EdebiSanatlar

İstiklal Marşı'nda bulunan bazı edebi sanat örnekleri şunlardır: 1. Teşbih (Benzetme): "Bayrak, yıldıza benzetilmiş". 2. İstiare (Eğretileme): "Ocak ile Türk ailesi kastedilmiş". 3. Mecaz-ı Mürsel: "Hilâl yerine bayrak kullanılmış". 4. Kişileştirme (Teşhis): "Düşmanlar çılgına benzetilmiş". 5. Tevriye: "Hak" kelimesinin hem adalet hem de Allah anlamında kullanılması. 6. Tenasüp: Anlamca birbirine yakın sözcüklerin bir arada kullanılması (örneğin, "dağ, engin, bent, sel" dizeleri). 7. Tekrir: "O benim... / O benim..." dizelerinin yinelenmesi.

Şiirde hangi edebi sanatın olduğu, dizelerin içeriğine ve kullanılan ifadelere göre değişir. İşte bazı örnekler: 1. "Mihriban" şiirinde Abdürrahim Karakoç'un, "Lambada titreyen alev üşüyor, şaştım kara bahtın tahammülüne" dizelerinde teşhis (kişileştirme) sanatı vardır. 2. Rıza Tevfik Bölükbaşı'nın "Uçun Kuşlar" şiirinde, "çay ve mehtap"ın kişileştirilmesi ve "yaslı gelin gibi mahzun mu bilmem" dizesinde teşbih (benzetme), "yüce dağ başında siyah tül vardır" dizesinde ise istiare sanatı bulunmaktadır. 3. Fuzuli'nin Su Kasidesi'nde, "göz"e kişilik verilip ona hitap edilmesi, "ey" ünlemi kullanılarak nida sanatı ve "od" ve "su" kelimelerinin anlam zıtlıkları düşündürülerek tezâd sanatı vardır. 4. Yahya Kemal Beyatlı'nın şiirinde, ölen insanların dönmeyişini gerçek sebebinin dışında hayalî bir sebebe bağlaması, hüsn-i ta’lil (güzel sebeplendirme) sanatıdır.

Sevgi Duvarı şiirinde kişileştirme ve abartma gibi edebi sanatlar bulunmaktadır. - "Kör karanlıkta açardık paslı gözlerimizi" dizesinde karanlık kör gibi düşünüldüğü için kişileştirme sanatı yapılmıştır. - "Öyle sıcaktı ki çöpçülerin elleri" dizesinde ise çöpçülerin ellerinin sıcaklığının abartılması, abartma sanatına örnektir.

Ahmet Haşim'in "Merdiven" şiirinde bulunan bazı edebi sanatlar şunlardır: 1. Teşbih (Benzetme): "Alev gibi dallar" ve "tunca benzeyen mermer" ifadelerinde benzetme sanatı kullanılmıştır. 2. Açık İstiare: "Merdiven" kelimesi ile hayat yolu kastedilerek açık istiare yapılmıştır. 3. Tecâhül-i Ârif: "Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer?" dizesinde, şairin bu durumdan haberdar olmasına rağmen habersizmiş gibi davranması tecâhül-i ârif sanatına örnektir. 4. Sıfat Tamlamaları: Şiirde sıkça kullanılan "güneş rengi bir yığın yaprak", "kanlı bülbül" gibi sıfat tamlamaları, manayı derinleştirmek için kullanılmıştır.

Kıyafetnamede işlenen konular şunlardır: 1. Kişinin dış görünüşü: Kıyafetname, kişinin saç, göz, el, ayak gibi fiziksel özelliklerine odaklanır. 2. Karakter tahlili: Dış görünüşten yola çıkarak kişinin karakteristik özellikleri hakkında tahminlerde bulunulur. 3. Gelenekler: Toplumun gelenekleri ve yaşam tarzı da kıyafetnamelerde yer alabilir. 4. Mecaz ve teşbih sanatı: Eserlerde mecaz ve teşbih gibi edebi sanatlar kullanılır. Bu tür eserler, genellikle divan şairleri tarafından yazılmış olup, Osmanlı döneminde de yaygın olarak görülmüştür.

"Dinle Neyden" şiirinde teşhis (kişileştirme) edebi sanatı bulunmaktadır.

Orhan Veli'nin "Eskiler Alıyorum" şiirinde yineleme sanatı bulunmaktadır.

Hüsn-i talil ve mecaz-ı mürsel farklı edebi sanat türleridir. Hüsn-i talil, bir olayın gerçek nedenini bir yana bırakıp, onu hoşa gidecek hayalî bir nedenle açıklama sanatıdır. Mecaz-ı mürsel ise, bir kelimenin benzetme amacı olmaksızın başka bir kelimenin yerine kullanılmasıdır.

Karacaoğlan'ın "Elif" şiirinde tekrir (tekrarlama) edebi sanatı bulunmaktadır.

Gülten Akın'ın "Uzun Yağmurlardan Sonra" şiirinde imgesel anlatım ve çağrışımsallık gibi edebi sanatlar bulunmaktadır.

Tevfik Fikret'in "Ne İsterim" şiirinde tabiat tasviri ve serbest müstezat nazım şekli gibi edebi sanatlar bulunmaktadır.

Mazot şiirinde çeşitli edebi sanatlar kullanılmıştır: 1. Teşhis (Kişileştirme): Doğa ve tarım unsurları insan gibi tasvir edilmiştir. 2. İstiare (Eğretileme): Bulut siyah tüle, gözyaşları ateşe benzetilmiştir. 3. Kinaye: "Taş bağırlı" ifadesinde kinaye sanatı yapılmıştır. 4. Hüsn-i Talil (Güzel Sebebe Bağlama): Gökyüzünün mavi, ağaçların yemyeşil olması başka bir sebebe bağlanmıştır. Bu sanatlar, mazot şiirinin duygusal ve estetik yapısını zenginleştirir.

Edebi sanatlar açıklama ve örnek metinlerde inceleme projesi, edebi metinlerin daha etkili ve estetik bir şekilde nasıl anlatıldığını analiz etmeyi amaçlar. Proje kapsamında aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Edebi Sanatların Tespiti: Metinde kullanılan benzetme, abartma, söz oyunları gibi edebi sanatlar belirlenir. 2. Amaçların İncelenmesi: Yazarın bu sanatları neden tercih etmiş olabileceği değerlendirilir. 3. Eserin Etkisi: Belirlenen edebi sanatların okuyucu üzerindeki etkisi analiz edilir. Örnek bir metin incelemesi şu şekilde olabilir: "Gecenin siyah pelerini yıldızların gümüş düğmeleriyle süslüydü. Rüzgar, sararmış yaprakları dallardan koparırken bir ağıt yakıyordu". Bu metinde: - Teşbih (Benzetme): "Gecenin siyah pelerini" ifadesinde gece, siyah bir pelerine benzetilmiştir. - Hüsn-i Talil: "Rüzgar bir ağıt yakıyordu" cümlesinde, rüzgarın sesleri insan duygusuyla ilişkilendirilmiştir. Bu tür analizler, edebi eserlerin daha derinlemesine anlaşılmasını sağlar ve dilin estetik gücünü ortaya çıkarır.

"Beklenen" şiirinde kişileştirme edebi sanatı bulunmaktadır.

Necip Fazıl'ın "Canım İstanbul" şiirinde çeşitli edebi sanatlar bulunmaktadır: 1. Benzetme: "Ruhumu eritip de kalıba dondurmuşlar; Onu İstanbul diye toprağa kondurmuşlar" dizesinde ruh, kalıba dökülen bir nesneye benzetilmiştir. 2. Kişileştirme: "Ay ve güneş ezelden iki İstanbulludur" dizesinde ay ve güneş kişileştirilmiştir. 3. Telmih: "Bulutta şaha kalkmış Fatih'ten kalma kır at" dizesinde Fatih Sultan Mehmet'in kıratı hatırlanarak telmih yapılmıştır. 4. İstifham: "O manayı bul da bul! İlle İstanbul'da bul!" dizesinde soru sorarak istifham sanatı kullanılmıştır.

Şiirin en önemli edebi sanatı olarak benzetme (teşbih) kabul edilebilir. Benzetme, iki farklı şey arasında benzerlik kurarak yapılan ve anlatımın gücünü artıran bir söz sanatıdır.

Edebi sanatlar en çok şiir türünde kullanılır.

Süreyya Berfe'nin "Sevgili Arkadaşım" şiirinde derviş tarzı ve çağrışım zinciri gibi edebi sanatlar bulunmaktadır.

Bostan Şerhi, klasik şerh teorisine göre yazılmış olup, Sa‘dî-i Şîrâzî’nin Bostan adlı eserinin açıklanması anlamına gelir. Bu şerhte anlatılan konular şunlardır: - Eklerin tanımlanması ve gramer incelemesi. - Ayetler, hadisler ve şiirlerden iktibaslar. - Edebî sanatların açıklanması. - Önceki şerhlerin eleştirisi.

Yeni kelime yaratma sanatı, dilin zenginleşmesine ve gelişmesine katkıda bulunan sözcük türetme olarak adlandırılır. Bu sanat, iki ana yöntemle gerçekleştirilir: 1. Kasıtlı yaratma: Dil kurallarından bağımsız olarak yeni sözcükler türetilmesidir. 2. Edebi sanatlar: Kelimelerin bilinen anlamları dışında kullanılarak yeni anlamlar kazanmasıdır.