Canlılar

Evet, Mariana Çukuru'nun dibinde hayat vardır. Yapılan araştırmalar, aşırı basınçlı ve soğuk ortamda yaşayabilen birçok mikroorganizma, balık ve yengeç türünün varlığını ortaya koymuştur. Buradaki yaşamın temel dayanağı, 300 dereceye ulaşan volkanik püskürmeler ve buradan çıkan sülfürü metabolize edebilen bakterilerdir. Çok derinlerde ölçüm yapmanın lojistik olarak zor olmasının yanı sıra, doğru veriler elde etmek de büyük önem taşımaktadır.

9. sınıf düzeyinde virüsler ve canlıların ortak özellikleri şunlardır: Nükleik asit: Hem virüsler hem de canlılar nükleik asit (DNA veya RNA) içerir. Üreme: Virüsler ve canlılar, uygun koşullar altında üreme yeteneğine sahiptir. Mutasyon: Virüsler ve canlılar mutasyon geçirebilir. Adaptasyon: Virüsler ve canlılar çevreye uyum sağlayabilir. Virüslerin hücresel yapıya sahip olmaması ve metabolizma gerçekleştirememesi gibi farklılıklar nedeniyle, virüsler canlı olarak kabul edilmez.

Manyetosfer ve manyetik alanın canlılar üzerindeki etkileri: Manyetosfer, bir gezegenin manyetik alanının oluşturduğu, elektrik yüklü parçacıkları içeren katmandır. Canlılar için manyetik alanın etkileri: Uyarılma ve uyku düzeni: Dünya'nın manyetik alanı, hücresel oksijeni artırarak uykuyu destekler. Sağlık sorunları: Zayıflamış manyetosferden geçen iyonlaştırıcı radyasyon, sağlık riskleri oluşturabilir. Göç ve yön bulma: Birçok canlı türü, göçlerini manyetik alan çizgilerine uyarak gerçekleştirir. Manyetik alanın etkileri konusunda farklı görüşler ve yeterli bilgi bulunmadığından, kesin sonuçlar çıkarmak zor olabilir.

Canlı ve organizma arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir: Canlı. Organizma. Dolayısıyla, her organizma bir canlıdır, ancak her canlı bir organizma değildir.

Çevrede bulunan bazı elementler: Oksijen (O). Demir (Fe). Bakır (Cu). Karbon (C). Azot (N). Bazı bileşikler: Su (H₂O). Tuz (NaCl). Karbondioksit (CO₂).

Eşeysiz üreyen canlılara bazı örnekler: Bakteriler ve arkeler. Tek hücreli organizmalar. Denizanaları. Hidra ve deniz anemonları. Mantarlar. Bitkiler. Eklem bacaklılar. Sürüngenler. Köpekbalıkları. Komodo ejderleri.

Eşeysiz üreme, tek bir organizmadan sadece bu organizmanın genlerini alarak yeni bir canlı üremesidir. Eşeysiz üremenin bazı çeşitleri: Bölünerek üreme: Prokaryot ve tek hücreli ökaryotlarda görülür. Tomurcuklanma: Tek hücreli canlılarda ve bazı çok hücreli omurgasızlarda görülür. Sporla üreme: Bitkiler, mantarlar ve bazı protistalarda görülür. Vejetatif üreme: Bitkilerde tohum, mayoz, spor veya döllenme olmadan görülen çoğalma biçimidir. Partenogenez: Döllenmemiş yumurta hücresinin gelişerek yeni bir birey oluşturmasıdır.

Bok böcekleri genellikle insana doğrudan zarar vermez. Bok böceklerinin insanlara zarar verme yolları: Patojenler: Dışkı ve organik atıklardan beslenen bok böcekleri, bu atıklarda bulunan mikroorganizmaları vücutlarında taşır. Alerjik reaksiyonlar: Bok böcekleriyle doğrudan temas, bazı insanlarda alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Zehirlenme: Doğada bulunan bazı bok böceği türleri, besin zincirine dahil oldukları için, zehirli maddeleri insanlara dolaylı yoldan aktarabilir. Bok böcekleri ısırmaz ve bu nedenle ısırık yoluyla hastalık bulaştırma riski yoktur.

Canlı ve cansız varlıkların ortak özellikleri beş tane olarak şu şekilde sıralanabilir: 1. Maddedirler. 2. Boşlukta yer kaplarlar. 3. Şekilleri vardır. 4. Büyüklükleri vardır. 5. Kütleleri vardır.

Bakteriler, tek hücreli ve prokaryot yapıya sahip mikroorganizmalardır. Bazı bakteri türleri: Escherichia coli, bağırsaklarda bulunur, besinlerin sindirilmesine ve vitamin üretimine katkıda bulunur. Staphylococcus aureus, deride ve burun ile solunum yollarında yer alır. Helicobacter pylori, midede yaşayabilen ve asidik ortamları tolere eden bir bakteridir. Lactobacillus ve Bifidobacterium, sindirimi destekler ve bağışıklık sistemini güçlendirir. Bakterilerin bazı özellikleri: Hücre zarına sahiptirler. Genetik materyal olarak DNA bulundururlar. Kendi metabolik faaliyetlerini gerçekleştirebilirler. Bölünme yoluyla çoğalırlar. Bazı türleri fotosentez yapabilir veya kimyasal maddelerden enerji elde edebilir. Hareket edebilen türlerinde kamçı bulunabilir. Zararlı veya faydalı olabilirler. Çevresel koşullara dayanıklılık için bazı türleri spor oluşturabilir.

Evet, tardigradlar (su ayıları) uzayda yaşayabilir. 2007 yılında Avrupa Uzay Ajansı (ESA) tarafından Foton-M3 uzay aracıyla 270 kilometre yükseklikteki Alçak Dünya Yörüngesi’ne gönderilen tardigradların, uzay ortamında Güneş’ten gelen kozmik radyasyona ve vakum koşullarına maruz kaldıktan sonra Dünya’ya dönünce hayatta kalmayı başardıkları ve üreme yeteneklerini kaybetmedikleri gözlemlenmiştir. Tardigradlar, kriptobiyoz adı verilen ve metabolizma faaliyetlerinin neredeyse durma noktasına geldiği pasif bir hâle geçerek, çok yüksek irtifalarda, denizlerin derinliklerinde ve Antarktika gibi çok soğuk bölgelerde hayatta kalabilirler. Ancak, tardigradların uzayda aktif olarak hayatta kalmadıkları, bunun yerine cryptobiosis adı verilen yarı-ölü evreye geçtikleri ve bu evrede metabolizma hızlarının neredeyse sıfırlandığı bilinmektedir.

Modifikasyon örnekleri: Çuha çiçeği: 15-20 derecede kırmızı, 30-35 derecede beyaz çiçek açar. Himalaya tavşanı: Tüyleri kazınarak buz konduğunda siyah tüyler çıkar. Sirke sineği: 18 derecede kıvrık, 34 derecede düz kanatlı olur. Çekirge larvaları: 16 derecede benekli, 25 derecede beneksiz olur. Tek yumurta ikizleri: Farklı beslenme sonucu farklı kilolara sahip olabilir. Karahindiba bitkisi: Dağda kısa, ovada uzun boylu olur. İnsan derisi: Güneşte bronzlaşır, etki ortadan kalkınca eski haline döner. Kas gelişimi: Spor yapan kişinin kasları gelişir, bu özellik genetik olmadığı için çocuklarına aktarılmaz. Organ kaybı: Kaza sonucu bir organını kaybeden kişinin çocuğu, o organla doğmaz. Sünnet: Sünnet olan kişinin çocuğu sünnetli doğmaz.

Tardigradların (su ayıları) ölümsüz olarak kabul edilmemesinin nedeni, aşırı soğuk gibi bazı koşullarda çok kısa bir süre yaşayabilmeleri ve ölmeleridir. Ancak, tardigradların hayatta kalma yetenekleri oldukça etkileyicidir. Bu yeteneklerin bazı nedenleri: Kuruma ve yeniden canlanma: Tardigradlar, sulak alanların kuruması durumunda vücutlarındaki suyu kaybederek kuruyabilir ve yıllar sonra yeniden su bulduklarında canlanabilir. Radyasyon direnci: Tardigradların DNA'sını radyasyonun zararlı etkilerinden koruyan ve hasar gören DNA'nın onarılmasını sağlayan "Dsup" adlı bir proteinleri vardır. Aşırı koşullara dayanıklılık: -272 °C ile 150 °C arasındaki sıcaklıklarda ve uzay gibi zorlu koşullarda hayatta kalabilirler.

Canlıları sınıflandırırken dikkate alınan bazı özellikler şunlardır: Dış görünüş ve yaşadıkları ortam. Anatomik ve fizyolojik yapılar. Protein ve genetik benzerlikler. Üreme ve beslenme şekilleri. Yaşam alanları. Embriyonik gelişim. Günümüzde en yaygın kullanılan sınıflandırma yöntemi, filogenetik (doğal) sınıflandırmadır.

Tardigradlar (su ayıları), son derece dayanıklı canlılardır ve birçok zorlu koşula karşı direnç gösterebilirler. Bazı dayanıklılık özellikleri: Aşırı sıcaklıklar: -272 °C ile 151 °C arasındaki sıcaklıklarda hayatta kalabilirler. Radyasyon: Yüksek enerjili radyasyona karşı dirençlidirler ve bu sayede uzayda hayatta kalabilen ilk hayvanlar olarak bilinirler. Kuraklık ve susuzluk: Kuruma toleransları sayesinde uzun süre susuz kalabilirler. Vakum ortamı: Uzayın vakum etkisinde kalmasına rağmen hayatta kalabilirler. Tardigradların bu dayanıklılığının temelinde, DNA'larını koruyan "Dsup" adlı bir protein bulunmaktadır.

GDO (Genetiği Değiştirilmiş Organizma), genetik mühendisliği kullanılarak DNA'sı değiştirilmiş bitki, hayvan veya bakteri gibi canlılara denir. Bu işlem, genellikle bir canlıya daha büyük meyve veya kuraklığa dayanıklılık gibi istenen özellikleri kazandırmak amacıyla yapılır.

Besin zincirinde en az üç halka bulunur. Birinci halka. İkinci halka. Üçüncü halka. Besin zincirinin her halkasında çok daha çeşitli canlılar ve aslında çok daha fazla halka bulunabilir.

Partenogenez, yani döllenmesiz üreme, çeşitli canlılarda görülebilir: Bitkiler: Örneğin, bazı böcekler yazın çiftleşmez, dişiler doğrudan yumurtlar ve bu yumurtalardan yeni yavrular oluşur. Hayvanlar: Omurgasızlar: Bal arıları, karıncalar, su pireleri, yaprak bitleri ve bazı kelebek türleri. Omurgalılar: Balıklar, kurbağalar, sürüngenler (örneğin, Komodo ejderi) ve bazı kuş türleri. Ayrıca, laboratuvar koşullarında memelilerde de partenogenez gerçekleştirilmiştir, örneğin farelerde.

Triyas yok oluşu, yaklaşık 201,3 milyon yıl önce gerçekleşmiş ve Triyas ile Jura dönemleri arasındaki sınırı belirlemiştir. Bazı etkileri: Denizlerde konodont sınıfının tamamı ve deniz canlısı cinslerinin %23-34'ü yok olmuştur. Karada, krokodilomorflar, teruzorlar ve dinozorlar dışındaki bütün arkozoromorfların nesli tükenmiştir. Birçok büyük temnospondil amfibinin ve bazı memeli olmayan terapsidlerin nesli tükenmiştir. Triyas yok oluşunun nedeni olarak Orta Atlantik Magmatik Bölgesi'ndeki (CAMP) yanardağ patlamalarının başladığı teorisi yaygın olarak kabul görmektedir.

Su ayılarının (tardigradlar) bu kadar güçlü olmasının bazı nedenleri: Kriptobiyoz: Su ayıları, yaşam koşulları uygun olmadığında metabolizmalarını neredeyse durma noktasına getiren kriptobiyoz adı verilen bir hale geçer. Dsup proteini: Su ayılarının DNA’larını radyasyonun zararlı etkilerinden koruyan ve hasar gören DNA’nın onarılmasını sağlayan "Dsup" adlı bir proteinleri vardır. Dayanıklılık: Su ayıları, -272 °C soğuğa ve 150 °C sıcaklığa dayanabilir. Adaptasyon yeteneği: Su ayıları, çok çeşitli ortamlarda hayatta kalabilir; Himalaya Sıradağları'ndaki 6.000 metrelik rakımlardan, okyanus derinliklerine kadar geniş bir yelpazede yaşayabilirler.