Canlılar

Rejenerasyon, bazı doku ve hücrelerin yenilenmesi ya da verilen kayıpların tekrar yerine konmasına verilen addır. Rejenerasyon türleri: Fizyolojik yenilenme. Onarımsal yenilenme. Rejenerasyon yapabilen canlılara örnekler: Planarya. Deniz yıldızı. Aksolotl. Kertenkele. Rejenerasyon yeteneği, hayvanın yaşı ve organizasyon derecesi geliştikçe azalır.

Hayır, ağustos böceği insanlara zarar vermez. Ağustos böceklerinin ısırıcı veya sokucu ağız yapıları yoktur. Ancak, ağustos böceklerinin büyük koloniler halinde bir alanı kaplaması, böceklerin sayısı ve hareketliliği nedeniyle psikolojik bir rahatsızlık yaratabilir.

Holozoik ve saprofit beslenme arasındaki temel farklar şunlardır: Besin alma şekli: Holozoik beslenme: Canlılar, besinlerini büyük katı parçalar halinde alır. Saprofit beslenme: Canlılar, sindirim enzimlerini hücre dışına salgılayarak organik maddeleri parçalar ve ihtiyaç duydukları organik maddeleri hücrelerine alır. Besin kaynağı: Holozoik beslenme: Besin çeşidine göre otçullar, etçiller ve hepçiller olarak üçe ayrılır. Saprofit beslenme: Ölü bitki ve hayvan atıkları ile diğer organik atıkları parçalar. Ekolojik rol: Holozoik beslenme: Hücre dışı sindirim yapar. Saprofit beslenme: Organik maddeleri inorganik maddelere dönüştürerek madde döngülerine katkıda bulunur ve doğayı temizler.

Ligorin tavuklar, ortalama 6 yıl boyunca yumurta verebilir.

Protista aleminde bulunan bazı canlılar şunlardır: Protozoalar. Algler. Mantar benzeri protistler. Protista alemindeki canlılar, tek hücreli veya çok hücreli olup, doku oluşumu bulunmayan, geniş bir ökaryot grubudur.

Ökaryota (ökaryotlar) canlılarına bazı örnekler: Hayvanlar: İnsanlar, hayvanlar ökaryot canlılara örnektir. Bitkiler: Diatomlar gibi tek hücreli algler de bitki benzeri protistalar arasında yer alır. Mantarlar: Mantar hücreleri, ökaryotlar arasında yer alır. Protistalar: Terliksi hayvan gibi tek hücreli canlılar protistalar âleminde bulunur.

Canlılarda en çok bulunan dört temel bileşen şunlardır: 1. Karbonhidratlar. 2. Proteinler. 3. Lipitler (Yağlar). 4. Nükleik Asitler (DNA ve RNA). Bu bileşenler, canlıların yapısal bütünlüğünü sağlar ve hücresel düzeyde işlevlerin yerine getirilmesinde kritik rol oynar.

Üreme, canlıların soylarını devam ettirmek için kendilerine benzer yavrular meydana getirmelerine denir. Üreme, eşeyli ve eşeysiz olarak iki şekilde gerçekleşir: Eşeyli üreme: Farklı cinsiyetten iki gametin birleşmesiyle yeni bir canlının oluşmasıdır. Eşeysiz üreme: Eşey hücrelerine gerek olmadan yapılan üreme şeklidir.

Su ayıları (tardigradlar), Dünya'nın çeşitli bölgelerinde, özellikle tatlı sularda ve nemli alanlarda yaşarlar. Yaşam alanları: Denizler; Tatlı sular (göletler, göller, nehirler, dereler); Karalar (yosunlar, likenler, solmuş yapraklar, çiçekli bitkilerin yaprakları). Su ayıları, Himalayalar'ın yüksek kesimleri, derin denizler (4.000 metre ve altı) ve kutup bölgelerinden ekvatora kadar geniş bir yelpazede bulunurlar.

Takson, canlıların sınıflandırılmasında, alemden alt türe kadar bir hiyerarşi içinde düzenlenmiş tüm birimlerin ortak adıdır. Taksonomik basamaklar (kategoriler) ise şu şekilde sıralanır: üst âlem; âlem; şube/filum; sınıf; takım; familya; cins; tür. Taksonomik basamaklarda yer alan taksonomik birimler, en üst kategorilerde yer alan taksonların, daha aşağıdaki taksonları içine almasıyla bir hiyerarşi oluşturur.

Farklı türlerin çiftleşmesi sonucu doğan canlılara melez denir. Bazı melez canlı örnekleri: Liger. Zebrat. Katır. Devma (cama). Leolan (leopon).

Anatomi, organizmaların ve parçalarının yapısının incelenmesi ile ilgili biyoloji dalıdır. Daha geniş bir tanımla anatomi, insan, hayvan ve bitkilerin yapısını ve organlarının birbiri ile olan alakalarını inceleyen bilim dalıdır.

Su, hayat kaynağıdır çünkü hem vücut hem de doğa için hayati öneme sahiptir. Su, vücut için neden hayat kaynağıdır: Hücresel faaliyetler. Isı dengesi. Atık eliminasyonu. Kan hacmi ve dolaşım. Cilt sağlığı. Su, doğa için neden hayat kaynağıdır: Bitki yaşamı. Doğal yaşam alanları.

Simbiyotik, biyolojik olarak birbirinden farklı iki türün birbiriyle iş birliği içerisinde yaşamını sürdürecek şekilde davranması durumudur. Simbiyotik kelimesi ayrıca şu anlamlara da gelebilir: toplu sözleşmede anlaşmaya varmak için tarafların işbirliği yapmalarının gerekli olduğu aralarındaki çekişmenin asıl amacının ise bu işbirliğinden doğacak yararların bölüşümüyle ilgili olduğu görüşü; sembiyotik evlilik (psikoloji); sembiyotik çocukluk psikozu (psikoloji); sembiyotik ilişki (psikoloji); sembiyotik evre (psikoloji); sembiyotik psikoz (psikoloji); simbiyotik nova (gökbilim); simbiyotik yıldızlar (gökbilim); simbiyotik ikili (gökbilim). Simbiyotik kelimesi ayrıca "sembiyotik" veya "ortakyaşar" olarak da kullanılabilir.

Ökaryota (ökaryotlar) grubuna dahil olan canlılar şunlardır: Hayvanlar (Animalia); Bitkiler (Plantae); Mantarlar (Fungi); Protistler (Protista). Protista, aslında bitki, hayvan ve mantar olarak sınıflandırılamayan canlıları bir arada toplayan bir gruptur.

Adaptasyon örnekleri: Bukalemunun bulunduğu ortama göre renk değiştirmesi. Kurbağaların sinek yakalayabilmek için uzun ve hızlı dilleri. Deve kuşlarının hızlı koşabilmek için uzun ve güçlü bacakları. Penguenlerin perdeli ayakları ve deri altında depoladıkları yağ sayesinde hızla yüzmeleri ve soğuk ortamlarda vücut sıcaklıklarını korumaları. Kutup ayılarının kısa kulak, burun ve kuyrukları ile kalın yağ tabakaları. Kaktüslerin su kaybını azaltmak için diken şeklinde yaprakları ve etli gövdeleri. Köpek balıklarının sırt ve karın bölgesi renginin farklı olması, bu sayede suyun üst ve alt kısmında görünmelerinin zorlaşması. Örümceklerin ağ örebilmeleri. Zebraların çizgili görünümleri. Sıcak bölgelerde yaşayan tilki, fare ve tavşanların uzun kulak, burun ve kuyrukları.

Canlıları sınıflandırabilme, biyolojide canlıların akrabalık derecelerine, benzerlik ve farklılıklarına göre belirli gruplara ayrılması işlemidir. Bu işlem, taksonomi veya sistematik olarak adlandırılır. Sınıflandırma sayesinde: Canlıların benzer özellikleri gruplanarak zaman kaybı en aza indirilir. Bilim insanları arasında ortak bir dil oluşturulur. Bir canlı üzerinde yapılan araştırmalar diğer bilim insanları tarafından öğrenilerek aynı konuda tekrar çalışmalara gerek kalmaz. Günümüzde sınıflandırma yapılırken canlıların DNA ve amino asit dizilimlerine, hücre yapılarına, embriyo dönemindeki gelişimlerine, vücut simetrilerine, fizyolojik, anatomik ve biyokimyasal özelliklerine bakılır. Canlılar, temel olarak altı âlemde sınıflandırılır: 1. Monera âlemi. 2. Arkeler âlemi. 3. Protista âlemi. 4. Fungi âlemi. 5. Bitkiler âlemi. 6. Hayvanlar âlemi.

Biyolojinin bazı alt dalları: Botanik: Bitkilerin yapı, yaşama şekli ve yayılışını inceler. Zooloji: Hayvanların yapı, yaşama şekli ve yayılışını inceler. Mikrobiyoloji: Mikroorganizmaların yapı, yaşama şekli, yayılış ve taksonomisini inceler. Ekoloji: Canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkilerini inceler. Genetik: Canlılarda yer alan kalıtsal özellikleri ve genleri inceler. Moleküler Biyoloji: Canlıların yapısındaki karbonhidrat, yağ, protein gibi bileşenleri araştırır. Anatomi: Canlıların organlarını ve birbirleriyle olan ilişkiyi inceler. Sitoloji: Hücre ve organellerin yapı ve işlevini araştırır. Histoloji: Dokuların yapı ve işlevlerini araştırır. Fizyoloji: Organizmaların hücre, doku, organ ve organ sistemlerinin çalışma ve işlevlerini araştırır.

Hermafrodit eşeyli üreme, aynı organizmada hem erkek hem de dişi eşey organlarının bulunması durumudur. Hermafrodit bireyler, kendi kendilerini dölleyebilmeleri için aynı anda hem erkek hem de dişi gametler üretmelidir. Hermafroditlik, tohumlu bitkilerde de yaygındır; tek bir bitki hem polen hem de yumurta oluşturarak kendi kendini dölleyebilir.

Mantarların ve bitkilerin ortak özellikleri: Canlı olmaları. Hücre yapısına sahip olmaları. Besin ve suya ihtiyaç duymaları. Üreme yetenekleri. Solunum yapmaları. Mantarların ve bitkilerin farklı özellikleri: Bitkiler kendi besinlerini fotosentezle üretirken, mantarlar hazır besin alır. Bitkilerde kök, gövde ve yaprak gibi organlar bulunurken, mantarlarda bu yapılar yoktur. Ayrıca, bazı mantar türleri sporla çoğalır ve genellikle hareketsizdir, bu da onları bitkilere benzeyen özellikler arasında gösterir.