Dünya

Ay, Dünya'dan daha küçüktür. Dünya'nın çapı, Ay'ın çapının yaklaşık dört katıdır. Ay'ın kütlesi, Dünya'nın kütlesinin yaklaşık %1/6'sı kadardır. Hacim olarak Dünya, Ay'ın 64 katı civarındadır.

Dünya, Güneş etrafında bir turunu 365,25 günde tamamlar. Bu süre, "tropikal yıl" olarak adlandırılır.

Terkedilmiş mimarinin 8 olağanüstü örneği şunlardır: 1. Buzludzha, Bulgaristan: 1974-1981 yılları arasında inşa edilen ve "Komünizm Bulgaristan'ın UFO'su" lakaplı brütalist daire şeklindeki anıt. 2. Hashima Adası, Japonya: 1959'da 5.200 kişinin yaşadığı, İkinci Dünya Savaşı sonrası terk edilen küçük ve yoğun bir kömür madenciliği gelişimi. 3. Canfranc Tren İstasyonu, İspanya: 1928'de Avrupa'nın en büyük tren istasyonu olarak açılan ve 1970'te bir tren kazası sonucu kullanılamaz hale gelen istasyon. 4. Michigan Merkez İstasyonu, ABD: 1914'te açılan ve 1988'de yolcu istasyonu olarak hizmeti sona eren, 2004'e kadar yük istasyonu olarak kullanılan bina. 5. Buffalo Merkez Terminali, ABD: 1929'da açılan ve 1979'da kapanan Art Deco tarzında bir tren istasyonu. 6. Karadoğan Köyü Okulu ve Camii, Türkiye: 1979 yılında yapılan büyük yapı ve daha eski olan tuğla yığma yapı, günümüzde kullanılmamakta ve harap haldedir. 7. Savran Zeytinyağı Fabrikası, Türkiye: Köylünün geçim kaynağı olan zeytinden zeytinyağı üretmek için kullanılan, günümüzde harap halde olan küçük çaplı bir tesis. 8. The Crooked House, Polonya: Eğri duvarları ve çarpık çatısıyla fantastik mimarinin çarpıcı örneklerinden biri.

Dünya'nın Güneş etrafındaki konumları: Günberi (Perihel): Dünya'nın Güneş'e en yakın olduğu noktadır, 3 Ocak civarında ulaşılır. Günöte (Afel): Dünya'nın Güneş'e en uzak olduğu noktadır, 4 Temmuz civarında ulaşılır. Dünya'nın Güneş etrafındaki yörüngesi elips şeklindedir, bu nedenle yörünge hareketi sırasındaki hızı sabit değildir.

Dünya yüzeyinin %71'i suyla, %29'u ise karayla kaplıdır. Dolayısıyla, sular karalardan daha fazla yer kaplar.

Uydudan dünyayı canlı olarak izlemek mümkündür, ancak bu işlem için özel ekipman ve uzmanlık gereklidir. Uydudan canlı görüntü izleme, hava durumu tahminleri, trafik izleme ve askeri operasyonlar gibi çeşitli uygulamalarda kullanılır. Uydudan evin içini izlemek mümkün değildir; uydular, Dünya'nın yüzeyini görüntülemek için tasarlanmıştır ve binaların içini göremezler.

Dünya'nın dönüş hızı ekvatorda saatte 1670 km'dir çünkü bu, Dünya'nın kendi ekseni etrafındaki dönüş hızının ekvator üzerindeki değeridir. Bu hız, Dünya'nın çevresinin uzunluğunun (yaklaşık 40.070 kilometre) bir günde (24 saat) kat edildiği varsayımına dayanır. Dünya'nın dönüş hızı, ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe azalır.

Gök cisimlerinin günlük hareketlerinin nedeni, Dünya'nın kendi ekseni etrafında dönmesidir. Tüm yıldızlar, günde bir kez göksel kuzey kutbu etrafında saat yönünün tersine eş merkezli daireler çizerken, güney yarımküredeki yıldızlar da göksel güney kutbu etrafında saat yönünde benzer bir hareket gösterir.

5 Ocak tarihinde yaşanan bazı önemli olaylar: 1759: George Washington, Martha Dandridge ile evlendi. 1781: Amerikan İç Savaşı: Richmond, Benedict Arnold komutasındaki Kraliyet Donanması tarafından yakıldı. 1809: 1807-1809 Osmanlı-İngiliz Savaşı'nı sona erdiren Kale-i Sultaniye Antlaşması imzalandı. 1854: San Francisco adlı buharlı gemi battı, 300 kişi öldü. 1895: Dreyfus davası: Yüzbaşı Alfred Dreyfus, casusluk suçlamasıyla ömür boyu hapse mahkum oldu. 1922: Adana, düşman işgalinden kurtuldu. 1929: Anadolu-Bağdat ve Mersin-Tarsus demiryolları ile Haydarpaşa Garı devletleştirildi. 1968: Çekoslovakya'da iktidara Prag Baharı'nı başlatacak olan Alexander Dubček geldi. 2017: İzmir Adliyesi'ne bomba yüklü araç ile saldırı düzenlendi, Fethi Sekin ve bir adliye çalışanı şehit oldu.

Ay'ın 27 günde bir Dünya etrafında dönmesinin sebebi, kendi ekseni etrafında dönme süresi ile Dünya etrafında dolanma süresinin eşit olmasıdır. Bu olaya "kilitli dönüş" denir ve bu yüzden Ay'ın hep aynı yüzü Dünya'ya görünür.

"Evren, dünya, ben" ifadesi farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir. Evren ve dünya, bilim ve din bağlamında farklı şekillerde açıklanabilir: Bilim perspektifinden: Evren, Big-Bang (Büyük Patlama) ile oluşmuş ve sürekli genişlemektedir. Din perspektifinden: Kuran'a göre evren ve dünya, Allah tarafından 6 günde yaratılmıştır. Ben ifadesi ise kişisel bir kimlik veya bireysel bir deneyimle ilgili olabilir.

Dünya'nın bir gezegen olması, Uluslararası Astronomi Birliği'nin (IAU) tanımına göre şu üç kriteri karşılamasına bağlıdır: 1. Nükleer füzyon reaksiyonlarının gerçekleşmeyecek kadar küçük olması. 2. Kütleçekiminin, onu kaba bir küre şeklinde yuvarlayacak kadar büyük olması. 3. Yörünge çevresindeki komşu bölgeyi temizlemiş olması. Gezegen terimi ise, genellikle bir yıldız, yıldız kalıntısı veya kahverengi cücenin yörüngesinde bulunan, yuvarlak hâle gelmiş bir astronomik cisim olarak tanımlanır.

Dünya, kendi ekseni etrafında yaklaşık 24 saatte bir tam tur atar. Neden döndüğü ise şu şekilde açıklanabilir: Fiziksel nedenler: Dünya, oluşum şekli ve uzaydaki diğer nesnelerle etkileşim biçimi nedeniyle dönmektedir. Açısal momentum: Dönen bir nesne daha kompakt hale gelirse daha hızlı döner. Uzay boşluğu: Uzayda Dünya'ya etki eden bir karşı kuvvet veya enerji olmadığından, Dünya bugün hala dönmeye devam etmektedir. Dünya'nın dönüşü zamanla yavaşlamaktadır.

Dünya'nın bazı boyutları: Çap: Ekvatorda yaklaşık 12.742 kilometre, kutuplarda ise 6.356 kilometre. Çevre: Ekvator çevresi yaklaşık 40.075 kilometre, meridyen çevresi ise 40.008 kilometre. Yüzey alanı: Yaklaşık 510 milyon kilometre kare; %71'i su, %29'u kara ile kaplı. Kütle: Yaklaşık 5.9722×10²⁴ kilogram. Hacim: Yaklaşık 1 trilyon kilometre küp.

5. sınıf düzeyinde Ay ve Dünya'nın hareketleri şu şekilde özetlenebilir: Ay'ın Hareketleri: Kendi ekseni etrafında dönme: 27,3 günde tamamlanır ve bu hareket saat yönünün tersine gerçekleşir. Dünya etrafında dolanma: 27,3 günde tamamlanır ve yine saat yönünün tersine gerçekleşir. Güneş etrafında dolanma: 365 gün 6 saatte tamamlanır. Dünya'nın Hareketleri: Kendi ekseni etrafında dönme: 24 saatte (1 günde) tamamlanır ve bu hareket saat yönünün tersine gerçekleşir. Güneş etrafında dolanma: 365 gün 6 saatte (1 yılda) tamamlanır.

Dünya, kendi ekseni etrafında yaklaşık 4,5 milyar kez dönmüştür. Bu sayı, Dünya'nın 4,5 milyar yıldır var olduğu ve her bir dönüşün yaklaşık 23 saat, 56 dakika ve 4 saniye sürdüğü varsayımına dayanmaktadır. Dünya, Güneş etrafında ise yaklaşık 4,5 milyar kez dönmüştür.

Ay'ın 1 yılda 12 evre geçirmesinin sebebi, Dünya etrafında dönüşünün yaklaşık 29,5 gün sürmesi ve bir yılın 365 gün 6 saat olup 12 aya bölünmesidir. Ay'ın evreleri, Dünya'dan bakıldığında aydınlık kısmındaki görsel değişimlerdir. Ay'ın geçirdiği 8 evre şunlardır: 1. Yeni Ay. 2. Ağda Hilal. 3. İlk Çeyrek. 4. Ağda Kambur. 5. Dolunay. 6. Zayıflayan Kambur. 7. Son Çeyrek. 8. Azalan Hilal.

Oneworld üyesi havayolları, 170'ten fazla ülkede hizmet vermektedir. Ağustos 2025 itibarıyla, Oneworld ittifakı 6 kıtaya yayılmış olarak 988 varış noktasına uçmaktadır.

Ay'ın Dünya'ya bağlı olduğunu gösteren bazı kanıtlar: Kütleçekim kilidi: Ay, kendi ekseni etrafındaki dönme süresi ile Dünya etrafındaki dolanma süresinin eşit olması nedeniyle Dünya'ya hep aynı yüzünü gösterir. Gelgit etkisi: Ay'ın kütleçekimi, Dünya'da gelgitlere neden olur. Yörünge hareketi: Ay, Dünya etrafında eliptik bir yörüngede döner ve bu yörünge üzerinde farklı hızlarla hareket eder. Libration (salınım) hareketleri: Ay'ın kendi ekseni etrafındaki dönme hareketi düzenli, Dünya etrafındaki hareketi ise düzensiz olduğu için, Dünya'ya bakan kısmı her dönüşte bir tarafa, sonra diğer tarafa eğik olur. Bu kanıtlar, Ay'ın kütleçekimsel olarak Dünya'ya bağlı olduğunu ve bu nedenle Dünya etrafında döndüğünü göstermektedir.

Kayan yıldızların (meteorların) dünyaya düşmesi mümkündür, ancak bu durum oldukça nadir gerçekleşir. Çoğu meteor, atmosfere girdiklerinde tamamen yanar ve yok olur.