EdebiSanatlar

Ozan Hacı Gürhan'ın "Ben Anadoluyum" şiirinde kullanılan bazı edebi sanatlar şunlardır: İmge: Şiirde, dağların, göllerin ve tarım alanlarının tasvirleri gibi imgeler kullanılarak Anadolu'nun doğal güzellikleri ve kültürel zenginlikleri hayal ettirilir. Halk deyimleri ve atasözleri: Şiirin yerel ve otantik bir havaya bürünmesine katkıda bulunur. Şiirde ayrıca serbest ölçü kullanılmıştır. "Ben Anadoluyum" şiirinin edebi sanatları arasında kişileştirme ve benzetme gibi unsurların da bulunup bulunmadığı incelenebilir. "Ben Anadoluyum" şiirinin edebi sanatları hakkında kesin bir yargıya varmak için daha detaylı bir analiz yapılması gerekmektedir.

Cenap Şahabettin'in "Elhân-ı Şitâ" (Kış Nağmeleri) adlı kar şiirinde birçok edebi sanat bulunmaktadır: Benzetme: Karlar, eşini yitirmiş bir kuşa benzetilmiştir. Tasvir: Şiirde karların uçuşu, sessizliği ve hüznü betimlenmiştir. Mecaz: Karlar, sessizlik ilahilerinin ezgileri ve melekler âleminin bahçelerinin çiçekleri olarak tasvir edilmiştir. Ses Tekrarları: Şiirde "r" ve "l" seslerinin tekrarıyla ahenk oluşturulmuştur. Aliterasyon: Sert ünsüzlerin tekrarıyla kış atmosferi yaratılmıştır. Bu edebi sanatlar, şiirde müzikal ve pitoresk intibalar oluşturarak, kar yağışının hayal gücünü etkileyen bir tasvirini sunar.

Edebi sanatların en çok kullanıldığı şiir türü, lirik şiirdir. Lirik şiir, duygusal ve içsel bir dil kullanarak şairin duygularını ifade ettiği bir türdür. Edebi sanatlara örnek olarak benzetme, abartma, söz oyunları, cinas, tariz, istifham, tekrir, aliterasyon verilebilir.

"Boşalandularda" ifadesinde hangi edebi sanatın olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, bazı edebi sanatlar ve örnekleri şu şekildedir: Teşhis (Kişileştirme). İntak (Konuşturma). Hüsn-i Talil (Güzel Sebebe Bağlama). Mübalağa (Abartma).

Didem Madak'ın "Siz Aşktan N'anlarsınız Bayım" şiirinde kullanılan bazı edebi sanatlar şunlardır: Metafor: "Kağıttan gemiler yaptım kalbimden / Ki hiçbiri karşıya ulaşmazdı" dizelerinde kağıttan gemiler, şairin hassas duygularını; ulaşmamaları ise bu duyguların sonuçsuz kaldığını simgeler. İroni: "Aşk diyorsunuz, limanı olanın aşkı olmaz ki bayım!" dizesinde, güvenli bir yer anlamına gelen liman kelimesi kullanılarak, aşkın belirsizlik ve yorgunluk getirdiği vurgulanır. Sembolizm: "Doksan dokuz tane yalnızlık" ifadesi, sembolik bir anlam taşır. İçsel Keşif: Şair, acının ortasında kendi iç dünyasında bir keşif sürecine girer. Ayrıca, şiirde anne ve ölüm temaları da işlenmiştir.

Edebi sanatların en zoru olarak kabul edilen bir sanat yoktur. Ancak, bazı sanatlar ustalık ve yaratıcılık gerektirir. Örneğin, lebdeğmez (dudak değmez) sanatı, dudakların hiç kullanılmadığı, yani "m", "b" ve "p" harflerinin yer almadığı şiirler veya dizeler oluşturma sanatıdır ve bu nedenle zor kabul edilir. Diğer zor sanatlar arasında tecahül-i arif (bilmezlikten gelme), tevriye (çift anlamlılık) ve tenasüp (uygunluk) gibi sanatlar da sayılabilir. Edebi sanatların zorluğu, sanatçının yaratıcılığı ve ustalığına bağlı olarak değişebilir.

Vatan hislerinin işlendiği şiirlerde çeşitli edebi sanatlar kullanılabilir. İşte bazı örnekler: Mecaz-ı Mürsel: "Köyün ışığı söndü" ifadesinde köy yerine ışık kullanılması. Tevriye: "Kalem olsam da yazsam seni" ifadesinde "yazsam" kelimesinin iki anlamlı kullanılması. İntak (Konuşturma): "Rüzgar, ağaçların yapraklarına, isyanını fısıldadı" ifadesinde rüzgar konuşturulması. İham: "Kapıyı tıkladı, içerisindeki tüm duygularını" ifadesinde "tıkladı" kelimesinin iki anlamıyla kullanılması. Mübalağa (Abartma): "Öyle bir sevdiki, dağları delip geçti" ifadesinde sevginin abartılması. Tezat (Zıtlık): "Güneşin doğması ve batmasının aynı dizede geçmesi" gibi karşıt kavramların bir arada kullanılması. Bu sanatlar, şiirlerde duygusal etkiyi artırmak için kullanılır.

Orhan Şaik Gökyay'ın "Bu Vatan Kimin" şiirinde çeşitli edebi sanatlar bulunmaktadır: Açık istiare: Şehit kelimesi kullanılmadan, şehitlerin sıradağlara benzetilmesi. Kapalı istiare: Gaza bayraklarının güneşe, savaşan askerlerin ırmak gibi köpürmesine benzetilmesi. Teşhis ve teşbih: Nehirlerin gazi, dağların kahraman olarak kişileştirilmesi ve vatanın taşlarının yakuta benzetilmesi. Hece ölçüsü ve ahenkli kafiye düzeni: Şiirin akıcılığını ve etkileyiciliğini artırır. Ayrıca, şiirde epik bir üslup ve hamasî bir yaklaşım da göze çarpar.

Orhan Veli Kanık'ın "Anlatamıyorum" şiirinde kullanılan bazı edebi sanatlar: Tezat. Mecaz. Lirizm. Benzetme. Kişileştirme. İstiare. Ayrıca şiirde, imge ve semboller de yoğun olarak kullanılmıştır.

Aşık Yunus'un "Dolap Niçin İnilersin" şiirinde intak (konuşturma) sanatı bulunmaktadır. Şiirde dolap konuşturulmuştur.

Edip Cansever'in "Masa da Masaymış Ha" şiirinde belirgin bir şekilde kullanılan edebi sanatlar arasında kişileştirme (teşhis) ve metafor bulunmaktadır. Kişileştirme: "Bana musin demedi bu kadar yüke / Biriki sallandı durdu" dizeleriyle masa, yük karşısında insan gibi tepki verir ve bu durum ironik bir tonda betimlenir. Metafor: "Masa" şiirde yalnızca bir eşya değil, hayatın tüm yükünü taşıyan bir merkez metaforudur. Ayrıca, şiirde "koydu" fiilinin tekrar edilmesiyle bir ritim oluşturulmuş ve bu tekrar, birikim hissi güçlendirilmiştir.

Şiirde çok anlamlılık, bir şiirin birden fazla şekilde yorumlanabilmesi durumudur. Şiirde çok anlamlılık şu şekillerde sağlanabilir: Edebi sanatlar: Kinaye, tevriye, istihdam gibi söz sanatları kullanılarak kelimeler hem gerçek hem de mecazi anlamlarıyla değerlendirilebilir. Soyut kelimeler: Şairler, soyut kelimeleri tercih ederek çağrışım zenginliğini artırabilir. İmge ve benzetme: İmge ve benzetmeler, kelimelerin yan ve mecazi anlamlarını öne çıkarır. Şiirdeki çok anlamlılık, okuyucunun sanat zevkine, anlayışına ve bakış açısına göre farklılık gösterebilir.

"Kahrımın nedenini söylesem irkilirler; çünkü herkes beni Kays, seni Leyla bilirler" dizesi, telmih (hatırlatma) edebi sanatına örnektir. Bu dizede, Leyla ile Mecnun hikayesine atıfta bulunulmaktadır. Şiir, Cemal Safi'ye ait olan "Git" şiirindendir.

Cahit Sıtkı Tarancı'nın "Otuz Beş Yaş" şiirinde birçok edebi sanat bulunmaktadır. İşte bazıları: Telmih: "Dante gibi ortasındayız ömrün" dizesinde Dante'nin "İlahi Komedya" eserine gönderme yapılır. İstiare: "Delikanlı çağımızdaki cevher" dizesinde "cevher" kelimesi, gençlikteki canlılığı ve delidoluluğu ifade eder. İktibas: "Gözünün yaşına bakmadan gider" dizesinde "gözünün yaşına bakmamak" bir deyimdir. Tecahül-i Arif: "Şakaklarıma kar mı yağdı ne var?" dizesinde saçlardaki beyazlamayı ifade eder. Soru Sorma (İstifham): "Neden böyle düşman görünürsünüz, yıllar yılı dost bildiğim aynalar?" dizelerinde aynaların düşman gibi görünmesi sorgulanır. Ayrıca, şiirde metaforlar ve düzdeğişmeceler de sıkça kullanılmıştır.

Sezai Karakoç'un "Leyla'nın Bir Işığa Dönüşmesi" şiirinden alınan dizelerde yer alan bazı edebi sanatlar: Kişileştirme: "Yükselip tuttu ışık olan Mecnun'u" (insana ait bir özellik olan "tutmak" ışığa atfedilmiş). Benzetme: "Bir ışığa dönüştü Leyla" (Leyla, ışığa benzetilmiş). Görüntüsellik: "Evden yükselen bir ışık sütunu" (görsel bir betimleme). Ayrıca, dizelerde tekrar ve paralellik de bulunmaktadır: "gördü herkes gökte yarıştı iki ışık / birbirine kavuştu iki ışık".

Birden fazla edebi sanat içeren şiirlere "karma şiir" veya "karmaşık şiir" denebilir. Ancak, bu terimlerin spesifik bir adı bulunmamaktadır. Edebi sanatlar içeren şiirler için genel olarak "edebi sanatlar şiiri" veya "sanatlı şiir" ifadeleri kullanılabilir. Bazı edebi sanatlar: Teşhis (Kişileştirme): İnsan dışı varlıklara insan özellikleri verilmesi. İntak (Konuşturma): Cansız varlıkların veya hayvanların konuşturulması. Tenasüp (Uygunluk): Aralarında mana bakımından ilgi bulunan kelimelerin bir arada kullanılması. Tezat (Karşıtlık): Birbiriyle zıt olan durum veya kavramların bir arada kullanılması.

Ahmet Hamdi Tanpınar'ın "Bursa'da Zaman" şiirinde kullanılan bazı edebi sanatlar şunlardır: Teşhis (kişileştirme). Teşbih (benzetme). Telmih. Tenasüp. Ayrıca şiirde asonans ve aliterasyon gibi ahenk unsurları da bulunmaktadır.

"Eskici" şiirinde hangi edebi sanatların olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, edebi sanatlardan bazıları şunlardır: İstiare (Eğretileme). Teşhis (Kişileştirme). İntak (Konuşturma). Tezat (Karşıtlık). Tenasüp (Uygunluk). Hüsn-i Talil (Güzel Sebeplendirme). Tecâhül-i Ârif (Bilip de Bilmezlikten Gelme).

Faruk Nafiz Çamlıbel'in "Çoban Çeşmesi" şiirinde birçok edebi sanat kullanılmıştır: Teşhis (Kişileştirme). Telmih. Mübalağa (Abartma). İstifham (Soru Sorma). Tenasüp. Hüsn-i Talil (Güzel Nedene Bağlama). Kapalı İstiare. Örnekler: "Derinden derine ırmaklar ağlar" dizesinde ırmaklara insan özelliği verilmiştir (teşhis). "O hızla dağları Ferhad yarınca" dizesinde Ferhat ile Şirin hikayesi hatırlatılır (telmih). "Mermeri oyardı, taşı delerdi" dizesinde mermer ve taş kelimeleri anlamca ilişkilidir (tenasüp).

Özdemir Asaf'ın "Ben Değildim" şiirinde hangi edebi sanatların kullanıldığına dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, edebi sanatlar hakkında bilgi edinmek için aşağıdaki siteler kullanılabilir: edebiyatfatihi.net; yenimakale.com.