Bizans

Bizans (Doğu Roma) İmparatorluğu, 330 yılından 1453 yılına kadar sürdü.

Amed, Diyarbakır'ın eski adı değildir; günümüzde Diyarbakır isminin Kürtçe karşılığı olarak kullanılan bir isimdir. Diyarbakır'ın eski isimlerinden bazıları şunlardır: Amida. Kara Amid. Diyarbekir. "Amed" ismi, köken olarak Kürtçe değil, "Amida" isminin halk arasında evrilmiş bir formu olarak değerlendirilmektedir.

Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu'nun kurucusu, Roma İmparatoru I. Konstantin'dir.

Cenevizliler, İstanbul’un fethi sırasında Bizans’ın savunması için asker topladılar. Bu dönemde Cenevizliler, hem Bizans hem de Osmanlı tarafına yardım ederek denge politikası izliyorlardı.

Kritovulos Tarihi, önemli birkaç nedenle tarihçiler için değerli bir kaynak olarak kabul edilir: 1. Döneminin En Ayrıntılı ve Nesnel Çalışması: Kritovulos'un eseri, Fatih Sultan Mehmed'in ikinci dönem saltanatını kapsayan 1451-1467 yıllarını ele alan en ayrıntılı ve nesnel çalışmalardan biridir. 2. İstanbul'un Fethi Anlatımı: İstanbul'un fethini çağdaşları içinde en güzel anlatan eserlerden biri olarak kabul edilir ve fethin bir dönemi kapatıp öbürünü açtığını, medeniyetlerin bir uzlaşma içinde devamlılık sağladığını vurgular. 3. İlk Helen Asıllı Tarihçi: Kritovulos, son devir Bizans ve Osmanlı döneminde İstanbul'un ilk Helen asıllı tarihçisi olması nedeniyle Helen kültürüne ve tarihine olan yakınlığı yansıtır. 4. Eleştirel Yaklaşım: Eserinde Fatih Sultan Mehmed'i överken, dönemine göre oldukça cesur bir şekilde sultanın kimi eylemlerini eleştirmekten de geri durmaz.

Ayasofya'nın eski hali, inşa edildiği dönemden itibaren çeşitli değişikliklere uğramıştır. Ayasofya'nın eski hallerinden bazıları şu şekildedir: Birinci Ayasofya. 4. Haçlı Seferi sonrası Ayasofya. 1261'de yeniden Bizans kontrolüne geçen Ayasofya. Ayasofya, 1453 yılında İstanbul'un Osmanlılar tarafından fethedilmesinden sonra II. Mehmed tarafından camiye dönüştürülmüştür.

İstanbul'un sur sistemi üç ana bölüme ayrılır: 1. Kara Surları: Bizans İmparatoru II. Theodosius tarafından 5. yüzyılda inşa edilmiştir ve Marmara Denizi'nden Haliç'e kadar uzanır. 2. Haliç Surları: Haliç kıyısı boyunca uzanır ve Galata bölgesine kadar devam eder. 3. Marmara Surları: İstanbul'un güneydoğusunda, Marmara Denizi kıyısı boyunca Sarayburnu'na kadar uzanır.

Çaka Bey tarafından İzmir'de ilk donanmanın kurulması, Bizans ve Haçlılara karşı deniz gücünde güçlenmek istediğini kanıtlamaktadır. Çaka Bey, denizciliği öğrenerek edindiği tecrübelerle, batı Anadolu'ya hakim olabilmek için Bizans deniz gücünü kırmanın gerekliliğini kavramış ve bu amaçla bir Türk donanması oluşturmuştur.

Markianus Sütunu, Bizans İmparatorluğu uygarlığına aittir.

532 yılında meydana gelen bazı önemli olaylar: Nika Ayaklanması: Konstantinopolis'te tarihin en şiddetli ayaklanmalarından biri gerçekleşti. Ayasofya'nın İnşası: İmparator I. Justinianus, Ayasofya'nın inşa edilmesini emretti. Sürekli Barış Antlaşması: Bizans ve Sasaniler arasında süresiz bir barış antlaşması imzalandı. Kara Ölüm Vebası: Jüstinyen döneminde, nüfusun %40'ının ölümüne neden olan büyük bir veba salgını yaşandı.

İstanbul'da bulunan bazı Bizans kalıntıları şunlardır: 1. Ayasofya: 532-537 yılları arasında Bizans İmparatoru Justinianus tarafından yeniden inşa ettirilen, hem Hristiyan hem de Müslüman mimarisinin etkilerini yansıtan önemli bir yapıdır. 2. Yerebatan Sarnıcı: Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından 527-565 yılları arasında yaptırılan, 80.000 ton su depolama kapasitesine sahip devasa bir su deposudur. 3. Kariye Camii: Bizans döneminde Azize Kurtarıcı Hora Kilisesi olarak bilinen, çok iyi korunmuş fresk ve mozaikleri ile ünlü bir yapıdır. 4. Bozdoğan Kemeri: İmparator Valens tarafından yaptırılan, geç Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerinde kentin su ihtiyacını karşılayan önemli bir su kemeridir. 5. Galata Kulesi: Bizans İmparatoru Anastasius tarafından 528 yılında fener kulesi olarak inşa ettirilmiştir.

İstanbul'da Türk mahallelerinin kurulması, 1400 yılında Bizans ve Osmanlı Devleti arasında yapılan anlaşma ile gerçekleşmiştir.

Bizans yemek kültürü, Roma, Yunan ve Orta Doğu mutfak geleneklerinin birleşimiyle karakterize edilmiştir. Temel bileşenler arasında buğday, arpa, darı gibi tahıllar, çeşitli sebzeler, meyveler ve baklagiller bulunmaktaydı. Hayvansal ürünler arasında domuz ve koyun eti yaygın olarak tüketilirken, sığır ve tavuk daha az tercih ediliyordu. Yemek düzeni genellikle iki öğün şeklindeydi: akşama doğru hafif bir kahvaltı (ariston) ve ana yemek (deipnon). Dini bayramlar ve manastırlar, Bizans yemek kültürünün önemli unsurlarını oluşturmaktaydı.

Adramytteion'da yaşamış bazı topluluklar: Misyalılar. Lidyalıların kraliyet ailesi. Atinalılar. Çaka Bey. Doğu Roma İmparatorluğu. Ayrıca, kent tarih boyunca Persler, Bergama Krallığı ve Romalıların da hâkimiyeti altında kalmıştır.

Fatih Sultan Mehmed, Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu'nu yok etti.

En uzun süren Bizans-Osmanlı savaşı, 1265 ile 1479 yılları arasında gerçekleşen 214 yıllık savaştır.

Konstantinopolis'in kralı, 1453 yılına kadar Bizans İmparatorları olmuştur. Bu dönemde şehrin son imparatoru, XI. Konstantinos'tur.

Gülhane Parkı'ndaki taş, özellikle Gotlar Sütunu olarak bilinen anıt taş, tarihi ve kültürel açıdan önemlidir. Bu sütun, Roma dönemine tarihlenir ve Bizans'ın kurucusu Byzas'ın heykelini taşıdığı düşünülen bir kaideye sahiptir. Ayrıca, 1913 yılında yapılan kazılarda ortaya çıkan Gülhane Parkı Sarnıcı'nın taş duvarları ve sütunları, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait mimari yapıları ve su taşıma sistemlerini yansıtır.

Sasani ve Bizans İmparatorlukları arasında güç dengesi zamanla değişmiştir. Sasani İmparatorluğu, özellikle 6. ve 7. yüzyıllarda Bizans'a karşı daha güçlü bir konumdaydı. Bizans İmparatorluğu ise Roma hukuk sistemi, Latince ve Yunanca etkisi altında daha farklı bir kültürel ve hukuki yapıya sahipti. 7. yüzyılda meydana gelen Arap saldırıları, her iki imparatorluğu da zayıflatmış ve sonunda İslam'ın yükselişine zemin hazırlamıştır.

Binbirdirek Sarnıcı'nın önemli olmasının bazı nedenleri: Tarihi önem: 4. yüzyılda Bizans İmparatoru I. Constantinus döneminde inşa edilmiştir. Büyüklük: İstanbul'daki en büyük ikinci sarnıçtır. Mimari yapı: Sütunların üst üste bindirilmiş iki gövdeden oluşması ve sütun başlıklarında taşçıların işaretlerinin bulunması dikkat çekicidir. Kullanım çeşitliliği: Bizans döneminde su deposu olarak kullanılmış, Osmanlı döneminde ise atölye ve su deposu işlevlerini sürdürmüştür. Günümüzdeki kullanımı: Günümüzde çeşitli etkinliklere, sergilere ve konserlere ev sahipliği yapmaktadır.