Çözelti

Çözülmelerin sonunda, çözünen maddenin tanecikleri çözücü tarafından sarılarak homojen bir karışım, yani çözelti oluşur. Ayrıca, çözülme sürecinde şu olaylar da gerçekleşebilir: İyonlar, eş merkezli bir çözücü kabuğu ile çevrelenir. Çözücü ve çözünen moleküller, çözünme kompleksleri halinde yeniden düzenlenir. Bağ oluşumu, hidrojen bağı ve Van der Waals kuvvetleri gerçekleşir. Çözünen bir parçacık, kütleden ayrılır. Çözücü ile çözünen tanecikler arasında etkileşim olur.

Çözeltinin bazı özellikleri: Homojen yapı: Çözeltiler, bileşenleri birbiri içerisinde çözünen ve her noktasında aynı özelliği gösteren tek fazlı karışımlardır. Bileşim: Çözeltilerin yapısında en az iki tür madde bulunur. Kütle ve hacim: Çözeltinin kütlesi, çözücü ve çözünenin kütlelerinin toplamına eşittir; hacmi ise genellikle çözücü ve çözünenin hacimleri toplamından küçüktür. Fiziksel hâl: Çözeltiler katı, sıvı ve gaz hâlinde olabilir. Elektrik iletkenliği: Çözünen madde çözünürken iyonlarına ayrılıyorsa, çözelti elektrik akımını iletir; bu tür çözeltilere elektrolit çözelti denir. Koligatif özellikler: Çözeltideki tanecik derişimine bağlı olarak kaynama noktası yükselmesi ve donma noktası düşmesi gibi özellikler gösterir. Çözünürlük: Belirli bir sıcaklıkta, belirli bir miktar çözücü içerisinde çözünebilecek maksimum madde miktarına o maddenin çözünürlüğü denir. Derişim: Bir çözeltide çözünen madde miktarı, kütle, hacim, mol terimlerini içeren çeşitli derişim birimleri ile belirtilir.

Gazozun çözücüsü sudur. Gazozun çözüneni ise şeker, karbondioksit ve asit gibi maddelerdir.

Evet, oksijenli su çözelti olarak kullanılır. Oksijenli su, hidrojen peroksit olarak da bilinir ve suya eklenmiş ekstra bir oksijen molekülüdür. Oksijenli su, doğru şekilde muhafaza edilmediğinde kararsız hale gelebilir ve bozulabilir. Oksijenli suyun kullanımı ve seyreltilmesi konusunda bir uzmana danışılması önerilir.

Sıvılarda seyreltme işlemi şu adımlarla yapılır: 1. Uygun kap seçimi: Genellikle balon joje kullanılır. 2. Maddenin eklenmesi: Tartılan madde balon jojeye aktarılır. 3. Çözücünün eklenmesi: Bir miktar çözücü eklenip maddenin tamamen çözünmesi sağlanır. 4. Hacim tamamlanması: Madde tamamen çözündükten sonra balon joje çözücü ile hacim çizgisine kadar tamamlanır. Seyreltme hesaplamaları için aşağıdaki formüller kullanılır: M1 x V1 = M2 x V2. C1 x m1 = C2 x m2. Örnek: 250 ml 0,5 M’lık hidroklorik asit (HCl) çözeltisini 0,2 M’lık çözelti olarak hazırlamak için 375 ml su eklenmelidir. Seyreltme işlemi sırasında ısı yükselmesi meydana gelmişse, çözeltinin oda sıcaklığına soğuması beklenmelidir.

Mol yüzdesi ve mol kesri arasındaki temel fark, mol yüzdesinin bir çözeltideki çözünen maddenin yüzdelik oranını ifade ederken, mol kesrinin ise bu maddenin toplam çözelti içindeki oranını ifade etmesidir. Mol yüzdesi: - Sembol: Genellikle % işareti ile gösterilir. - Formül: X çözünen = (n çözünen / n toplam) x 100. Mol kesri: - Sembol: X ile gösterilir. - Formül: X = n çözünen / n toplam. Özetle: - Mol yüzdesi: Yüzde olarak ifade edilir ve 100 ile çarpılmış mol kesrini temsil eder. - Mol kesri: Birimsizdir ve 0 ile 1 arasında bir değer alır.

Evet, dengede kalan çözelti doymuş olabilir. Doymuş çözelti, sabit sıcaklık ve basınçta çözebileceği en fazla maddeyi çözmüş çözeltiye verilen addır. Ancak, dengede kalan çözeltinin doymuş olup olmadığını kesin olarak belirlemek için ek bilgilere ihtiyaç vardır. Örneğin, çözeltinin belirli bir sıcaklıkta çözebileceği maksimum madde miktarını çözüp çözmediği veya dipte katı kalıp kalmadığı gibi faktörler dikkate alınmalıdır.

Derişiklik, "derişik olma durumu" anlamına gelir. Ayrıca, bir çözeltinin birim hacmine düşen ortalama özdecik sayısını ifade eden bir terimdir.

Katı çözelti, bir maddenin (çözücü) başka bir veya daha fazla maddeyi (çözünen) çözdüğü iki veya daha fazla maddeden oluşan düzgün bir katı karışımdır. Katı çözeltilerin bazı özellikleri: Tekdüzelik: Mikroskobik ölçekte çözünen ve çözücünün dağılımı homojendir. Kafes yapısı: Katı çözelti genellikle çözücünün kafes yapısını korur ve çözünen atomlar çözücü kafesindeki atom pozisyonlarını değiştirir. Çözünürlük: Çözünen maddenin çözücü içindeki çözünürlüğünün belli bir sınırı vardır, bu sınırın ötesinde yeni fazlar veya bileşikler oluşabilir. Katı çözelti güçlendirmesi: Alaşıma çözünen maddelerin eklenmesi, alaşımın fiziksel ve kimyasal özelliklerini değiştirebilir, örneğin mukavemet ve sertliği artırabilir. Katı çözeltiler, malzeme biliminde korozyon direnci, yüksek mukavemet, iyi iletkenlik gibi birçok uygulamada ihtiyaç duyulan fiziksel ve kimyasal özellikleri sağlar. Bazı katı çözelti örnekleri: Alaşımlar: Bakır + Kalay → Bronz (Tunç), Bakır + Çinko → Pirinç, Kurşun + Kalay → Lehim. Özel paslanmaz çelikler: 17-4PH, 17-7PH, 904L.

Katısı ile dengede olan çözelti, aynı zamanda doymuş çözelti olarak da adlandırılır. Belli bir sıcaklıkta, içerisine daha fazla madde (çözünen) atıldığında çözünmeyen çözeltilere denir. Birbirine zıt yüklü olayın eşit hızlarla dinamik denge durumu olan çözünürlük dengesinde, çözeltilerin içindeki çözünmüş maddelerin bir kısmı katı hâle geçerken dipteki katı maddelerin bir kısmı çözeltiye geçer.

Tentürdiyot, çözelti olarak sınıflandırılır. Çözelti, iki veya daha fazla maddenin homojen bir karışımı olup, en az iki bileşenden oluşur.

Evet, tuz yoğunluğu değiştirir. Suya tuz eklendiğinde, tuz molekülleri su moleküllerinin arasına yerleşir ve daha fazla kütleye sahip olur, bu da suyun yoğunluğunun artmasına yol açar.

Evet, gazoz sıvı-gaz çözeltisidir. Gazoz, su ve karbondioksitin birleşmesiyle oluşan bir karışımdır.

Evet, derişik bir ürün seyreltilebilir. Seyreltme, derişimi daha yüksek bir çözeltiden, derişimi daha az bir çözelti hazırlama işlemidir.

Evet, kolonya bir çözeltidir. Çünkü kolonyada çeşitli maddeler su içerisinde çözünmüş halde bulunur.

Madeni para, katı-katı çözelti (alaşım) olarak sınıflandırılan bir çözelti çeşididir. Alaşımlar, çözücü ve çözünenin katı olduğu karışımlardır ve en az bir metal içerir. Diğer çözelti çeşitleri arasında sıvı-sıvı, gaz-gaz, sıvı-gaz çözeltiler yer alır.

Evet, ideal çözeltiler Raoult yasasına uyar. Raoult yasası, çözücü içindeki uçucu bileşenin kısmi buhar basıncının, bileşenin saf halinin buhar basıncı ile çözelti içindeki mol kesrinin çarpımına eşit olduğunu belirtir.

Doymuş çözelti, sabit sıcaklık ve sabit basınçta, çözünen maddenin saf haldeki katısı ile dengede olan sıvı karışımdır. Belli sıcaklıkta içerisine daha fazla madde (çözünen) çözülmeyen çözeltilere de doymuş çözelti denir.

Sudan çözelti hazırlamak için genel adımlar: 1. Hesaplama: Çözelti hazırlamak için gerekli olan çözünen madde miktarı hesaplanır. 2. Cam malzemelerin hazırlanması: Çözelti hazırlamada kullanılan cam kaplar temizlenir, saf sudan geçirilir ve kurutulur. 3. Çözünen maddenin tartılması: Çözünen madde tartılır. 4. Çözünme: Katı çözünen maddeler, bir beher veya erlende çözülür ve ardından balon jojeye aktarılır. 5. Çözeltinin tamamlanması: Balon jojeye, çözünen maddenin üzerine yavaş yavaş saf su eklenir. 6. Çalkalama ve tamamlama: Balon jojenin kapağı sıkıca kapatılıp iyice çalkalanır, ardından toplam hacim saf su ile istenen seviyeye tamamlanır. Önemli notlar: Çözelti hazırlamada kullanılacak su, oda sıcaklığında ve saf olmalıdır. Çözelti hazırlamadan önce, çözünen ve çözücü maddelerin etiket bilgilerindeki % derişim ve yoğunluk bilgilerine dikkat edilmelidir. Çözelti hazırlarken güvenlik ekipmanları (gözlük, eldiven, önlük) kullanılmalıdır.

Sıvı ve sulu arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir: Sıvı: Sabit bir şekli olmayan, ancak belirli bir hacmi olan bir madde halidir. Sulu çözelti: Bir maddenin suda çözüldüğü çözeltidir. Dolayısıyla, tüm sulu çözeltiler sıvı haldedir, ancak her sıvı sulu çözelti değildir.