Emperyalizm

"Karanlığın Yüreği" romanı, sömürgecilik ve emperyalizm konularını derinlemesine irdelemesi nedeniyle önemlidir. Eserde ele alınan diğer önemli noktalar şunlardır: - İnsanoğlunun içindeki karanlık: Roman, insan eli değmemiş Kongo'nun karanlığını, Avrupalıların yerlilere yaptığı zulmün karanlığını ve her insanın içinde gizli olan kötülük yapma arzusunu inceler. - Joseph Conrad'ın kişisel deneyimleri: Conrad'ın Kongo'da yaşadığı olaylar ve gözlemler, romanın temelini oluşturur. - Edebi etkisi: William Golding, George Orwell gibi yazarları etkilediği düşünülmektedir. Ayrıca, 1979 yapımı "Apocalypse Now" filmine ilham kaynağı olması da romanın önemini artıran bir faktördür.

Aytunç Altındal'ın okunması önerilen bazı kitapları şunlardır: 1. "Bilinmeyen Hitler": Hitler'in aile geçmişi ve Nazilere giden gizemli örgütlerle olan ilişkilerini konu alır. 2. "Vatikan ve Tapınak Şövalyeleri": Roma'nın dini inanış geleneğini ve din bilimini bir arada işler. 3. "Gül ve Haç Kardeşliği": Avrupa Birliği'nin gizli masonik kimliğini ve kuruluş amaçlarını anlatır. 4. "Devlet ve Kimlik": Türkiye'de kimlik, kültür emperyalizmi ve emperyalizm konularını ele alır. 5. "Kültür Emperyalizmi": Farklılıkların ve benzerliklerin bireyleri ve toplumları nasıl belirlediğini açıklar. Bu kitaplar, Aytunç Altındal'ın geniş araştırmalarına ve derin bilgisine dayanan önemli eserler arasındadır.

Emperyalist ve sömürgeci terimleri, birbiriyle ilişkili ancak farklı anlamlar taşır: - Emperyalist: Bir devletin, başka bir milletin topraklarını zorla veya diplomasi yoluyla ele geçirip, bu topraklar üzerinde siyasi ve ekonomik egemenlik kurmasını amaçlayan politika ve kişileri ifade eder. - Sömürgeci: Bir devletin, yabancı bir ülkede koloniler veya bağımlılıklar kurarak, o ülkenin doğal kaynaklarını kullanması ve yönetimini ele geçirmesi pratiğini ifade eder. Özetle, emperyalizm daha geniş bir kavram olup, sömürgecilik onun bir uygulama biçimidir.

Anti-emperyalist, emperyalizme karşı çıkan ve bir ülkenin diğer ülkelerin politik, ekonomik veya kültürel etkilerine karşı duran kişilere denir.

Avatar kelimesi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Dijital Dünyada: Avatar, insanların sanal kimliklerini temsil eden karakterler anlamına gelir ve bu karakterler, sosyal medya, online oyunlar veya sanal toplantılarda kişisel ifadeyi ve topluluk oluşumunu sağlar. 2. Film Serisi: James Cameron'ın yönettiği "Avatar" film serisi, insan kolonileştiricilerin Pandora adlı uzaylı bir dünyayı keşfetmesi ve sömürmesi temasını işler.

Kolonizasyon ve emperyalizm kavramları eş anlamlı değildir, ancak birbirleriyle ilişkilidir. Emperyalizm, bir devletin başka bir devletin topraklarını ve kaynaklarını kontrol etme veya etkileme amacıyla politik, ekonomik ve askeri güç kullanmasını ifade eder. Kolonizasyon ise, bir ülkenin topraklarını ve halkını bizzat ele geçirerek kontrol etmesi anlamına gelir.

Joseph Conrad, "Heart of Darkness" adlı eserinde emperyalizmi eleştirerek anti-emperyalist bir duruş sergilemektedir. Conrad, Avrupa'nın Afrika'yı sömürgeleştirme çabalarını, yerlilerin sömürülmesi ve kültürlerinin yok edilmesi üzerinden eleştirir. Ayrıca, Conrad'ın ana karakter Marlow aracılığıyla, emperyalistlerin kendilerini yardım ve medeniyet getirici olarak sunarken, aslında sadece kişisel kazanç peşinde olduklarını göstermesi de anti-emperyalist temayı pekiştirir.

Emperyalizm ve anti-emperyalizm arasındaki temel fark, emperyalizmin bir ülkenin kendi sınırlarını aşarak diğer ülkeleri egemenliği altına alma politikası olması, anti-emperyalizmin ise bu politikaya karşı duruş sergilemesidir. Emperyalizmin çeşitli yönleri vardır: - Ekonomik: Sermaye ihracatı ve küresel kapitalist birikim. - Politik: Uluslararası tröstler arasında dünya paylaşımı. - Kültürel: Emperyal gücün çıkarlarına uygun olarak yerli egemen elitlerin oluşturulması. Anti-emperyalizm ise bu karşıtlığı şu şekillerde ifade edebilir: - Askeri istilalara karşı olma. - Büyük serbest ticaret anlaşmalarına muhalefet. - Kapitalizme ve sömürüye karşı devrim mücadelesi.

Samir Amin, anti-emperyalist ve Marksist bir aydın olarak çeşitli konuları savunmuştur: 1. Bağımlılık Teorisi: Amin, azgelişmiş ve sanayileşmesini tamamlayamamış ülkelerin, ABD tipi bir liberal gelişim eğrisiyle ilerleyemeyeceğini savunmuştur. 2. Avrupa Merkezcilik Eleştirisi: 1988'de yayımlanan "Avrupa Merkezcilik" kitabında, kapitalizmin ve emperyalizmin gelişimini sadece Avrupa'nın iç dinamiklerine dayandırmanın yanıltıcı olduğunu ileri sürmüştür. 3. Sosyalizm ve Üçüncü Dünya: Amin, sosyalizmin üçüncü dünya ülkelerinde kurulabileceğini ve sömürge sonrası toplumların ekonomik bağımsızlık mücadelesini desteklediğini savunmuştur. 4. Alternatif Kalkınma Modelleri: Küreselleşme karşıtı bir duruş sergileyerek, üçüncü dünyanın emperyalist-kapitalist dünyanın boyunduruğundan kurtulmasının, o sisteme entegre olarak değil, onunla olan bağlantısını keserek mümkün olabileceğini iddia etmiştir.

"Benerci Kendini Niçin Öldürdü?" şiirinin konusu, Kalküta'da İngiliz emperyalizmine karşı duran bir grup insanın başından geçenlerdir. Şiirde, devrimci Benerci'nin on beş yıl taş hücrede yattıktan sonra özgürlüğüne kavuşması ve eski dinamizmini yitirerek intihar etme kararı alması anlatılmaktadır.

Eric J. Hobsbawm, modern tarih çerçevesinde dört ana çağı ele almıştır: 1. Devrim Çağı (1789-1848). 2. Sermaye Çağı (1848-1875). 3. İmparatorluk Çağı (1875-1914). 4. Aşırılıklar Çağı (1914-1991).

"Büyük Yolculuk" adlı iki farklı film, farklı hikayeler anlatmaktadır: 1. 2024 yapımı "Büyük Yolculuk" (Grand Tour), Portekizli yönetmen Miguel Gomes tarafından çekilmiştir. 2. 2004 yapımı "Büyük Yolculuk" (Le Grand Voyage), Faslı yönetmen Ismaël Ferroukhi tarafından çekilmiştir.

Emperyalizmde hiyerarşik ilişki, dünya emperyalist sisteminin güç yapısına göre belirlenen bir sıralamadır. Bu hiyerarşide temel olarak dört ana grup bulunur: 1. Başlıca Emperyalist Devletler (BED): ABD, Avrupa Birliği ve Japonya gibi, küresel ölçekte güç kullanan ve diğer ekonomilere nüfuz eden devletlerdir. 2. Gelişmekte Olan Emperyalist Güçler (GOEG): Çin, Hindistan, Rusya ve Avustralya gibi, yeraltı kaynakları zengin olan komşu ve denizaşırı ülkelere yayılan devletlerdir. 3. Yarı-özerk Yandaş Rejimler (YÖYR): Brezilya, Güney Kore, Güney Afrika, Suudi Arabistan gibi, önemli bir ulusal ekonomik destek tabanına sahip olan ve emperyalist devletlerin askeri korumasına bağımlı olan devletlerdir. 4. İşbirlikçi Yandaş Rejimler (İYR): Mısır, Ürdün, Körfez Devletleri gibi, emperyalist ülkelere hizmet eden ve onların hedeflediği bölgelere müdahalelerde bulunan otoriter siyasi seçkinler tarafından yönetilen devletlerdir. Ayrıca, hiyerarşide bağımsız devletler, devrimci hareketler ve milliyetçi rejimler de yer alır.

Hannah Arendt'in "Totalitarizmin Kaynakları 2" adlı eseri, totalitarizmin ikinci kaynağı olarak ele aldığı emperyalizmi incelemektedir. Arendt'e göre emperyalizm, modern çağın ve ulus-devletin yozlaşmasının bir ürünüdür ve kapitalizmin gelişmesiyle birlikte ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda, eserde şu konular ele alınmaktadır: Yayılma ideali: Emperyalizm, yayılma uğruna yayılma düşüncesi üzerine kuruludur. Irkçı ideolojiler ve milliyetçi akımlar: Emperyalizm, ırkçı ideolojiler ve milliyetçi "pan" akımlarıyla ilişkilidir. Popülist siyasal hareketler: Partilere alternatif olarak çıkan popülist siyasal hareketlerin rolü. Ayrıca, kitapta Güney Afrika'nın sömürgeleştirilme tarihi gibi örnek olaylar üzerinden modern emperyalizmin "ruhu" analiz edilmektedir.

Prof. Dr. Mustafa Sıtkı Bilgin'in yazdığı bazı kitaplar şunlardır: 1. "Anglo-Turkish Relations in the Middle East: British Perceptions, 1945-1953". 2. "Artvin Tarihi: İlk Çağ'dan 1918'e". 3. "Hacı Zeynelabidin Tagiyev ve Kafkas İslam Ordusu". 4. "Emperyalizm ve Ermeni Meselesi Uluslararası Sempozyumu" (editör). 5. "I. Dünya Savaşı'nın 100. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu: Emperyalizm ve İslam Dünyası" (editör). 6. "Türkiye'nin Jeopolitiği ve Karadeniz'in Güvenliği Ekseninde Rus Ukrayna Savaşı". 7. "Kadim Tarihinden Yakın Tarihe Artvin'de Dini ve Kültürel Hayat".

1871-1914 arası Alman İmparatorluğu ile ilgili Türkçe kitaplar şunlardır: 1. "Türk-Alman İktisadî Münasebetleri (1871-1914)" - Rifat Önsoy, Enderun Yayınları, İstanbul 1982. 2. "Emperyalizm ve Denge; Almanya, İngiltere ve Şark Meselesi 1871-1914" - Gregor Schöllgen, çeviren: M. Sami Türk, Kronik Kitap.

Misak-ı Milli kararlarına karşı çıkan devletler arasında en belirgin olarak İngiltere yer almaktadır. Bu durumun nedeni, Misak-ı Milli'de İngiliz işgaline giren Arap yarımadasında halk oylaması yapılmasının istenmesi ve kapitülasyonların kaldırılması kararının İngiliz emperyalizmine karşı bir meydan okuma olarak görülmesidir.

Mr. Pip filmi, Papua Yeni Gine'nin Bougainville bölgesinde iç savaşın eşiğinde geçen bir hikayeyi anlatır. Filmin konusu: Okulda köydeki tek beyaz adam olan Bay Watts, çocuklara Charles Dickens'ın "Büyük Umutlar" kitabını okumaya başlar. Film, emperyalizm, din ve cehalet üçgeninde sıkışmış bir halkın hikayesini ve bir öğretmenin hayatının nasıl etkileyebileceğini işler.

"Büyük Yolculuk" (Grand Tour) iki farklı hikayeyi anlatmaktadır: 1. 2024 yapımı film: 1917 yılında Britanya İmparatorluğu'nda geçen bu hikaye, memur Edward'ın Birmanya'nın başkenti Rangun'da nişanlısı Molly'yi terk edip Güneydoğu Asya'da amaçsızca gezmesini konu alır. 2. 2004 yapımı film: Bu hikaye ise Müslüman bir ailenin oğlu olan Reda'nın, babasının Hacca gitme isteğini yerine getirmek için Fransa'dan Suudi Arabistan'a arabayla yaptığı yolculuğu anlatır.

Avrupa ülkelerinin farklı takvimler kullanmasının başlıca nedenleri şunlardır: 1. Tarihsel ve Dini Farklılıklar: Bazı Avrupa ülkeleri, Ortodoks Hristiyanlar ve Protestanlar tarafından kabul edilmeyen Gregoryen takvimini, Katolik Kilisesi'nin takvimi olduğu için kullanmamıştır. 2. Emperyalizm ve Sömürgecilik: 19. yüzyılda Avrupa emperyalizminin etkisiyle, miladi takvim dünyanın büyük bir kısmına yayılmıştır. 3. Kültürel Çeşitlilik: Farklı kültürler ve topluluklar, aynı anda birden fazla takvimi bir arada kullanarak tarihi ve zamanı farklı şekillerde algılamaya devam etmektedir. 4. Pratik Gereksinimler: Örneğin, namaz vakitlerinin hesaplanması gibi özel ihtiyaçlar için bazı İslami topluluklar kendi takvimlerini kullanmaya devam etmektedir.