Endokrinoloji

Prolaktin yüksekliğine (hiperprolaktinemi) neden olan hastalıklar şunlardır: 1. Hipofiz Tümörleri (Prolaktinoma): Hipofiz bezinde oluşan iyi huylu tümörler, prolaktin üretimini artırarak hormon seviyesini yükseltir. 2. Polikistik Over Sendromu (PKOS): Yumurtalıklarda kist oluşumu ve hormonal dengesizliklerle karakterizedir. 3. Tiroid Bezinin Az Çalışması (Hipotiroidizm): Tiroid hormonlarının yetersiz üretimi, TRH hormonunun etkisiyle prolaktin seviyesini artırabilir. 4. Böbrek ve Karaciğer Hastalıkları: Bu organların işlev bozuklukları, prolaktin seviyelerinin yükselmesine neden olabilir. 5. Stres ve Uykusuzluk: Fiziksel ve duygusal stres, prolaktin salgısını tetikleyebilir. 6. Bazı İlaçların Kullanımı: Antidepresanlar, antipsikotikler ve östrojen içeren doğum kontrol hapları prolaktin düzeyini yükseltebilir. Bu durumların teşhisi ve tedavisi için bir doktora başvurulması önerilir.

Hormon bozukluğunu en iyi belirleyen test, kişinin semptomlarına ve sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Ancak, genel olarak aşağıdaki hormon testleri hormon dengesizliklerini tespit etmede önemlidir: 1. Tiroid Testleri: TSH, T3 ve T4 hormonlarının seviyelerini ölçer ve hipotiroidi veya hipertiroidi teşhisinde yardımcı olur. 2. Üreme Hormonları: FSH, LH, östrojen, progesteron ve testosteron testleri, üreme sağlığını ve hormonal dengesizlikleri değerlendirmek için yapılır. 3. Kortizol Testi: Kortizol hormonunun seviyesini ölçerek stres ve adrenal bez fonksiyonlarını değerlendirir. 4. AMH Testi: Anti-Müllerian Hormon testi, kadınların yumurtalık rezervini ve erkeklerin testis fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılır. Hormon testleri için bir endokrinoloji uzmanına başvurulması önerilir.

Çocuk endokrinolojisi bölümü, çocuklarda görülen hormonal bozukluklar ve endokrin sistem hastalıkları ile ilgilenir. Bu hastalıklar arasında şunlar yer alır: Büyüme ve gelişme bozuklukları: Boy kısalığı, büyüme hormonu eksikliği, erken veya geç ergenlik. Diyabet: Tip 1 ve Tip 2 diyabet. Tiroid hastalıkları: Hipotiroidi (tiroid bezinin az çalışması) ve hipertiroidi (tiroid bezinin fazla çalışması). Böbreküstü bezi hastalıkları: Addison hastalığı, Cushing sendromu. Obezite. Cinsel gelişim bozuklukları: Östrojen ve testosteron hormon bozuklukları. Ayrıca, raşitizm ve kalsiyum-fosfor metabolizması bozuklukları gibi metabolik hastalıklar da çocuk endokrinolojisinin ilgi alanına girer.

Akromegalinin belirtileri genellikle yavaş yavaş ortaya çıkar ve hastalık ilerledikçe daha belirgin hale gelir. İşte bazı ana belirtiler: Fiziksel değişiklikler: Ellerde ve ayaklarda büyüme, yüzüklerin ve ayakkabıların küçük gelmesi. Yüzde büyüme: Alın, çene, burun ve dudakların büyümesi, yüz hatlarının sertleşmesi. Ses değişiklikleri: Ses tellerinin kalınlaşması sonucu sesin kalınlaşması ve derinleşmesi. Cilt değişiklikleri: Cilt kalınlaşması, yağlanması ve terlemenin artması. Eklem ağrıları: Eklem ağrıları ve sertliği. İç organ büyümesi: Kalp, karaciğer, böbrekler ve diğer iç organların büyümesi. Diğer belirtiler arasında baş ağrısı, görme bozuklukları, yorgunluk, depresyon ve cinsel isteksizlik de yer alabilir. Akromegali şüphesi varsa, bir endokrinoloji uzmanına başvurulması önerilir.

ALD (Aldosteron Hastalığı) iki ana nedenden kaynaklanabilir: 1. Addison Hastalığı: Primer adrenal yetmezliği olarak da bilinir ve bağışıklık sisteminin adrenal bezlerin dış kısmına saldırması sonucu aldosteron ve kortizol hormonlarının düşük seviyelerine yol açar. 2. Konjenital Adrenal Hiperplazi (KAH): Adrenal bezleri etkileyen bir grup genetik bozukluk olup, böbreküstü bezlerinin ürettiği bazı enzimlerin eksikliğiyle doğar. Ayrıca, diyabet, böbrek hastalığı, kurşun zehirlenmesi gibi durumlar ve bazı ilaçlar da ALD'ye neden olabilir.

Endokrinoloji için randevu almak üzere İç Hastalıkları (Dahiliye) bölümünden muayene ve tetkik olunması gerekmektedir.

Vazopressin (ADH) eksikliği çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir: 1. Dehidrasyon: Böbreklerin fazla su salması, idrar hacminin artması ve su kaybının yükselmesi. 2. Düşük kan basıncı: Kan damarlarının yeterince daralamaması nedeniyle kan basıncının düşmesi. 3. Diyabetes insipidus: Hipotalamus veya hipofiz bezine zarar vermesi sonucu ortaya çıkan, sık idrara çıkma ve sürekli susuzluk hissi ile karakterize bir durum. 4. Metabolik bozukluklar: Elektrolit dengesizlikleri ve kan sodyum seviyesinin yükselmesi. Bu belirtiler, vazopressin üretiminin genetik faktörler, tümörler, travmalar veya enfeksiyonlar gibi nedenlerle azalması durumunda ortaya çıkabilir.

Çocuk endokrinolojisi ve çocuk nefrolojisi farklı tıbbi uzmanlık alanlarıdır. Çocuk endokrinolojisi, çocukların hormonal sistemleriyle ilgilenir ve diyabet, tiroid hastalıkları gibi durumların teşhis ve tedavisini yapar. Çocuk nefrolojisi ise, çocukların böbrek ve idrar yolu hastalıklarıyla ilgilenir ve böbrek yetmezliği, nefrotik sendrom, idrar yolu enfeksiyonları gibi hastalıkları tedavi eder.

Ayak altı yanması için nöroloji veya endokrinoloji (metabolizma hastalıkları uzmanı) bölümüne başvurulmalıdır.

Hipogonadizm, testislerin yeterli miktarda hormon üretmemesi veya sperm üretmemesi durumudur ve iki ana kategoriye ayrılır: primer ve sekonder. Nedenleri: 1. Primer Hipogonadizm: - Kromozom bozuklukları (Klinefelter sendromu, Turner sendromu). - Doğuştan gelen testis sorunları. - Travma veya enfeksiyonlar (mumps gibi). - Otoimmün hastalıklar. 2. Sekonder Hipogonadizm: - Hipofiz bezi bozuklukları (tümörler veya bozukluklar). - Hipotalamik sorunlar (hormon üretimindeki problemler). - Medikal tedaviler (kanser tedavisi sırasında kullanılan ilaçlar). - Kronik hastalıklar (şeker hastalığı, böbrek hastalıkları, karaciğer hastalıkları). Ayrıca, normal yaşlanma süreci de testosteron seviyesinin düşmesine neden olabilir.

Hipogonadizm, testislerin yeterli miktarda hormon üretmemesi veya sperm üretmemesi durumudur ve iki ana kategoriye ayrılır: primer ve sekonder. Nedenleri: 1. Primer Hipogonadizm: - Kromozom bozuklukları (Klinefelter sendromu, Turner sendromu). - Doğuştan gelen testis sorunları. - Travma veya enfeksiyonlar (mumps gibi). - Otoimmün hastalıklar. 2. Sekonder Hipogonadizm: - Hipofiz bezi bozuklukları (tümörler veya bozukluklar). - Hipotalamik sorunlar (hormon üretimindeki problemler). - Medikal tedaviler (kanser tedavisi sırasında kullanılan ilaçlar). - Kronik hastalıklar (şeker hastalığı, böbrek hastalıkları, karaciğer hastalıkları). Ayrıca, normal yaşlanma süreci de testosteron seviyesinin düşmesine neden olabilir.

TEMD kısaltmasının açılımı "Türk Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği"dir.

Şeker hastalığının (diyabet) kesin bir tedavisi yoktur. Ancak, hastalığın yönetimi ve kontrol altına alınması için çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur: Gen tedavisi ve stem hücre tedavisi: Hastalığın ilerlemesini durdurabilecek veya tamamen tedavi edebilecek potansiyel yöntemler olarak araştırılmaktadır. Akıllı insülin pompaları ve yapay pankreaslar: Kan şekeri seviyelerini sürekli ölçerek ve insülin salınımını otomatik ayarlayarak tedaviye yardımcı olur. Diyet ve egzersiz: Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz, kan şekerini kontrol altında tutmaya ve hastalığın komplikasyonlarını önlemeye yardımcı olur. İlaç tedavisi: Tip 2 diyabet için ağızdan alınan ilaçlar veya gerektiğinde insülin tedavisi kullanılır. Şeker hastalığı tedavisi, uzman bir sağlık ekibiyle düzenli takip gerektirir.

Hipertiroidi teşhisinde aşağıdaki tahliller yapılır: 1. TSH ve T4 Ölçümü: İlk olarak TSH (tiroid stimülan hormon) ve T4 (tiroksin) düzeyleri ölçülür. 2. Kan Testleri: T3 (triiyodotironin) düzeyi de ölçülebilir. 3. Tiroid Otoantikorları: Graves hastalığını doğrulamak için TSH reseptör antikoru (TRAB) ölçülür. 4. Tiroid Ultrasonu: Tiroid bezinin boyutunu, nodülleri ve yapısını incelemek için yapılır. 5. Radyoaktif İyot Uptake Testi: Tiroid bezinin iyotu ne kadar emdiğini değerlendirmek için kullanılır. Bu tahliller, hipertiroidiye neden olan faktörü belirlemek ve uygun tedaviyi planlamak için önemlidir. Teşhis ve tedavi için bir endokrinoloji uzmanına başvurulması önerilir.

Polidipsinin en önemli nedeni genellikle altta yatan bir sağlık sorunudur. Başlıca polidipsi nedenleri şunlardır: - Diyabet: Kan şekeri seviyesinin yükselmesi, vücudun su ihtiyacını artırarak aşırı susuzluğa yol açar. - Şekersiz diyabet (diabetes insipidus): Böbreklerin idrar yoğunluğunu kontrol edememesi nedeniyle yoğun susama hissine neden olur. - Psikojenik polidipsi: Stres, anksiyete veya obsesif-kompulsif bozukluk gibi psikolojik durumlarla ilişkilidir. - Bazı ilaçlar ve tıbbi durumlar: Elektrolit dengesizlikleri, böbrek yetmezliği, tiroid hastalıkları gibi durumlar polidipsiye yol açabilir. Polidipsinin doğru teşhisi ve tedavisi için bir sağlık uzmanına başvurulması önemlidir.

Endokrinoloji, hormonların yapım ve salgılanmasından sorumlu olan endokrin sistem ve bu sistemin hastalıklarıyla ilgilenen bir tıp dalıdır. Endokrinologların görevleri şunlardır: - Hastalıkların teşhisi: Endokrin bezleri etkileyen hastalıkların tanısını koymak. - Tedavi planlaması: Hormon dengesizliklerini ve metabolik bozuklukları düzeltmek için tedavi planları oluşturmak. - İlaç tedavisi: Hastalara ilaç tedavisi, hormon replasman tedavisi veya cerrahi müdahale önermek. - Yaşam tarzı danışmanlığı: Beslenme, egzersiz ve yaşam tarzı değişiklikleri hakkında hastalara rehberlik etmek. Endokrinoloji, diyabet, tiroit hastalıkları, obezite, osteoporoz ve hormonal dengesizlikler gibi yaygın sağlık sorunlarıyla ilgilenir.

ACTH yüksekliğinde görülebilecek bazı hastalıklar şunlardır: 1. Cushing Hastalığı: Hipofiz bezindeki iyi huylu bir tümörün aşırı miktarda ACTH üretmesi sonucu kortizol seviyelerinin yükselmesi. 2. Ektopik ACTH Tümörü: Hipofiz bezi dışında bulunan bir tümörün aşırı adrenokortikotropik hormon salgılaması. 3. Birincil Adrenal Yetmezlik (Addison Hastalığı): Adrenal bezlerin yeterli miktarda kortizol üretememesi, bu da hipofizin ACTH salgısını artırmasına neden olur. Bu durumlar, kan tahlili ile tespit edilir ve Endokrinoloji uzmanı tarafından değerlendirilir.

Aldosteron seviyeleri aşağıdaki durumlarda yükselebilir: 1. Renin-Angiotensin-Aldosterone Sistemi (RAAS) aktivasyonu: Kan basıncı düştüğünde veya kan hacmi azaldığında, böbrekler renin salgılar ve bu da angiotensin II üretimini tetikler, bu da aldosteron salınımını uyarır. 2. Yüksek potasyum seviyeleri: Kandaki potasyum seviyesinin artması aldosteron üretimini artırır. 3. Adrenokortikotropik Hormon (ACTH): ACTH'nin etkisi altında aldosteron üretimi de artabilir, ancak bu daha çok kortizol üretimi üzerinde etkilidir. 4. Böbrek hastalıkları: Renal arter stenozu, karaciğer sirozu, nefrotik sendrom ve konjestif kalp yetmezliği gibi durumlar sekonder hiperaldosteronizme yol açabilir. Bu durumlar, aldosteron seviyelerinin normalin üzerine çıkmasına ve hiperaldosteronizm gibi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Endokrinoloji ile ilgili sorunlar için endokrinoloji uzmanına başvurulmalıdır.

Ayak tabanında yanma hissi için nöroloji veya endokrinoloji (metabolizma hastalıkları uzmanı) bölümüne başvurulmalıdır.