Dörtlük

3 dörtlük şiir yazmak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Konu Seçimi: Üzerinde durulabilecek bir konu belirlenir. 2. Kafiye Şeması: Yazılacak şiire uygun bir kafiye şeması seçilir. 3. İlk Mısra: Kafiye ile bağlantılı olmayan, bağımsız bir düşünce içeren bir ilk mısra yazılır. 4. Diğer Mısralar: Kafiye kalıbı akılda tutularak, satırların son kelimeleri önceden düşünülerek diğer mısralar yazılır. 5. Akıcılık Kontrolü: Yazılan dörtlük yüksek sesle okunarak ritim ve tekerlemelerin akıcı olup olmadığı kontrol edilir. 6. Ek Dörtlükler: İlk dörtlük değerlendirildikten sonra, şiire devam etmek için yeni dörtlükler yazılır. Şiir yazarken dikkat edilmesi gerekenler: Tema ve Duygu: Şiirin bir teması ve bu temayı taşıyan bir duygusu olmalıdır. Kelime Seçimi: Temayla ilgili duyguları yansıtan, benzetme, kişileştirme gibi sanatlardan faydalanan kelimeler seçilmelidir. Dili ve İmgeyi Zenginleştirme: Dil, sıradanlıktan uzak, yoğun ve anlam katmanları taşımalıdır. Anlam ve Ritmi Dengede Tutma: Tümcelerin kendi iç akışı ve bütünsel bir ritmi olmalıdır.

"Dostlar Beni Hatırlasın" şiiri altı dörtlükten oluşmaktadır.

Dört dörtlük şiir, toplamda 16 dizeden oluşan ve genellikle uyaklı bir şekilde yazılan bir şiir türüdür. Özellikleri: Uyak düzeni: Genellikle abab ya da aabb uyak düzeni kullanılır. Ölçü: Hece ölçüsü ile yazılır ve 7’li veya 8’li hece ölçüsü yaygındır. Tema: Aşk, doğa, özlem gibi evrensel temalar işlenir. Son dize: Son dize genellikle bir vurgu veya tespit içerir, bu da okuyucunun dikkatini çeker ve duygusal bir etki yaratır. Dört dörtlük şiirler, hem geleneksel Türk edebiyatında hem de modern şiirde sıkça kullanılır.

Ömer Hayyam'ın "Dörtlükler" kitabı, çeşitli temaları ele alan felsefi ve eleştirel dörtlüklerden oluşur. Kitapta öne çıkan bazı konular: Doğruluk ve dürüstlük. Cömertlik. Hayatın geçiciliği. Tanrı ve inanç. Ayrıca, kadın, şarap, varlık, yaradılış ve insan bedeni gibi konular da sorgulayıcı bir bakış açısıyla ele alınır.

Ömer Hayyam'ın "Dörtlükler" (Rubailer) adlı eseri, hayatın anlamı, aşk, şarap, ölüm ve insan hayatı gibi temaları işler. Nihat Behram'ın "Dörtlükler" adlı eseri ise, 1980-2011 yılları arasında yazılmış 250 dörtlükten oluşur ve genellikle toplumsal ve siyasi konuları işler.

Necip Fazıl Kısakürek'in "Kaldırımlar" şiirinin neden 2 dörtlük olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, şiirin genel yapısı hakkında bilgi verilebilir. "Kaldırımlar" şiiri, öz şiir anlayışını sürdüren bir eserdir. Şiirin dördüncü dörtlüğünde şair, kaldırımlara sığınır ve onlarla kendisini özdeşleştirir.

Dörtlüklerden oluşan şiir türleri şunlardır: Murabba; Şarkı; Tuyuğ; Rubai. Ayrıca, "murabba, şarkı, tuyuğ ve rubai" dörtlüklerle kurulan "divan edebiyatı nazım biçimleri" olarak da sınıflandırılır.

ABCB kafiye düzeni, bir dörtlüğün birinci ve üçüncü dizeleriyle, ikinci ve dördüncü dizelerinin kendi aralarında kafiyeli olduğu bir kafiye türüdür. Dizeler "a, b, a, b" şeklinde sıralanır. Örnek: > "Bakışların beni yaktı, Sonsuz gecelerde yalnızım. Kalbimde aşk hep aktı, Sözlerinle hep donuk".

Ümit Yaşar Oğuzcan'ın "Galata Kulesi" şiirinde dört dörtlük bulunmaktadır.

"Yürü Bre Bulgar Dağı" şiiri, varsağı nazım biçimidir. Varsağı, adını Anadolu’da yaşayan Varsak Türkmenlerine ait halk şairleri tarafından söylenen şiirlerden alır. "Yürü Bre Bulgar Dağı" şiirinin ilk kıtası şu şekildedir: > Yürü bre Bulgar Dağı > Hemen dağlar sende mi olur > Yaylalı sümbüllü yurtlar > Büyük evler sende mi olur.

"Demedim mi" şiiri dörtlük (dört dizeden) oluşmaktadır.

Ömer Hayyam'ın bazı dörtlükleri: 1. "Akıl bu kadehi övdükçe över": > Akıl bu kadehi övdükçe över; > Alnından sevgiyle öptükçe öper; > Zaman Usta'ysa bu canım nesneyi > Hem yapar hem kırıp bin parça eder. 2. "Dünyada akla değer veren yok madem": > Dünyada akla değer veren yok madem, > Aklı az olanın parası çok madem, > Getir şu şarabı, alın aklımızı: > Belki böyle beğenir bizi el alem!. 3. "Gece, gül bahçesinde ararken seni": > Gece, gül bahçesinde ararken seni, > Gülden gelen kokun sarhoş etti beni; > Seni anlatmaya başlayınca güle > Baktım kuşlar da dinliyor hikayemi. 4. "Geçmiş günü beyhude yere yâd etme": > Geçmiş günü beyhude yere yâd etme, > Bir gelmemiş an için de feryad etme, > Geçmiş gelecek masal bütün bunlar hep, > Eğlenmene bak ömrünü berbad etme. 5. "Ben, gönlü temiz insana kurban olayım": > Ben, gönlü temiz insana kurban olayım. > Gezsin başım üstünde benim, hoş tutayım. > Ham insanı al karşına, söylet azıcık, > Dön, sonra cehennem ne imiş, gel sorayım.

Özlem şiirinin nazım birimi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, nazım birimi hakkında genel bilgi verilebilir. Nazım birimi, şiiri oluşturan dize kümelerine denir. Türk edebiyatında yaygın olarak kullanılan nazım birimleri şunlardır: Dize (Mısra). Beyit. Dörtlük (Kıta). Bent.

Behçet Necatigil'in "Gece ve Yas" şiiri dört dörtlükten oluşmaktadır.

Kısa aşk şiirleri genellikle 1 veya 2 dörtlükten oluşur. Örneğin, Özdemir Asaf'ın "Sana Bir Şiir Yazmak İstedim" şiiri 2 dörtlükten, Cemal Süreya'nın "Bir pınarsın içilen ama hiç kanılmayan" şiiri ise 1 dörtlükten oluşur. Ancak, bazı kısa aşk şiirleri 3 veya daha fazla dörtlükten de oluşabilir. Örneğin, Attila İlhan'ın "Ben Sana Mecburum" şiiri 3 dörtlükten oluşur. Özetle, kısa aşk şiirlerinin dörtlük sayısı şiirin uzunluğuna ve yapısına bağlı olarak değişebilir.

Âşık Veysel Şatıroğlu'nun en ünlü dörtlüklerinden biri, "Uzun İnce Bir Yoldayım" adlı eserindendir: > "Uzun ince bir yoldayım Gidiyorum gündüz gece Bilmiyorum ne haldeyim Gidiyorum gündüz gece".

Sanat ile ilgili dörtlüklere örnek olarak aşağıdaki dörtlükler verilebilir: Düşüncelerin raks ettiği bu sahnede, Renklerin ahengi dile gelir sessizce. Kalemle dokunan her çizgi, bir hikâye, Sanatla buluşur ruh, özgürleşir derinde. The wind doth blow today, my love And a few small drops of rain; I never had but one true-love In cold grave she was lain. Yalnız senin gezdiğin bahçede açmaz çiçek, Bizim diyarımız da binbir baharı saklar! Kolumuzdan tutarak sen istersen bizi çek, İncinir düz caddede dağda gezen ayaklar. Sanat ile ilgili daha fazla dörtlük için aşağıdaki kaynaklar incelenebilir: karmainsan.blogspot.com; netinceleme.com.

Şarkıların dörtlüklerle yazılmasının sebebi, bestelenmek amacıyla yazılmış olmalarıdır. Şarkı nazım biçimi, Divan şiirinde bestelenmek için yazılan, uygun ölçü kalıplarıyla kaleme alınan ve çoğunlukla dört dizelik bendlerden meydana gelen bir nazım birimidir.

"Köşe" şiirinde dörtlük sayısı dörttür.

Nazım birimi dörtlük olan nazım biçimleri şunlardır: 1. Rubai: Dört mısradan oluşan, kafiye düzeni aaxa olan bir nazım şeklidir. 2. Tuyuğ: Divan edebiyatına Türklerin kazandırdığı, aruzun "fâilâtün, fâilâtün, fâilün" kalıbıyla yazılan dörtlük. 3. Murabba: Dörder dizelik bentlerden oluşan, kafiye düzeni aaaa, bbba, ccca şeklinde olan bir nazım biçimidir. 4. Şarkı: Bestelenmek için yazılan, genellikle 3-5 dörtlükten oluşan, kafiye düzeni abab, cccb, dddb olan bir nazım şeklidir.