Canlılar

Üreme, canlıların kendilerine benzeyen yavrular meydana getirerek nesillerini devam ettirmeleri sürecidir. İki ana üreme türü vardır: 1. Eşeyli üreme: Farklı cinsiyetteki iki canlının genetik materyallerini birleştirerek yavru oluşturmasıdır. 2. Eşeysiz üreme: Bir canlının başka bir canlıya ihtiyaç duymadan tek başına genetik yapısı benzer olan yavrular meydana getirmesidir.

Su ayıları, denizlerde, tatlı sularda ve karalarda yaşayabilen mikroskobik canlılardır. Yaşam alanları arasında şunlar bulunur: - su altı bitkilerinin yüzeyleri ve kumlu zemin; - yosunların ve likenlerin üzeri; - çiçekli bitkilerin yaprakları; - toprak.

Takson ve taksonomik basamaklar, canlıların sınıflandırılmasında kullanılan temel kavramlardır. Takson, organizmaların belirli özelliklerine göre gruplandırıldığı hiyerarşik bir birimdir. Taksonomik basamaklar ise şu şekilde sıralanır: 1. Alem (Kingdom): En geniş taksonomik kategoridir ve temel biyolojik grupları (Hayvanlar, Bitkiler, Mantarlar, Protistler, Arkealar, Bakteriler) içerir. 2. Şube (Phylum): Birbirine daha yakın olan sınıf gruplarını içerir. 3. Sınıf (Class): Birbirine daha yakın olan takım gruplarını içerir. 4. Takım (Order): Birbirine daha yakın olan familya gruplarını içerir. 5. Aile (Family): Birbirine daha yakın olan cins gruplarını içerir. 6. Cins (Genus): Benzeri akraba cinslerden belirli şekilde ayrılan ve ortak kÖKenden geldiği kabul edilen bir veya bir grup tÜR iÇeren bir birimdir. 7. Tür (Species): Biyolojik olarak birbirine benzeyen ve üreme yoluyla birbirleriyle kısır olmayan canlılar topluluğudur.

Farklı türlerin çiftleşmesi sonucu doğan canlılara "melez" denir.

Fotosentez yapabilen canlılar şunlardır: 1. Bitkiler. 2. Mavi-yeşil algler (su yosunları). 3. Siyano bakteriler. 4. Öglena (planktonlar). Ayrıca, bazı fotosentetik bakteriler de fotosentez yapabilir.

Anatomi, canlıların yapısı ve düzeni ile ilgilenen bilim dalıdır.

Su, hayat kaynağıdır çünkü canlıların hayatta kalması için vazgeçilmez bir unsurdur. İşte suyun önemli işlevleri: 1. Biyolojik Çözücü: Su, hücrelerde besin maddelerini, oksijeni ve diğer molekülleri çözer ve taşır, atık ürünleri uzaklaştırır. 2. Sıcaklık Düzenleyicisi: Yüksek özgül ısısı sayesinde, hem küresel hem de hücresel düzeyde sıcaklığı düzenler. 3. Kimyasal Reaksiyonlar: Fotosentez ve hücresel solunum gibi hayati kimyasal reaksiyonlarda yer alır. 4. Taşıma Sistemi: Bitkilerde öz suyun temel bileşenidir, hayvanlarda ise kanın önemli bir parçasıdır. 5. Cilt Sağlığı: Cildin nemli kalmasını sağlar ve kuruluğu önler. Bu nedenlerle, su olmadan yaşam mümkün olmazdı.

Simbiyotik kelimesi, iki canlının tek bir organizma gibi birbirleriyle yardımlaşarak bir arada yaşamaları anlamına gelir. Bu ilişki, farklı şekillerde olabilir: - Mutualizm: Her iki canlının da fayda sağladığı durum. - Kommensalizm: Bir canlının fayda sağladığı, diğerinin ise etkilenmediği durum. - Parazitlik: Bir canlının zarar gördüğü, diğerinin ise fayda sağladığı durum.

Ökaryota dahil olan canlılar şunlardır: 1. Protista. 2. Fungi (Mantarlar). 3. Hayvanlar (Animalia). 4. Bitkiler (Plantae).

Adaptasyon örneklerine bazı canlılar ve özellikleri üzerinden şunlar verilebilir: 1. Kutup Ayısı: Küçük kulak ve burun ısı kaybını engeller, beyaz post karda gizlenmesini ve avlanmasını kolaylaştırır, kalın kürk ve yağ deposu vücut sıcaklığını korur, geniş ayak tabanları karda batmadan yürümeyi sağlar. 2. Develer: Geniş ayak tabanları çölde batmadan yürümeyi sağlar, hörgüçte depolanan yağ uzun süre su içmeden hayatta kalmayı sağlar, uzun kirpik ve kulak kılları çöl kumlarından bu organları korur, postunun rengi çöle kamufle olmasını sağlar. 3. Çita: Kuvvetli bacaklar hızlı koşarak avlanmayı kolaylaştırır, keskin dişleri eti parçalamasına yardımcı olur, desenli kürk savanda gizlenmesini kolaylaştırır. 4. Kaktüs: Çöl ortamına adapte olmak için gövdede su depolanması kaktüsün uzun süre susuz yaşamasını sağlar, iğne şeklindeki yapraklar terlemeyi en aza indirerek su kaybını engeller. 5. Kurbağa: Deri ve akciğer solunumu yapması hem karada hem suda yaşamasını sağlar, arka uzun bacaklar zıplamayı ve hızlı yüzmeyi sağlar.

Canlıları sınıflandırabilme, biyolojide canlıları benzerlik ve farklılıklarına göre düzenli gruplara ayırma işlemidir. Canlıların sınıflandırılmasında kullanılan temel kategoriler: 1. Alem (Örneğin: Hayvanlar, Bitkiler). 2. Şube (Örneğin: Omurgalılar). 3. Sınıf (Örneğin: Memeliler). 4. Takım (Örneğin: Etçiller). 5. Aile (Örneğin: Kedigiller). 6. Cins (Örneğin: Panthera). 7. Tür (Örneğin: Panthera tigris – Kaplan). Günümüzde modern sınıflandırma, genetik ve moleküler biyoloji gibi bilimsel verilere dayanır.

Biyolojinin alt dalları şunlardır: 1. Moleküler Biyoloji: Canlıların temel bileşenlerini moleküler düzeyde inceler. 2. Zooloji: Hayvanları inceler. 3. Botanik: Bitkileri inceler. 4. Sitoloji: Hücreyi inceleyen bilim dalıdır. 5. Histoloji: Dokuları inceleyen bilim dalıdır. 6. Ekoloji: Canlıların birbirleriyle ve içinde yaşadıkları çevreyle olan ilişkilerini inceler. 7. Biyokimya: Canlılardaki reaksiyonları ve kimyasal değişimleri inceler. 8. Genetik (Kalıtım): Kalıtsal bir karakterin dölden döle aktarımını inceler. 9. Fizyoloji: Hücre, organ ve sistemlerin çalışma esaslarını inceleyen bilim dalıdır. 10. Anatomi: Canlıların iç yapısını, organ ve sistemlerin düzenlenişini inceler. 11. Morfoloji: Canlıların dış görünüşlerini inceler. 12. Embriyoloji: Döllenmiş yumurtadan ergin birey oluşumuna kadar gerçekleşen gelişim evrelerini inceler. 13. Mikrobiyoloji: Gözle görülmeyen, ancak mikroskopla tespit edilebilen canlıları inceler. 14. Taksonomi (Sistematik): Canlılar arasındaki akrabalık ilişkilerini inceler. 15. Evolüsyon (Evrim Bilimi): Uzun zaman içerisinde canlılarda meydana gelen değişimleri inceler.

Hermafrodit eşeyli üreme, bir canlının hem dişi hem de erkek üreme organlarına sahip olması durumudur. Bu tür canlılar, kendi üreme hücreleri olan yumurta ve spermi üreterek döllenme gerçekleştirirler.

Mantarların ve bitkilerin ortak özellikleri şunlardır: 1. Canlılık: Hem mantarlar hem de bitkiler canlı organizmalardır. 2. Sporla Çoğalma: Çiçeksiz bitkiler ve mantarlar spor ile çoğalır. 3. Solunum: Bitkiler ve mantarlar solunum yapar. 4. Suya İhtiyaç: Büyüyüp gelişebilmeleri için suya ihtiyaç duyarlar. 5. Pasif Hareket: Yer değiştirmeden sadece büyüyerek hareket ederler. 6. Hücre Yapısı: Bitki ve mantar hücrelerinde hücre çeperi ve çekirdek bulunur. 7. Bazı Organeller: Mitokondri, ribozom, koful, golgi cisimciği ve endoplazmik retikulum gibi organeller ortaktır.

Virüsler, canlı kabul edilmezler çünkü: 1. Hücre yapıları yoktur: Canlı organizmaların temel birimleri olan hücrelere sahip değillerdir. 2. Metabolizma faaliyetleri yoktur: Enerji üretemez ve tüketemezler. 3. Kendi başlarına çoğalamazlar: Sadece bir konak hücreye girdiklerinde çoğalabilirler. 4. Çevresel tepki mekanizmaları yoktur: Çevresel değişikliklere tepki gösteremezler. Ancak, virüsler genetik materyale sahip olmaları ve mutasyon geçirebilmeleri nedeniyle tam olarak cansız da kabul edilmezler.

Eşeyli ve eşeysiz üreme örnekleri: Eşeyli üreme örnekleri: 1. İnsanlar ve hayvanlar: Farklı cinsiyetteki iki canlının (erkek ve dişi) yavrular meydana getirmesi. 2. Bitkiler: Tohumlu bitkilerde, çiçek tozunun yumurtayı dölleyerek yeni bir bitki oluşturması. Eşeysiz üreme örnekleri: 1. Bakteriler: Belli olgunluğa erişen bakterinin ikiye bölünerek çoğalması. 2. Hidra ve mercan: Ana canlının bir kısmında hücre bölünmesiyle tomurcuk oluşması ve bu tomurcuğun yeni bir birey haline gelmesi. 3. Mantarlar: Olumsuz şartlara dayanabilen sporlarla çoğalmaları.

Canlı ve cansız varlıkların ortak özellikleri şunlardır: 1. Madde: Her ikisi de maddesel yapıdadır. 2. Şekil ve Büyüklük: Belirli bir şekil ve büyüklüğe sahiptirler. 3. Boşluk Kaplama: Boşlukta yer kaplarlar ve hacimleri vardır. 4. Kütle: Belirli bir kütleleri vardır. 5. Etkileşim: Çevrelerindeki uyarıcılara tepki verebilirler.

Evet, Mariana Çukuru'nun dibinde hayat var. Yapılan araştırmalar, aşırı basınçlı ve soğuk ortamda yaşayabilen mikroorganizmalar, balıklar ve yengeçler gibi canlıların varlığını ortaya koymuştur.

Virüs ve canlıların ortak özellikleri 9. sınıf düzeyinde şunlardır: 1. Hücresel Yapı: Virüsler hücresel bir yapıya sahip değilken, canlılar hücrelerden oluşur. 2. Genetik Materyal: Hem virüsler hem de canlılar DNA veya RNA şeklinde genetik materyale sahiptir. 3. Üreme: Virüsler, bir konak hücreye girdiklerinde çoğalabilirler, bu yönüyle canlılara benzerler. 4. Mutasyon: Virüsler ve canlılar evrimleşebilir ve mutasyon geçirebilirler. 5. Cansız Ortam Davranışı: Virüsler, dış ortamda kristalleşerek tamamen cansız bir halde bulunabilirler.

Manyetosfer ve manyetik alanın canlılar üzerindeki etkileri şunlardır: 1. Yön Bulma: Manyetik alan, özellikle kuşlar ve deniz kaplumbağaları gibi hayvanlar tarafından göç sırasında yön bulmak için kullanılır. 2. Hücresel Etkiler: Statik manyetik alanlar, bitki büyümesi ve gelişimi üzerinde olumlu etkiler yapabilir; tohum çimlenmesini artırır ve kök büyümesini uyarır. 3. Fizyolojik Etkiler: Güçlü manyetik alanlara maruz kalmak, hücre bölünmesi ve DNA replikasyonu gibi süreçleri etkileyerek zararlı olabilir. 4. İnsan Sağlığı: MRI tarayıcıları gibi güçlü manyetik alanlar, baş dönmesi, mide bulantısı ve nöbet gibi geçici sağlık sorunlarına yol açabilir. 5. Alternatif Tıp: Manyetik alanlar, alternatif tıp uygulamalarında ağrıların yönetimi ve iyileşme süreçlerinin hızlandırılması için kullanılmaktadır.