Emperyalizm

Emperyalist yayılmacılık ifadesi, bulmacalarda "emperyalizm" olarak cevaplanabilir. Emperyalizm, bir milletin başka bir milleti siyasi ve ekonomik egemenliği altına alarak yayılması veya yayılmayı istemesi anlamına gelir.

Kautsky'nin ultra emperyalizm ile Lenin'in emperyalizm tanımı arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Kapsam ve Gelişim Aşaması: Kautsky, emperyalizmi kapitalizmin gelişiminin bir aşaması olarak değerlendirir ve onu savaş ve militarizmden arındırılmış, serbest ticarete dayalı bir aşama olarak görür. 2. Amaç ve Sonuçlar: Kautsky'ye göre ultra emperyalizm, uluslararası bir iş birliği ve ittifak ile sağlanabilir ve bu durum, sosyalizme barışçıl bir geçişin önünü açar. 3. Teorik Yaklaşım: Kautsky, emperyalizmi ekonomik ve siyasi meseleleri ayıran, daha çok iktisadi bir olgu olarak ele alırken, Lenin emperyalizmi ideolojik ve örgütsel sonuçlarıyla birlikte ele alır.

Yalnız Kurt dizisi, Türkiye'nin yakın tarihine ışık tutarak darbeleri, büyük ihanetleri, cinayetleri ve terör olaylarını ele almaktadır. Dizide, küresel emperyal bir güç olan Golyat'a karşı verilen mücadele ve iyilerle kötüler arasındaki amansız mücadele anlatılmaktadır.

Emperyal hiyerarşi, emperyalist sistemin güç yapısını ifade eder ve genellikle aşağıdaki katmanlardan oluşur: 1. Başlıca Emperyalist Devletler (BED). 2. Gelişmekte Olan Emperyalist Güçler (GOEG). 3. Yarı-özerk Yandaş Rejimler (YÖYR). 4. İşbirlikçi Yandaş Rejimler (İYR). Ayrıca, neo-emperyalizm kavramı da, 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başında Avrupa güçleri, ABD ve Japonya tarafından gerçekleştirilen sömürgeci genişleme dönemini tanımlamak için kullanılır.

"Oltadaki Balık Türkiye" kitabı, Mehmet Emin Değer tarafından yazılmış olup, Türkiye'nin emperyalizmin tuzaklarına nasıl düştüğünü anlatmaktadır. Kitapta ele alınan konular arasında: - ABD'nin Türkiye'yi "gizli işgal" etmesi ve siyasilerin hatalı kararları. - Dış politika, ABD ve Orta Doğu analizleri. - Bağımsızlık bilincinin nasıl yok edildiği ve ülkenin nasıl yarı bağımsız bir hale getirildiği. Ayrıca, kitapta Nelson Rockefeller'ın Türkiye için kullandığı "oltadaki balık" benzetmesi de yer almaktadır.

Sömürge çeşitleri genel olarak beş ana kategoriye ayrılır: 1. Tam Sömürge: Büyük devletlerin doğrudan bir bölgeyi işgal ederek kaynaklarını sömürmesidir. 2. Yarı Sömürge (Mandaterlik): Emperyalist devletlerin eski sömürgelerini daha az masraflı bir şekilde yönetmeleridir. 3. Özerk Devletler: Sömürgeciliğin başka bir boyutu olup, bu yönetim şekli bazı kişiler tarafından sömürge olarak kabul edilmez. 4. Yerleşimci Sömürgecilik: Kendi ülkelerinden büyük insan gruplarının başka bir ülkeye göç ederek kalıcı ve kendi kendini destekleyen yerleşimler kurmasıdır. 5. İç Sömürgecilik: Sömüren ülkenin hemen yanı başında bulunan halkların sömürülmesidir.

19. yüzyılda emperyalizm, Avrupa'nın büyük devletlerinde görüldü. Bu ülkeler arasında: İngiltere, Fransa ve Hollanda; Almanya, İtalya ve Rusya; ABD ve Japonya.

Buket Uzuner'in "Uzun Beyaz Bulut Gelibolu" romanı, Çanakkale Savaşı'nı ve onun etkilerini ele alarak şu konuları işlemektedir: 1. Savaşın İnsanlığa Tehdidi: Eser, savaşın öfkesinin, kininin ve nefretin peşinde değil, insanlığın nasıl ve neden tehdit altında olduğunu sorgulamaktadır. 2. Emperyalizm ve Sömürgecilik: İnsanların kutsal değerleri üzerinde oluşturulan algının, emperyalizm, sömürgecilik, modernizm ve tüketim gibi kavramların altında yattığını ortaya koymaktadır. 3. Tarih Bilinci ve Kimlik Arayışı: Çanakkale Savaşı'na katılan kahramanların ve onların soyundan gelen insanların tarih bilincini ve bireysel ile toplumsal kimlik arayışlarını ele almaktadır. 4. Yerel ve Evrensel: Yerel bir olay örgüsü içinde bile insani özü yakalayarak tüm insanlığa mesaj vermeyi amaçlamaktadır.

Sömürge çeşitleri genel olarak üç ana başlık altında incelenebilir: 1. Tam Sömürge: Büyük devletlerin doğrudan bir bölgeyi işgal ederek kaynaklarını sömürmesidir. 2. Yarı Sömürge (Mandaterlik): Emperyalist devletlerin eski sömürgelerini daha az masraflı bir şekilde yönetmeleridir. 3. Özerk Devletler: Sömürgeciliğin modern boyutlarından biridir ve sömürge olarak kabul edilmeyebilir.

Joseph Conrad'ın önemli olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Edebiyattaki Yeri: Conrad, erken modernist olarak kabul edilir ve eserleri, 19. yüzyıl gerçekçiliğinden uzaklaşarak modernist edebiyatın gelişimine katkıda bulunmuştur. 2. Temaları ve Tarzı: Eserlerinde kolonyalizm, emperyalizm, insan psikolojisi ve ahlaki ordular gibi derin temaları işlemiştir. 3. Etkileri: Conrad'ın eserleri, T.S. Eliot, Virginia Woolf, William Faulkner ve Graham Greene gibi birçok yazarı etkilemiştir. 4. Gerçek Hayat Deneyimleri: Conrad'ın denizci olarak yaşadığı deneyimler ve farklı kültürlerle tanışması, yazılarına zenginlik katmış ve eserlerine ilham kaynağı olmuştur.

Sinan Akyüz'ün "Piruze" romanı, genç yaşta Şam'da gelin olan Piruze'nin gerçek yaşam öyküsünü anlatmaktadır. Romanda işlenen ana temalar şunlardır: - Aşk ve mutsuzluk: Piruze'nin Arap bir gençle yaptığı evliliğin getirdiği acılar ve hayal kırıklıkları. - Kin ve nefret söylemi: Kitapta, devrim ve komünizme, ayrıca Araplar ve Nusayrilere yönelik kin ve nefret dolu ifadeler yer almaktadır. - Emperyalizm ve politika: İngiltere ve Londra'ya hayranlık, ABD ve İngiltere'nin Suriye politikasına dair mesajlar. Genel olarak, roman, bir kadının yaşadığı zorlu hayatı ve bu hayatın bıraktığı izleri okuyucuya aktarmaktadır.

Doğan Avcıoğlu, Türkiye'yi dört ana başlık altında ekonomi-politik açıdan değerlendirmektedir: 1. Osmanlı'nın Tahlili: Avcıoğlu, ekonomik ve sosyal elverişliliğe rağmen kapitalizmin Anadolu'da neden gelişemediğini inceler. 2. Emperyalizmin Etkisi: Türkiye'nin emperyalizmin boyunduruğuna girişini ve bu durumun reform, devrim girişimleri ile Kurtuluş Savaşı üzerindeki etkilerini ele alır. 3. Devletçilik Uygulamaları: Devletçilik politikalarını ve işbirlikçi kapitalizmi analiz eder. 4. İrtica: İrticai faaliyetleri ve Türkiye'nin 450 yıllık serüvenini anlatır. Avcıoğlu'nun görüşüne göre, Türkiye'nin kalkınabilmesi için mevcut düzenin değiştirilmesi gerekmektedir.

"Kızgın Fırınların Saati" (La hora de los hornos) filmi, Arjantin'in Amerikan emperyalizmi ile mücadelesini konu almaktadır. Film, üç bölümden oluşmaktadır: 1. "Yeni Sömürgecilik ve Şiddet": Arjantin'in sömürge geçmişini ve Peron öncesi durumu ele alır. 2. "Kurtuluş Eylemi": Juan Peron'un iktidara gelişi ve sonrasındaki mücadeleleri anlatır. 3. "Şiddet ve Kurtuluş": Toplumun sömürgeciliğe ve şiddete karşı nasıl mücadele etmesi gerektiğini açıklar. Ayrıca, filmde ırkçılık, toplumsal başkaldırı ve yerlilerin katliamı gibi konular da eleştirel bir bakış açısıyla işlenmektedir.

Lenin ve Kautsky arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Diktatörlük Anlayışı: Lenin, proletarya diktatörlüğünü sosyalist devrimin bir gerekliliği olarak görürken, Kautsky bu kavramı reddederek burjuva demokrasisinin sosyalizmle uyumlu olduğunu savundu. 2. Demokrasi ve Sınıf Mücadelesi: Lenin, demokrasiyi sınıf mücadelesi bağlamında ele alarak "proleter demokrasisi" kavramını öne sürerken, Kautsky "saf demokrasi" gibi genel bir terimi kullandı ve sınıfsal içeriği göz ardı etti. 3. Emperyalizm Kuramı: Lenin, emperyalizmi kapitalizmin en yüksek aşaması olarak görüp, savaşın kaçınılmazlığını savunurken, Kautsky emperyalizmin siyasi meselelerini ekonomik özünden ayırarak, daha barışçıl bir çözüm önerdi. 4. Devrim Yöntemi: Lenin, Rusya'nın özel koşullarını dikkate alarak, devrimin hemen ardından karşı-devrimci güçleri bastırmak için sert önlemler alınmasını savunurken, Kautsky bu tür yöntemlerin sosyalizme geçiş sürecini bozacağını düşündü.

Atatürk'ün Antalya'yı sevmesinin birkaç nedeni vardır: 1. Emperyalist Tehlikelere Karşı Mesaj: O dönemde faşist İtalya, Akdeniz'de güçlenmeye çalışıyor ve bölge üzerinde emperyalist emeller besliyordu. 2. Doğal Güzellikler: Atatürk, Antalya'nın doğal güzelliklerine hayran kalmış ve "Hiç şüphesiz ki Antalya dünyanın en güzel yeridir" demiştir. 3. Tarihi ve Kültürel Değerlere Önem: Antalya'daki tarihi ve kültürel mirası inceleyerek, bu değerlerin korunması ve tanıtılması için direktifler vermiştir.

Mao'ya göre temel çelişki, emperyalizm ile Çin ulusu arasındaki çelişki olarak belirlenmiştir.

Che Guevara'nın 1964 yılında Birleşmiş Milletler'de yaptığı konuşma, Küba heyeti adına tarihi bir nitelik taşımaktadır. Konuşmanın öne çıkan bazı noktaları şunlardır: Emperyalizme Karşı Duruş: Guevara, emperyalizme karşı halkların özgürlük arayışını temel almış ve ABD emperyalizmini eleştirmiştir. Barışçıl Birlikte Yaşam: Farklı sistemlere sahip ülkelerin barışçıl biçimde yaşamalarının sağlanması gerektiğini savunmuştur. Uluslararası Sorunlar: Kamboçya, Laos, Vietnam, Gine, Angola, Mozambik, Porto Riko, Guyana, Guadalup ve Martinik'teki durumlara dikkat çekmiş ve bu bölgelerdeki sorunları dile getirmiştir. Kıbrıs Sorunu: Türkiye'nin Kıbrıs'taki tutumunu eleştirerek, Kıbrıs'ta barış içinde bir arada yaşama ilkesinin tehdit altında olduğunu belirtmiştir. Silahsızlanma: Genel ve tam silahsızlanmayı desteklediklerini ve termonükleer silahların imha edilmesi için bir konferans düzenlenmesini savunduklarını ifade etmiştir. Konuşma, "Ya özgür vatan ya ölüm" sözleriyle sona ermiştir.

Sömürge ile ilgili makaleler, sömürgeciliğin tarihi, nedenleri, etkileri ve sömürge halklarının bağımsızlık mücadeleleri gibi konuları ele alır. İşte bazı örnekler: 1. "Batı Aydınlanmasının Bir Ürünü: Sömürgecilik Nedir?". 2. "Sömürgecilik ve Emperyalizm". 3. "İngiltere'nin Sömürgeleri ve Tarihsel Etkileri". 4. "Dekolonizasyon: Dünyada Sömürgelerin Bağımsızlaşma Süreci".

Atatürk'ün ilk katıldığı savaş olan Trablusgarp Savaşı, onun askeri kariyeri açısından birkaç önemli nedenden dolayı büyüktür: 1. Emperyalizme Karşı Başarı: Bu savaş, Mustafa Kemal'in sömürgeciliğe karşı zafer kazandığı ilk savaştır. 2. Askeri Tecrübe Kazanımı: Savaş, Atatürk'ün teşkilatçılık, inisiyatif kullanma, yokluklar içinde muharebe kazanma gibi askeri tecrübelerini artırdığı bir platform olmuştur. 3. Gayri Nizami Harp Teknikleri: Mustafa Kemal, bu savaşta gayri nizami harp (kural dışı savaş-yıpratma savaşı) tekniklerini ilk kez kullanmıştır. 4. Liderlik Yeteneği: Trablusgarp'ta yerel halkı örgütleyerek İtalyanlara karşı direniş göstermesi, onun liderlik ve ikna yeteneklerini ön plana çıkarmıştır.