Cıva

Cıva, amalgam adı verilen alaşımları yapar. En çok kullanılan cıva alaşımları, sodyum, çinko, altın, gümüş ve kurşun ile yapılanlardır.

Konserve ton balığı, taze ton balığına göre daha az cıva içerir.

Cıva oranı en az olan balıklar şunlardır: Hamsi, sardalya, istavrit; Dil balığı, barbun, tekir, palamut, uskumru; Somon ve kalın dudak (ebatları büyük olsa da cıva içerikleri azdır). Ayrıca, ahtapot, kalamar ve karides gibi deniz ürünleri de düşük miktarda cıva içerir.

Cıva seviyesi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir: 1. Deniz seviyesinden yükseklik: Deniz seviyesinden yukarı çıkıldığında, atmosferdeki gazların yoğunluğu azaldığından açık hava basıncı düşer ve tüp içerisindeki cıva yüksekliği (h) azalır. 2. Sıcaklık: Sıcaklığın artması, cıvanın yüksekliğinde de artışa neden olur. 3. Cıvanın bulunduğu ortam: Cıva, kömürün çıkarılması ve yakılması gibi faaliyetler sonucu atmosfere salınır ve okyanuslara karışarak balıklarda birikir.

Cıvalı tansiyon aletleri, çevreye toksik etkileri nedeniyle birçok ülkede yasaklanmıştır. Bu aletlerin yasaklanma nedenleri arasında: - Cıva sızıntısı riski: Cıvalı tansiyon aletlerinin kullanımı sırasında cıvanın kolayca sızabilmesi. - Eğitim gerekliliği: Tek başına çalıştırılamaması ve kullanımı için eğitim gerektirmesi. - Hacim ve taşınabilirlik: Büyük olması ve taşınabilir olmaması.

Cıva, oda koşullarında sıvı olan tek metaldir.

Cıva, doğada kendiliğinden oluşur ancak genellikle minerallerin içinde güvenli bir şekilde saklandığından önemli bir risk taşımaz. Cıvanın oluşum süreci şu şekilde gerçekleşir: 1. Zincifre Elde Edilmesi: Cıvanın başlıca filizi olan zincifre, yanardağların püskürdüğü lavların tortulaşması sonucu meydana gelir. 2. Kavurma İşlemi: Zincifre filizleri, maden eritici bir fırında yüksek bir sıcaklığa kadar ısıtılır ve içinden hava akımı geçirilir. 3. Cıva Buharının Oluşumu: Havanın oksijeni, zincifre (HgS) ile birleşerek kükürt dioksit gazını meydana getirir ve cıva buhar halinde açığa çıkar. 4. Soğutma ve Yoğunlaşma: Serbest kalan buhar soğutulur ve içindeki cıva yoğunlaşarak çökelir.

HgSO4 formülüne sahip madde, cıva(I) sülfat olarak adlandırılır. Özellikleri: - Görünüm: Sarıdan beyaza bakan toz halinde. - Koku: Kokusuz. - Çözünürlük: Suda çözünmez, sıcak sülfürik asitte ve seyreltik nitrik asitte çözünür. - Kullanım alanları: Laboratuvar pillerinde ve katalizör olarak kullanılır. Tehlike: Cıva(I) sülfat, solunduğunda akut zehirlenmeye neden olabilir ve ciltle temasında duyarlılık dermatitine yol açabilir.

Hg (Cıva) elementinin bazı özellikleri: Sembolü ve atom numarası: Hg sembolü, Latince "hydrargyrum" teriminden gelir ve "sulu gümüş" anlamına gelir. Fiziksel özellikler: Oda sıcaklığında sıvı halde bulunan tek metaldir. Erime ve kaynama noktaları: -38,85°C'de donar ve 365,6°C'de kaynar. Kimyasal özellikler: Orta derecede aktiftir, havadaki oksijenle çok hızlı reaksiyona girmez. Bulunuş sıklığı: Doğada nadiren serbest bulunur ve esas olarak zinober (HgS) cevherlerinde yer alır. Kullanım alanları: Kimya endüstrisinde katalizör, piller, flüoresan ışıklar, keçe üretimi, termometreler ve barometrelerde kullanılır.

Cıva zehirlenmesinin teşhisinde aşağıdaki tahliller yapılır: 1. Kan ve İdrar Testleri: Cıva seviyelerinin tespiti için kan ve idrar testleri yapılır. 2. Dışkı Testi: Cıva zehirlenmesi nedeniyle mide ve bağırsaklarda meydana gelen değişiklikler tespit edilir. 3. Etkilenen Organların Fonksiyon Testleri: Böbrek fonksiyonları ve karaciğer enzim seviyeleri ölçülerek zehirlenmenin organlara etkisi değerlendirilir. 4. Görüntüleme Testleri: Akciğerlerin ve böbreklerin durumu ultrason veya röntgen gibi yöntemlerle incelenir. Ayrıca, yüksek derecede civaya maruz kalanlarda saç analizi yapılarak civaya maruz kalınıp kalınmadığı anlaşılabilir.

Evet, ton balığı yüksek oranda cıva içerebilir. Özellikle konserve ton balıkları, diğer deniz ürünlerine göre daha fazla cıva seviyesine sahiptir. Hamile ve emziren kadınların, cıva miktarı yüksek olan balıkları tüketmemesi önerilir.

20 °C'de cıvanın yoğunluğu 13,546 g/cm³'tür.

Açık hava basıncını etkileyen faktörler, cıva yüksekliğini şu şekillerde etkiler: 1. Rakım: Yükseldikçe, yani rakım arttıkça açık hava basıncı azalır ve bu da cıva yüksekliğinin düşmesine neden olur. 2. Sıcaklık: Sıcaklık arttıkça maddelerin hacmi artar ve öz kütlesi azalır. 3. Nem: Nemli ortamlarda hava moleküllerinin ağırlığı artacağı için açık hava basıncı artar ve cıva yüksekliği de artar. 4. Borunun üst kısmında gaz olup olmaması: Borunun üst kısmında hava varsa, bu hava cıvaya basınç uygular ve cıva yüksekliği azalır.

Cıva en çok dipte yaşayan büyük balıklarda bulunur. Bu balıklardan bazıları şunlardır: Kılıç balığı; Ton balığı; Köpek balığı. Ayrıca, midye gibi kabuklu deniz ürünlerinde de cıva birikimi fazladır.

Hg ve Hg2 arasındaki fark, bu iki bileşiğin oksidasyon durumlarına bağlıdır: - Hg (cıva(I)) +1 oksidasyon durumuna sahiptir. - Hg2 (cıva(II)) ise +2 oksidasyon durumuna sahiptir ve daha yaygın olan formdur.

Cıvanın çevreye zararları şunlardır: 1. Su Kirliliği: Sanayi atıkları ve tarımsal uygulamalar yoluyla su kaynaklarına karışarak su yaşamını tehdit eder ve balıkların cıva birikimine neden olur. 2. Toprak Kirliliği: Toprakta birikerek bitkilerin büyümesini olumsuz etkiler, tarım ürünlerinin kalitesini düşürür ve insan sağlığını tehdit eder. 3. Hava Kirliliği: Cıva buharı havaya karışarak solunum yolu hastalıklarına yol açabilir, özellikle sanayi bölgelerinde yaşayan insanlar için büyük bir risk oluşturur. 4. Biyomagnifikasyon: Besin zinciri boyunca birikerek zararlı etkilerini artırır, özellikle deniz ürünleri yoluyla insanlara geçer.

Cıva ölçümü için cıvalı barometre ve elektronik veya dijital barometreler kullanılır. Ayrıca, manometre gibi özel cihazlar da cıva buharını ölçmek için kullanılabilir. Bu cihazlar arasında: Sahada taşınabilir civa dedektörleri: Civa hava seviyelerinin okumalarını sağlar ve temel civa konumlarını belirlemek için kullanılır. Sürekli cıva ölçüm sistemleri: Ortam havasından gaz halindeki elementel cıvayı ölçmek için tasarlanmış otomatik cihazlardır.

Düğme piller, cıva içeriği nedeniyle yasaklanmıştır.

1 litre cıva, yaklaşık olarak 13,6 kilogram ağırlığındadır.

1 metreküp cıva, 13.600 kilogram (kg) ağırlığındadır.