Emperyalizm

Yalnız Kurt dizisi, Türkiye'nin yakın tarihine ışık tutarak darbeleri, büyük ihanetleri, cinayetleri ve terör olaylarını ele almaktadır. Dizinin konusu, küresel emperyal bir güç olan Golyat'a karşı verilen mücadeleyi anlatmak üzerine kurulmuştur.

Emperyalizm ve sömürgecilik aynı şeyler değildir, ancak birbirleriyle ilişkilidirler. Emperyalizm, bir devletin veya ulusun başka devlet veya ulusları kendi çıkarları doğrultusunda etkilemesi ve onların kaynaklarından yararlanmasıdır. Sömürgecilik ise, bir devletin başka ülkelerde koloniler ve yerleşim yerleri kurarak onları kendi yönetimi altına almasıdır.

Emperyalist ve emparator terimleri farklı anlamlara sahiptir: 1. Emperyalist: Bir ülkenin, gücünü kullanarak başka bir ülkenin toprağını işgal etmesi veya ekonomik, politik, kültürel alanda kendi değerlerini empoze etmesi anlamına gelir. 2. Emparator: Bu terim, belgelerde veya kaynaklarda rastlanmayan, anlamı belirsiz bir terimdir.

Viktorya dönemi, Kraliçe Victoria'nın saltanatı olan 1837-1901 yıllarını kapsayan ve Büyük Britanya'da önemli değişimlerin yaşandığı bir dönemi temsil eder. Bu dönem, aşağıdaki unsurlarla özdeşleştirilir: - Sanayi devrimi: Emek sömürüsü, işçi hakları ve köleliğin kaldırılması gibi sosyal ve ekonomik dönüşümler. - Emperyalizm: İngiltere'nin Afrika ve Asya'da koloniler kurması ve imparatorluğunu genişletmesi. - Kültürel normlar: Orta sınıfın yükselişi, aile değerlerine verilen önem ve ev hayatının kutsanması. - Sanat ve edebiyat: William Shakespeare'in eserlerinin popülaritesinin artması ve dönemin önemli yazarları (Charles Dickens, Oscar Wilde vb.).

Emperyalist devletlere örnek olarak şunlar gösterilebilir: 1. Amerika Birleşik Devletleri (ABD): 20. yüzyılda Latin Amerika, Asya ve Afrika ülkelerinde askeri müdahaleler ve ekonomik baskılar yoluyla gücünü genişletmiştir. 2. Büyük Britanya İmparatorluğu: Tarihin en büyük emperyalist güçlerinden biri olarak kabul edilir, birçok ülke ve bölgeyi kontrolü altına almıştır. 3. Fransa: Kolonileşme döneminde Afrika ve Asya'da geniş topraklar elde etmiştir. 4. İspanya ve Portekiz: Orta ve Güney Amerika'yı sömürgeleştirmiş, Afrika kıyılarını hakimiyeti altına almıştır. 5. Rusya: I. Dünya Savaşı'ndan sonra emperyalist politika izleyerek Batı Avrupa'da egemenlik kurmuştur. Bu devletler, emperyalizm döneminde diğer ülkeler üzerinde siyasi, ekonomik ve kültürel hakimiyet kurmuşlardır.

Japonya'nın eski bayrağı Hinomaru, II. Dünya Savaşı ve işgal dönemi boyunca Japon emperyalizminin bir aracı olarak kullanıldığı için kaldırıldı. Savaş sonrası, 1945 yılında, Hinomaru Seul, Kore'de indirildi ve Japonya'nın işgali sırasında Müttefik Kuvvetler Yüksek Komutanı'nın iznine tabi tutuldu. Ancak, 1947 yılında General Douglas MacArthur, yeni Japonya Anayasası'nın onayıyla bayrak üzerindeki kısıtlamaları kaldırdı ve 1950'lerin başına kadar okullar ve evler tarafından tekrar kullanılmaya teşvik edildi.

Emperyalizm, bir devletin veya ulusun başka bir devlet veya ulus üzerinde etkide bulunması anlamına gelir. Bu etki, genellikle askeri ve ekonomik güç kullanılarak, hedef ülkenin topraklarına, kaynaklarına veya nüfusuna hükmetme şeklinde gerçekleşir. Emperyalizmin farklı türleri vardır: - Sömürgeci emperyalizm: Güçlü bir ulusun kendi yasalarını başka ülkelerde geçerli hale getirmesi. - Koruyucu emperyalizm: Bir ülkenin hükûmeti tarafından yönetilmeye devam edilmesi, ancak dış gücün büyük ölçüde etkili olması. - Ekonomik emperyalizm: Özel kuruluşlar ve zengin kişilerin yeni veya güçsüz ülkelerde söz sahibi olması.

Emperyal ve sömürge kavramları birbiriyle ilişkili ancak farklı anlamlara sahiptir: 1. Emperyal: Bir ülkenin diğer ülkeleri etkileme ve kaynaklarından yararlanma politikası anlamına gelir. 2. Sömürge: Bir devletin başka bir ülkede kurduğu yerleşim yeri veya koloni anlamına gelir.

Emperyalizmin üç temel amacı şunlardır: 1. Ekonomik Çıkarlar: Emperyalist devletler, başka bölgelerdeki doğal kaynaklara, hammaddeye ve yeni pazarlara erişim sağlamak ister. 2. Siyasi Güç ve Nüfuz: Başka bölgelerdeki toprakları kontrol etmek, stratejik askeri avantajlar sağlar ve devletin küresel siyaset üzerindeki etkisini artırır. 3. Kültürel ve İdeolojik Hegemonya: Kendi kültürel değerlerini ve ideolojilerini yayarak egemenlik altındaki bölgeleri daha kolay kontrol etmeyi amaçlarlar.

"Dağ" filminde sansür uygulanmasının nedeni, senaryodaki bazı sahnelerin "emperyalizmi aşmak" olarak yorumlanması ve bu durumun film için onay alınmasını engellemesidir.

Kin şiirinin konusu, Yunan işgalini hem fiilen hem de fikren destekleyen Victor Hugo'nun "Mavi Gözlü Yunan Çocuğu" adlı şiirine bir tepki olarak yazılmıştır. Şiirde, emperyalist ülkeler ve onların işgal politikaları eleştirilmekte, Türk milletinin kahramanlığı ve bağımsızlık mücadelesi vurgulanmaktadır.

"Code Geass: Rozé of the Recapture", Neo-Britanya İmparatorluğu'nun işgal ettiği eski Hokkaido'da geçen bir anime film serisidir. Konu, iki paralı asker kardeş olan Rozé ve Ash'in, Prenses Sakuya Sumeragi'yi kurtarmak için verdikleri mücadeleyi anlatır. Anime, savaş, emperyalizm, soykırım ve şiddete karşı direniş gibi temaları işler.

Antiemperyalizm, emperyalizm karşıtlığını belirtir. Antiemperyalistlere örnek olarak, Roma'daki Cumhuriyetçi senatörler ve 1898'de İspanyol-Amerikan savaşından sonra kurulan Anti-Emperyalist Lig gösterilebilir. Antiemperyalizm ayrıca şu anlamlara da gelebilir: Anti-imperialism (İngilizce). Anti-kapitalizm.

Joseph Conrad'ın "Karanlığın Kalbi" adlı eserinde emperyalizm eleştirisi, sömürgeciliğin yıkıcı ve adaletsiz yönlerini ortaya koyarak yapılır. Ana eleştiriler şunlardır: 1. Köleleştirme ve vahşet: Conrad, emperyalizmin yerli halkların sömürülmesi ve kötü muameleye maruz bırakılması anlamına geldiğini vurgular. 2. İdeolojik tutarsızlık: Emperyalistlerin "uygarlaştırma misyonu" olarak sundukları faaliyetlerin, aslında açgözlülük ve bencilliği gizleyen bir maske olduğunu gösterir. 3. Gerçek amaçların gizlenmesi: Şirketlerin asıl amacının, daha fazla hammadde ve fildişi toplamak olduğunu, bu süreçte yerlilerin haklarının hiçe sayıldığını ortaya koyar. Sonuç olarak, Conrad emperyalizm ve sömürgeciliği, ideallerinden saptırılmış ve insanlığa zarar veren bir olgu olarak eleştirir.

Edward Said, Oryantalizm kitabını, Batı'nın Doğu'ya yönelik sömürgeci tutumlarını ve önyargılı dış yorumlarını eleştirmek amacıyla yazdı. Said'e göre, Doğu, Batı tarafından statik ve gelişmemiş olarak algılanıyor, bu da emperyal gücün hizmetinde incelenebilecek, tasvir edilebilecek ve çoğaltılabilecek bir kültür görüşüne yol açıyordu. Said, bu kitapta ayrıca, oryantalizmin bir bilgi kanonu olduğunu ve Batının Doğu hakkında düşünme pratiğinin bütününü kapsadığını savundu.

Ultra emperyalizm, Karl Kautsky tarafından tanımlanan ve kapitalist sistemin olası bir aşaması olarak kabul edilen bir terimdir. Bu aşamada, emperyalist ülkeler kendi aralarındaki çelişkileri gidermek ve savaşları sona erdirmek için bir araya gelerek kartel oluştururlar.

Trablusgarp Savaşı'nın nedenleri şunlardır: 1. İtalya'nın Emperyalist Hedefleri: İtalya, 19. yüzyılda sömürgecilik yarışına girerek Trablusgarp ve Bingazi'yi hedef aldı. 2. Osmanlı'nın Zayıflığı: Osmanlı Devleti, 19. yüzyıl boyunca toprak kaybetmiş ve iç sorunlarla boğuşuyordu. 3. Stratejik ve Ekonomik Önem: Trablusgarp, Akdeniz ticaret yolları üzerinde stratejik bir konumda olup, petrol ve diğer doğal kaynaklar açısından zengindi. 4. Avrupa Devletlerinin Desteği: İtalya, saldırı planında diğer büyük Avrupa devletlerinin desteğini aldı. 5. Coğrafi Yakınlık: Trablusgarp'ın İtalya'ya olan coğrafi yakınlığı da işgali kolaylaştırdı.

"Karanlığın Yüreği" romanı, sömürgecilik ve emperyalizm konularını derinlemesine irdelemesi nedeniyle önemlidir. Eserde ele alınan diğer önemli noktalar şunlardır: - İnsanoğlunun içindeki karanlık: Roman, insan eli değmemiş Kongo'nun karanlığını, Avrupalıların yerlilere yaptığı zulmün karanlığını ve her insanın içinde gizli olan kötülük yapma arzusunu inceler. - Joseph Conrad'ın kişisel deneyimleri: Conrad'ın Kongo'da yaşadığı olaylar ve gözlemler, romanın temelini oluşturur. - Edebi etkisi: William Golding, George Orwell gibi yazarları etkilediği düşünülmektedir. Ayrıca, 1979 yapımı "Apocalypse Now" filmine ilham kaynağı olması da romanın önemini artıran bir faktördür.

Aytunç Altındal'ın okunması önerilen bazı kitapları: Gül ve Haç Kardeşliği: Avrupa Birliği’nin gizli masonik kimliğini ve tapınak şövalyelerini konu alır. Üç İsa: İsa'yı dini veya mitolojik değil, diyalektik olarak anlatır. Tanrı Neden Fikir Değiştirdi?: Tarihi ve teolojik belgeler sunarak insanlığın ve Tanrı'nın kökenlerini anlatır. Vatikan ve Tapınak Şövalyeleri: Hristiyanlık ve Vatikan'ın temellerini inceler. Bilinmeyen Hitler: Hitler'in hayatındaki daha önce değinilmemiş noktaları sunar. Kültür Emperyalizmi: Kültür emperyalizmini nesnel bir şekilde ele alır. Dünün Belgeleriyle Yarının Tarihi: Osmanlı'ya karşı plan hazırlayan Çarlık Rusyası, Almanya ve İngiltere’nin tutumlarını ve gizli bir anlaşmayı belgeler ile ortaya koyar. Aytunç Altındal'ın eserleri genellikle tarih, felsefe ve araştırma konuları üzerine yoğunlaşır.

Emperyalist ve sömürgeci terimleri, birbiriyle ilişkili ancak farklı anlamlar taşır: - Emperyalist: Bir devletin, başka bir milletin topraklarını zorla veya diplomasi yoluyla ele geçirip, bu topraklar üzerinde siyasi ve ekonomik egemenlik kurmasını amaçlayan politika ve kişileri ifade eder. - Sömürgeci: Bir devletin, yabancı bir ülkede koloniler veya bağımlılıklar kurarak, o ülkenin doğal kaynaklarını kullanması ve yönetimini ele geçirmesi pratiğini ifade eder. Özetle, emperyalizm daha geniş bir kavram olup, sömürgecilik onun bir uygulama biçimidir.