin en alt sınıfı. 3. Burjuva: Kasaba ve şehirlerde oturup ticaret ve sanayi ile uğraşanlar. 4. Senyör: Derebeyi, feodal düzenin en üstünde yer alan soylu. 5. Şato: Feodal beylerin yaşadığı, surlarla çevrili büyük yapılar. 6. Tımar: Osmanlı İmparatorluğu'nda devlet görevlilerine verilen toprakların yönetimi ve bu toprakların işlenmesi hakkı. 7. Dirlik: Osmanlı'da tımar sistemine benzer bir toprak mülkiyet ve yönetim sistemi. 8. Çift Bozan Vergisi: Toprağını terk eden köylülerden alınan tazminat. 9. Reaya: Osmanlı'da tebaa, halk.

Züğürt Ağa filmi, Türkiye'de feodalizmin çöküşünü konu almaktadır. Filmin özeti şu şekildedir: Şener Şen'in canlandırdığı Haraptar köyünün ağası, kuraklık nedeniyle yeterince ürün elde edemeyen köy halkını örgütleyerek Ağa'nın mallarını çalmalarını ve bu malları satarak İstanbul'a göçmelerini sağlar. Elinde avucunda pek az şey kalan ve marabalarını kaybeden Ağa da köyden kente göçerek aslen iyi yürekli kişiliği ve ailesi ile İstanbul'da yeni bir yaşam kurmaya çalışır.

Hitit askeri teşkilatı, feodal tımar sistemi ilkesine dayanır.

Orta Çağ'da savaşların çıkmasının başlıca nedenleri şunlardır: 1. Toprak Mücadelesi: Toprak, zenginlik ve gücün temel kaynağıydı, bu nedenle feodal lordlar ve krallar arasında toprak elde etme mücadelesi sıkça yaşandı. 2. Dinî Çatışmalar: Hristiyanlık ve İslam arasındaki çatışmalar, Haçlı Seferleri gibi büyük savaşlara yol açtı. 3. Feodal Sistem: Feodalizmin getirdiği hiyerarşik yapı, lordlar arasında güç çatışmalarına neden oldu. 4. Ekonomik Faktörler: Ticaret yollarının kontrolü, zenginlik ve güç elde etmek için savaşların bir diğer önemli nedeniydi. Ayrıca, Kavimler Göçü sonrası yaşanan kargaşa ve merkezi otoritelerin zayıflaması da savaşların artmasına katkıda bulundu.

İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi, ülkenin tarihinde önemli değişimlere yol açtığı için büyük bir öneme sahiptir. Bu fethin başlıca sonuçları şunlardır: 1. Feodal Sistemin Kurulması: Norman Dükü William'ın fethi, İngiltere'de feodal sistemin temelini attı ve toprak yeniden dağıtımını sağladı. 2. Kilise ve Devletin Birleşmesi: Norman kralları, kilise işlerine müdahale ederek kilise üzerinde kontrol sağladı ve bu, devletle kilisenin daha sıkı bir şekilde birbirine bağlanmasına neden oldu. 3. Kültürel ve Dilsel Etki: Normanlar, kendi kültürlerini ve dillerini İngiltere'ye getirerek, İngilizlerin yaşamını ve dilini önemli ölçüde etkiledi. 4. Güçlü Monarşinin Temeli: Norman fethi, sonraki yüzyıllardaki zorluklara dayanabilecek güçlü bir monarşinin temellerini attı.