Dişliler

Kremayer dişlide modül (m), dişlinin boyutlarını belirleyen ve birbiri ile çalışan dişlilerde sabit bir oran olan bir değerdir. Modül, iki şekilde hesaplanabilir: Adımın π sayısına bölünmesiyle. Bölüm dairesi çapının diş sayısına bölünmesiyle. Metrik sistemde modülün sayısal değerleri standartlaştırılmıştır ve bu değerlere modül serileri denir.

Silindirik dişli çeşitleri şunlardır: Düz dişli. Helisel dişli. Balıksırtı dişli. Ayrıca, silindirik dişliler, diş profiline göre düz dişler, sarmal dişler veya balıksırtı dişler olarak da tasarlanabilir.

Ayna ve mahruti dişliler aynı anlama gelir. Ayna mahruti dişlisi, diferansiyel dişli sisteminin bir parçasıdır ve motor ile tekerlekler arasındaki güç aktarımını sağlar.

Trapez ve kare diş arasındaki temel farklar şunlardır: Diş Profili: Kare diş, vida eksenine dik olan kare şeklindeki dişleriyle tanınır. Trapez diş, kesilmiş üçgen şekline benzer. Kullanım Alanı: Kare dişler, düşük sürtünme sayesinde güç aktarımında etkilidir ve genellikle mengenelerde, vinç vidalarında ve verimli hareketin gerekli olduğu diğer mekanizmalarda kullanılır. Trapez dişler, ağır yük taşıyan uygulamalar ve takım tezgahı kılavuzları gibi durumlarda tercih edilir. Avantajlar: Kare dişler, eksenel mesafe başına daha az diş sayısına sahip olup, bağlama hızını artırır. Trapez dişler, sürtünmeyi azalttığı için kolayca sökülebilir.

Konik dişlide tork hesaplaması için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Giriş torkunun hesaplanması. 2. Tork oranının hesaplanması. 3. Çıkış torkunun hesaplanması. Konik dişlilerde tork hesaplaması, dişli oranının (i) dikkate alınmasıyla da yapılabilir. Torkçıkış = Torkgiriş × i × (verim/100) formülü kullanılır. Konik dişlilerde tork hesaplaması için kesin ve doğru bir yöntem için bir uzmana danışılması önerilir.

Ovalamada diş çapı hesaplaması hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, diş üstü çapının hesaplanmasında kullanılan bazı yöntemler şunlardır: Klasik ölçüm yöntemleri. Dijital ölçüm yöntemleri. Endüstriyel yazılımlar. Diş üstü çapı, diş estetiği ve fonksiyonu açısından önemli bir parametredir.

Sonsuz dişliler, yüksek tork iletme kabiliyetine sahiptir. Özellikle düşük hızda büyük güçlerin iletilmesi gereken makinelerde kullanılırlar. Bir sonsuz dişli, aynı redüksiyon seviyesini elde etmek için genellikle geleneksel bir dişli takımının birden fazla redüksiyonuna ihtiyaç duymadan, büyük bir küçültme oranına sahip olabilir. Ancak, sonsuz dişlilerin verimliliği diğer dişli türlerine göre daha düşüktür. Sonsuz dişlilerin tork aktarma kapasitesi, kullanılan malzemelere, tasarım özelliklerine ve uygulama alanına göre değişiklik gösterebilir.

22 ve 24 dişlilerin neden kullanıldığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, dişlilerin genel kullanım amaçları hakkında bilgi verilebilir. Dişliler, hız değişimi ve güç iletimi için kullanılır. Düz dişliler, genellikle eksenleri birbirine paralel millerde hareket ve güç iletiminde kullanılır. Helisel dişliler, daha fazla yük kaldırma kapasitesine sahiptir ve yüksek hızlı ve ağır operasyonlarda daha az gürültü üretir. Konik dişliler, 90 derece yön değiştirici dişli olarak kullanılır ve dişli kutuları, şanzımanlar, presler ve tekstil makineleri gibi çeşitli makine ve ekipmanlarda tercih edilir. Ayrıca, bisikletlerde de farklı dişliler, değişen koşullara uyum sağlamak için kullanılır.

Whitworth diş ölçüsü almak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Diş Açısı: Whitworth dişlerde diş açısı 55°'dir. 2. Adım (Pitch): Adım, inç başına düşen diş sayısı (TPI - Threads Per Inch) ile ölçülür. 3. Dış Çap (Major Diameter) ve İç Çap (Minor Diameter): Vida çapı ve diş dibi çapı belirli bir standarda göre hesaplanır. 4. Diş Tepesi ve Dibi: Whitworth vidalarda diş tepeleri ve dipleri yuvarlatılmıştır. Whitworth diş ölçüleri, standart değerlere göre hazırlanan Whitworth diş tablolarından alınabilir.

4 modül dişlisi, dişlerin boyutunu ve aralıklarını tanımlayan bir ifadedir. 4 modül dişlisinin bazı türleri: Düz pinyon dişli. Konik dişli. 4 modül dişlisinin bazı avantajları: Basit ve sağlam tasarım. Yüksek yük kapasitesi. Düşük maliyet. Bazı dezavantajları: Gürültülü çalışma. Yüksek indirgeme oranı sağlanamaması. 4 modül dişlisi, çelik, paslanmaz, plastik gibi farklı dişli malzemesi çeşitlerinde üretilebilir.

Konik dişliler, aşağıdaki redüktör türlerinde kullanılır: Konik dişli redüktörler. Konik-helisel dişli redüktörler. Hipoid konik dişli redüktörler. Konik dişliler ayrıca, düz dişli, helisel dişli veya spiral dişli yapısında olan kesişen eksenlere sahip redüktörlerde de kullanılabilir. Konik dişlilerin kullanıldığı bazı redüktör türleri ise şunlardır: yem karma şanzımanı; gübre savurma redüktörü; rüzgar türbinleri; hidroelektrik santralleri; güneş enerjisi panelleri; gemi vinçleri; pervaneler; uçak iniş takımları.

Traktörlerde güç iletiminde konik dişliler ve zincir dişlileri kullanılır. Konik dişliler, dönüş yönünün değiştirilmesi gereken mekanik sistemlerde kullanılır. Zincir dişlileri, traktör, biçerdöver ve diğer tarım ekipmanlarında güç aktarımı için tercih edilir.

Kıyma makinelerinde iki ana dişli türü kullanılır: 1. Sonsuz Dişli: Kıyma makinesinin gövdesine monte edilir ve motorun gücünü aktarır. 2. Salmastra Dişli (Bıçak Mili Dişli): Bıçak miline monte edilir ve etin öğütülmesini sağlar. Ayrıca, farklı marka ve modellerle uyumlu çeşitli dişliler de mevcuttur, örneğin: Metal Dişliler: Yüksek kapasiteli ve yoğun kullanıma uygun endüstriyel makineler için. Plastik Dişliler: Genellikle motor ile ana dişli arasında şok emici görevi görür veya bazı ev tipi modellerde kullanılır. Doğru dişli seçimi, makinenin verimliliği ve uzun ömürlü olması için önemlidir.

Taç dişlisinin bozulmasının bazı nedenleri: Aşınma ve kir: Diferansiyel içindeki taç dişlisi, aşınabilir veya kirlenebilir, bu da dişlilerin dönememesine ve sistemin bozulmasına yol açabilir. Düşük diferansiyel sıvısı: Diferansiyeldeki düşük sıvı seviyesi, genellikle zayıf yağlamaya neden olur ve bu durum, tiz seslere yol açarak dişlilerin bozulmasına işaret edebilir. Aşırı yük: Eksenel yük üretimi, taç dişlisinde ve diğer dişlilerde aşırı baskıya neden olabilir. Taç dişlisinin bozulması durumunda, aracın kullanılması mümkün olmayabilir ve sistemin yenisi ile değiştirilmesi gerekebilir.

Doğrusal hareketi dairesel harekete çeviren dişliler şunlardır: Pinyon dişli: Dairesel hareket sağlar ve küçük, döner bir dişli çarktır. Vites dişlileri: Doğrusal hareket eden vites çubuklarından aldıkları hareketi dairesel hareket yapan dişlilere aktarır. Ayrıca, kremayer dişliler de doğrusal hareketi dairesel harekete çevirebilir, ancak bu onların temel işlevi değildir.

Spline, çizim terminolojisinde, noktalar kümesi tarafından belirlenen düzgün bir eğri oluşturmak için kullanılan esnek bir şerittir. Helisel spline ise açılı kesilmiş dişlere sahip olup, tork iletimini iyileştiren ve boşluğu azaltan bir yiv tasarımıdır. Bazı spline türleri: İnvolüt spline: Yüksek tork ve hassasiyet gerektiren uygulamalarda kullanılır. Düz kenarlı spline: Basitlik ve üretim kolaylığının önceliklendirildiği yerlerde kullanılır. Taçlı spline: Değişken yükleme koşullarına maruz kalan hassas aletlerde aşınmayı azaltır. Bilyalı spline: Doğrusal harekete izin verirken torku iletmek için yuvarlanan elemanlar kullanır.

1 modül dişli, 25,4 mm çapındadır. Dişli modülünün hesaplanması için, dişlinin adım çapının (d) diş sayısına (z) bölünmesi gerekmektedir (m = d / z). Örneğin, adım çapı 50 mm ve diş sayısı 20 olan bir dişli için modül şu şekilde hesaplanır: m = 50 / 20 = 2,5 mm.

Modül 6, 25 diş pinyon, 6 modül değerine ve 25 diş sayısına sahip bir pinyon dişlidir. Pinyon dişliler, genellikle kremayer dişlilerle birlikte çalışarak dönme hareketini doğrusal harekete çevirir. Bazı modül 6, 25 diş pinyon dişlilerin ölçüleri: Diş üstü çapı: 72 mm. Bölüm dairesi çapı: 60 mm. Diş dibi çapı: 46 mm. Göbek çapı: 41 mm. Bu tür dişliler, düşük imalat maliyetleri, eksenel kuvvet aktarmama ve kolay bakım gibi avantajlara sahiptir, ancak gürültülü çalışma ve yüksek indirgeme oranı sağlayamama gibi dezavantajları vardır.

Pinyon dişli ölçüleri, diş sayısı (Z), diş üstü çapı (da), bölüm dairesi çapı (do), diş dibi çapı (df), göbek çapı (dg) ve delik çapı (dm) gibi parametrelerle belirlenir. Örneğin, 6 modül pinyon dişlilerde bazı ölçüler: Diş sayısı (Z): 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19. Diş üstü çapı (da): 72, 78, 84, 90, 96, 102, 108, 114, 120, 126 mm. Pinyon dişli ölçüleri, modül değerine göre değişiklik gösterebilir. Daha fazla bilgi için aşağıdaki siteler ziyaret edilebilir: ardmakina.com; dislidunyasi.com; muhendislikbilgileri.com.

Ayna mahruti dişlisinin kırılmasının başlıca nedenleri şunlardır: Aşırı yükleme: Aracın taşıyabileceğinden daha fazla yükle yüklenmesi, dişli sisteminin kaldıramayacağı bir basınca maruz kalmasına neden olur. Yanlış tekerlek boyutları: Mahruti, belirli bir tekerlek boyutuna göre ayarlandığı için tekerlek boyutunun büyütülmesi, dişlilerin birbirine sürtünmesine ve kırılmasına yol açabilir. Nihai sürücü ayarlarının bozulması: Kaygan yollarda veya sık kullanım nedeniyle diferansiyelin yorulması, konik dişli arızasına neden olabilir. Yağlama eksikliği: Diferansiyel yağının yetersiz olması, dişlilerin aşınmasına ve sistemin sorunsuz çalışmamasına yol açar. Ayna mahruti dişlisinin uzun ömürlü ve verimli çalışması için düzenli bakım ve kontrol gereklidir.