DNA

Gen ve kromozom arasındaki farklar şunlardır: 1. Yapısal Farklar: - Gen, DNA'nın belirli bir segmentidir ve çift sarmal yapının küçük bir parçasıdır. - Kromozom, DNA'nın sıkı bir şekilde paketlenmiş ve organize olmuş formudur, birçok gen içerir ve X şeklinde bir yapıya sahiptir. 2. İşlevsel Farklar: - Gen, belirli özellikleri belirleyen genetik talimatları taşır ve protein sentezini kontrol eder. - Kromozom, genetik materyalin düzenli bir şekilde saklanmasını ve hücre bölünmesi sırasında doğru bir şekilde dağıtılmasını sağlar. 3. Boyut Farkları: - DNA genellikle daha küçük bir yapıdır, gen ise DNA'nın daha büyük bir bölümünü temsil eder.

Evet, DNA çift sarmal yapıdadır.

Replikasyonda görev alan enzimler şunlardır: 1. Helikaz: DNA çift sarmalını açarak iki iplik oluşumunu sağlar. 2. DNA Polimeraz: Yeni DNA zincirlerini sentezler, şablon DNA zincirindeki bazların eşlenmesini kullanır. 3. Ligaz: DNA parçalarını birleştirerek kesintisiz bir DNA zinciri oluşturur. 4. Primaz: RNA primerlerini sentezler, DNA polimerazın bağlanma noktasını oluşturur. 5. Topoizomeraz: DNA'nın sarmal yapısının gerilimini azaltır.

Sentromerde bulunan DNA, CEN DNA olarak adlandırılan 120-180 baz çifti uzunluğundaki ve A=T çiftlerince zengin DNA dizisidir.

İnsan DNA'sının 3 milyar baz çiftinden oluşmasının nedeni, bu baz çiftlerinin bir bireyin tüm biyolojik özelliklerini belirleyen genetik bilgileri içermesidir. Bu bazların dizilimi, insan genomunu oluşturur ve genetik çeşitliliğin temelini oluşturur.

Aziz Sancar, 2015 Nobel Kimya Ödülü'nü, hücrelerin hasar gören DNA'ları nasıl onardığını ve genetik bilgiyi nasıl koruduğunu haritalandıran araştırmaları sayesinde kazandı.

DNA replikasyonu, hücre bölünmesi sırasında genetik bilginin doğru bir şekilde kopyalanması sürecidir. Bu süreç şu aşamalardan oluşur: 1. DNA'nın Açılması: Helikaz enzimi, DNA çift sarmalını açarak iki ipliği birbirinden ayırır. 2. Primer Sentezi: RNA primaz enzimi, DNA ipliklerine primer adı verilen kısa RNA parçaları ekler. 3. DNA Sentezi: DNA polimeraz enzimi, primerlerin üzerine nükleotidleri ekleyerek yeni DNA ipliklerini oluşturur. 4. RNA Primerlerinin Çıkarılması ve Okazaki Parçalarının Birleştirilmesi: RNAaz enzimi RNA primerlerini çıkarır, DNA ligaz ise Okazaki parçalarını birleştirerek iki iplik arasında kesintisiz bir DNA ipliği oluşturur. 5. DNA'nın Yeniden Sarmalaması: Sentezlenen DNA iplikleri, bazı proteinler tarafından stabilize edilerek tekrar çift sarmal yapılarına dönüştürülür.

DNA'da deoksiriboza bağlı olan, dört azotlu bazdan biridir: adenin (A), timin (T), guanin (G) veya sitozin (C).

Gen haritalamada kullanılan yöntemler iki ana kategoriye ayrılır: genetik haritalama ve fiziksel haritalama. Genetik haritalama yöntemleri: 1. Bağlantı analizi: Aynı kromozom üzerinde birbirine yakın iki yerleşimin anne-babadan çocuğa aktarılırken bir arada geçiş olasılığının hesaplanması. 2. İlişkilendirme analizi: Kalıtım kalıbı tam olarak belirlenemeyen hastalıklarda, hasta ve kontrol gruplarında belirli bir genetik markıra ilişkin allellerin frekanslarının karşılaştırılması. Fiziksel haritalama yöntemleri: 1. Restriksiyon haritalama: DNA'yı belirli bölgelerden kesmek için restriksiyon enzimlerinin kullanılması ve kesim noktalarının haritalanması. 2. Fluoresan in situ hibritleştirme (FISH) haritalama: Kromozom üzerindeki DNA dizilimlerinin konumlarını saptamak için fluoresan probların kullanılması. 3. Dizilim etiketli bölge (STS) haritalama: Kısa DNA dizilimlerinin haritalanması ve bu dizilimlerin genomda üst üste gelen kısımları tespit edilmesi.

DNA'nın çift sarmal yapıda olmasının nedeni, dengeyi kurmak ve korumayı amaçlamasıdır. Çift sarmal yapının sağladığı bazı avantajlar şunlardır: - Stabilite: DNA'nın dış etkilerden korunmasını sağlar. - Kolay replikasyon: Hücre bölünmesi sırasında genetik bilginin kolayca kopyalanmasını mümkün kılar. - Bilgi depolama: Genetik bilgiyi yüksek yoğunlukta depolama kapasitesine sahiptir.

Deoksiriboz ve riboz arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Oksijen Atomu: Deoksiriboz, ribozdan bir oksijen atomu eksik olan bir şeker türüdür. 2. Fonksiyonel Gruplar: Riboz, RNA'nın yapısında bulunan hidrojen ve hidroksil grupları içerirken, deoksiribozda sadece hidrojen grupları bulunur. 3. Yerleşim: Deoksiriboz, DNA'nın yapısında yer alırken, riboz RNA'nın yapısında bulunur.

DNA'nın (Deoksiribonükleik Asit) amacı, canlı organizmaların genetik bilgilerini taşımak ve yaşamsal faaliyetleri yönetmektir. DNA'nın diğer önemli işlevleri şunlardır: - Protein sentezi: Genetik bilgiyi kullanarak proteinlerin üretimini yönlendirir. - Kalıtım: Kalıtsal özelliklerin nesilden nesile aktarılmasını sağlar. - Evrim: Mutasyonlar aracılığıyla genetik çeşitliliğe ve evrime katkıda bulunur.

DNA eşlenirken Adenin (A) nükleotidinin karşısına Timin (T), Guanin (G) nükleotidinin karşısına ise Sitozin (C) nükleotidi gelir. Bu kurala baz eşleşmesi kuralı denir.

6 nesil geriye soy ağacını bulmak için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir: 1. Aile Belgeleri ve Kayıtlar: Doğum, evlenme ve ölüm kayıtları, tapu kayıtları, göç belgeleri ve askerlik hizmeti ile ilgili belgeler gibi resmi kayıtlar incelenebilir. 2. Çevrimiçi Soy Ağacı Veritabanları: Ancestry, MyHeritage, FamilySearch gibi platformlar, dijitalleşmiş belgeler ve aile geçmişine dair veriler sunar. 3. DNA Testleri: Genetik bilgileri kullanarak ataları daha derinlemesine anlamak ve farklı ırklardan gelen soyları keşfetmek için DNA testleri yapılabilir. 4. E-Devlet Sorgulama: Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'nün "Alt-Üst Soy Bilgisi Sorgulama" hizmeti ile 5-6 kuşak geriye dönük soy ağacı bilgisi edinilebilir. Ayrıca, yerel arşivler, belediye kayıtları ve dini kurumların belgeleri de kaybolmuş nesillerin izini sürmek için faydalı olabilir.

Mutasyonda en etkili faktörler çevresel etkenler ve DNA'nın kendini eşlemesi sırasında ortaya çıkan hatalardır. Çevresel faktörler arasında radyasyon, kimyasal maddeler, virüsler, toksinler ve zararlı ışınlar (UV, X-ışınları) bulunur ve bunlar DNA yapısında kopmalara, bağ değişikliklerine veya baz çiftlerinde bozulmalara neden olabilir. DNA'nın eşlenmesi sırasındaki hatalar ise DNA polimeraz enziminin yeni DNA zincirini oluştururken yaptığı hatalardan kaynaklanır ve bu hatalar çoğunlukla DNA'nın onarım mekanizmaları tarafından düzeltilir.

Nükleotit yapısı üç ana bileşenden oluşur: fosfat grubu, şeker molekülü ve azotlu baz. 1. Fosfat Grubu: Nükleotitlerin birbirleriyle bağlanmasını sağlayan temel bir bileşendir. 2. Şeker Molekülü: Genellikle riboz (RNA için) veya deoksiriboz (DNA için) şeklindedir. 3. Azotlu Baz: Genetik bilginin depolanmasında kritik bir rol oynar ve adenin, timin, sitozin, guanin veya urasil olabilir. Nükleotitler, bu bileşenlerin bir araya gelmesiyle DNA ve RNA'nın yapı taşlarını oluşturur.

DNA'nın yapısı şu şekilde özetlenebilir: 1. Nükleotidler: DNA, birbirine bağlı nükleotid zincirlerinden oluşur. 2. Azotlu Bazlar: DNA'da dört farklı azotlu baz bulunur: adenin (A), timin (T), sitozin (C) ve guanin (G). 3. Çift Sarmal Yapı: DNA, iki uzun polinükleotid zincirinin çift sarmal şeklinde birbirine sarılmasıyla oluşur. 4. Hidrojen Bağları: Zincirler, bazlar arasındaki hidrojen bağları ile birbirine tutunur.

Plazmit, bakteri ve bira mayasında kromozom dışında bulunan, çift iplikli, halkasal DNA parçasıdır. Özellikleri: - Bağımsız Çoğalma: Hücresel faaliyetleri kontrol eden kromozomal DNA'dan bağımsız olarak çoğalabilir. - Gen Aktarımı: Genetik mühendisliği çalışmalarında diğer canlılara gen aktarımında vektör olarak kullanılır. - Antibiyotik Direnci: Antibiyotik dirençliliği genlerini barındırır. - Boyut: 1.000 ila 1.000.000 baz çifti uzunluğu arasında olabilir. Keşif: Plazmit terimi, Amerikalı moleküler biyolog Joshua Lederberg tarafından 1952 yılında ilk defa kullanılmıştır.

"DNA Dedektifi" dizisi, 16 yıldır çözülemeyen korkunç bir çifte cinayeti konu almaktadır. Bir dedektif, faili meçhul bir davaya dönüşmeden önce katili yakalamak için bir soy bilimciyle iş birliği yapar.

Sentromerde bulunan genler, hücre bölünmesinde yer alan süreçleri kontrol eden genlerdir. Ayrıca, sentromerde CEN DNA adı verilen ve 120-180 baz çifti uzunluğundaki, A=T çiftlerince zengin bir DNA dizisi de bulunur.