BitkiAnatomisi

Saçak kök, soğan, buğday, mısır, çilek, çimen, arpa ve ayçiçeği gibi bitkilerde bulunur.

Gövde metamorfozları, bitkilerin temel görevlerinden farklı olarak gördükleri işler ve yapılar bakımından gösterdikleri değişikliklerdir. Başlıca gövde metamorfozları şunlardır: 1. Toprak Altı Metamorfozları: Rizom, stolon, kormus, bulbus ve tuber gibi yapıları içerir. - Rizom: Yatay olarak gelişen, besin maddesi depo eden etli bir toprak altı gövdesidir. - Stolon (Sürünücü Gövde): Toprak yüzeyinde yatay olarak gelişen, ince yapılı ve uzun internodlara sahip gövdedir. 2. Toprak Üstü Metamorfozları: Yapraksı gövde, sülük gövde, dikenli gövde ve sukkulent (etli) gövde gibi yapıları kapsar. - Yapraksı Gövde: Kurak bölgelerde yetişen bitkilerin yaprakları küçüldüğünden, fotosentez görevini üstlenmiş yassı gövdelerdir. - Dikenli Gövde: Bitkiyi korumak için kısa ve uzun sürgünlerin diken şeklini almasıyla meydana gelir.

Stoma hücrelerinde, epidermis hücrelerinden farklı olarak kloroplast bulunur.

Tek ve çift çenekli bitkilerde gövde, aşağıdaki özelliklerle ayırt edilir: Tek Çenekli Bitkiler: 1. Gövde Yapısı: Genellikle bir gövdeye sahiptir ve dik, uzun bir yapıya sahiptir. 2. İletim Demetleri: Gövdedeki iletim demetleri dağınık hâldedir. 3. Kambiyum: Kambiyum yapısı bulunmaz, bu nedenle enine büyüme görülmez. 4. Diğer Özellikler: Korteks ve öz bölümleri de yoktur. Çift Çenekli Bitkiler: 1. Gövde Yapısı: Ayrıca bir gövdeye sahiptir ve genellikle daha kısa ve dar bir yapıya sahiptir. 2. İletim Demetleri: Gövdedeki iletim demetleri, kambiyum etrafında düzenli olarak sıralanmıştır. 3. Kambiyum: Kambiyum bulunur, bu sayede enine büyüme gerçekleşir. 4. Diğer Özellikler: Korteks ve öz bölgeleri mevcuttur.

Bitkide gövde metamorfozu, normal görevlerinin dışında üstlendikleri görevlerden dolayı farklı şekil ve yapılara sahip olan gövde yapılarını ifade eder. Gövde metamorfozları iki ana grupta toplanır: 1. Toprak altı metamorfozları: Rizom, tuber (yumru), kormus, bulbus (soğan) gibi yapıları içerir. 2. Toprak üstü metamorfozları: Kladot, filloklad, sukkulent (etli), sülük ve diken gövde gibi yapıları içerir.

Besi doku, bir tohumun çimlenip ilk yapraklarını verinceye kadar geçen sürede besin ihtiyacını karşılar. Bu dokuyu besleyen unsurlar şunlardır: 1. Depo edilen selüloz ve hemiselüloz: Çeperlerde depolanır ve çimlenme sırasında besin maddesi olarak kullanılır. 2. Protein, amino asitler, mineraller ve vitaminler: Beslenme yoluyla sağlanır ve besi doku oluşumu için hayati önem taşır.

Karpel ve ovaryum farklı kavramlardır, ancak birbirleriyle ilişkilidirler. Karpel, tohum taslaklarını ve özellikle tohumları örtmek için birkaç makrosporofilin kendi üzerlerine katlanarak oluşturdukları tek ya da çok gözlü tohum zarflarıdır. Ovaryum ise pistilin şişkin olan ve içinde tohum taslaklarının bulunduğu kısımdır ve karpellerden meydana gelmiştir.

Taze şeftali tüylüdür çünkü bu tüyler meyvenin korunmasına yardımcı olur. Tüylerin başlıca işlevleri: - Darbelere karşı koruma: Tüyler, meyvenin hassas kabuğunu darbelere karşı yastıklar. - Mikroorganizma girişi engeli: Zararlı bakterilerin kabuğa nüfuz etmesini zorlaştırarak meyvenin çürümesini önler. - Isı ve nem düzenlemesi: Meyvenin yüzeyinde bir hava tabakası oluşturarak aşırı ısınma veya su kaybını önler. - Böcek caydırıcılığı: Bazı böceklerin meyvenin tatlı iç kısmına ulaşmasını engelleyerek doğal bir savunma sağlar.

Ksilem, bitkilerde su ve minerallerin taşınmasını sağlayan dokudur. Özellikleri: - Cansız hücrelerden oluşur ve bu hücrelerin çeperleri lignin birikimi ile kalınlaşmıştır. - Trake ve trakeid gibi hücre tipleri içerir. - Tek yönlü (aşağıdan yukarıya) madde taşınması sağlar. - Bitki gövdesine mekanik destek sağlar.

Bark, odunsu bitkilerin gövdelerinin ve köklerinin dış kısmında oluşan bir tabakadır ve birkaç farklı dokunun birikmesi sonucu oluşur. Bark'ın oluşma nedenleri: 1. Koruyucu işlev: Bitkiyi su kaybına, yırtıcılara ve hastalıklara karşı korur. 2. Sıvı transferi: İç kısımdaki canlı dokular, şekerleri yapraklardan diğer bitki kısımlarına taşır. 3. Büyüme: Odunsu bitkiler büyüdükçe, iç kısımlara yeni hücreler eklenir ve bu hücreler dışa doğru itilerek bark'ı oluşturur.

Lentisel ve stoma arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Yapısal Farklılık: Stoma, epidermisten farklılaşmış canlı hücrelerden oluşurken, lentisel peridermisten farklılaşmış ölü hücrelerden oluşur. 2. Fotosentez: Stoma kloroplast içerir ve fotosentez yapabilirken, lentisel kloroplast içermez ve fotosentez yapamaz. 3. Bulundukları Yer: Stoma, otsu bitkilerin yaprak ve gövdelerinde bulunurken, lentisel odunsu bitkilerin gövdelerinde yer alır. 4. Açılıp Kapanma: Stoma açılıp kapanma özelliğine sahiptir ve terleme ile gaz alışverişini kontrol ederken, lentisel açılıp kapanma özelliğine sahip değildir ve sürekli gaz alışverişi yapar. 5. Bitki Büyümesi: Stoma, bitkinin primer büyümesi sırasında oluşurken, lentisel bitkinin sekonder büyümesi sırasında oluşur.

Basit ve karışık tomurcuklar farklı bitki türlerinde bulunur: 1. Basit tomurcuklar: Sadece çiçek içeren tomurcuklardır. 2. Karışık tomurcuklar: Hem çiçek, hem de sürgün ve yaprakları birlikte oluşturan tomurcuklardır.

Kromoplast, bitkilere sarı, turuncu, kırmızı, mavi gibi renkleri veren plastitlerdir. Özellikleri: - Yapı: Çift katlı zar ile kuşatılmıştır. - Pigmentler: Ksantofil (sarı), karoten (turuncu) ve likopen (kırmızı) gibi pigmentleri içerir. - Bulunduğu Yerler: Çiçeklerde, yapraklarda, meyvelerde ve bazı bitkilerin köklerinde bulunur. - Dönüşüm: Çevre ve iç faktörlerin etkisiyle kloroplasttan kromoplasta dönüşebilir.

Bitkilerin özellikleri ile ilgili test soruları ve cevapları şunlardır: 1. Bitkilerin besin üretiminde görevli bölümü hangisidir? - A) Gövde - B) Kök - C) Yaprak - D) Çiçek 2. Aşağıdakilerden hangisi çiçeksiz bitkilere örnek oluşturmaz? - A) Şapkalı mantar - B) Su yosunu - C) Eğrelti otu - D) Kara yosunu 3. Bitkilerde üreme hangi bölümde gerçekleşir? - A) Kök - B) Çiçek - C) Gövde - D) Yaprak 4. Bitkilerin genellikle toprak altındaki bölümü hangisidir? - A) Kök - B) Gövde - C) Yaprak - D) Çiçek 5. Bitkilerin fotosentezden sorumlu organeli hangisidir? - A) Mitokondri - B) Kloroplast - C) Ribozom - D) Golgi aygıtı

Kökte korteks ve öz bölgesi, bitkinin farklı yapı ve işlevlere sahip iki önemli bölgesidir: 1. Korteks: Kökün epidermis tabakasının altında yer alır ve parankima hücrelerinden oluşur. 2. Öz Bölgesi: Monokotil bitkilerde kökün ortasında bulunur ve ksilem ile floemin etrafında dizilmiş halindedir.

Rizom ve kök arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Konum ve Yapı: Rizom, genellikle yeraltında yatay olarak büyüyen bir gövde iken, kök bitkinin yeraltında veya yer seviyesinde bulunan ana organıdır. 2. İşlev: Rizom, bitkinin enerji depolaması ve vejetatif üreme için kullanılır. 3. Düğümler ve Tomurcuklar: Rizomların düğümleri, minik yaprakları ve tomurcukları vardır.

Peridermisin görevleri şunlardır: 1. Koruma: Bitkiyi dış etkenlerden korur, özellikle mekanik hasar, donma ve ısı yaralanmalarına karşı yalıtım sağlar. 2. Su kaybını önleme: Suberin ile kaplı ölü hücrelerden oluşan periderm, bitkinin su buharlaşmasını sınırlayarak dehidrasyonu önler. 3. Patojen ve pest kontrolü: Periderm, zararlı mikroorganizmaların ve böceklerin bitkiye girmesini engelleyerek hastalık riskini azaltır. 4. Gaz alışverişi: Lentisel adı verilen küçük açıklıklar aracılığıyla oksijen ve karbondioksit değişimine olanak tanır. 5. Epidermis kaybı telafisi: İkincil büyüme sırasında epidermisin yerini alarak bitkinin yeni koruyucu tabakası olur.

Aril meyve, bir çekirdeğin etrafında gelişen etli meyve kısmıdır.

Bitkinin kısımları genellikle dört ana bölümden oluşur: kök, gövde, yaprak ve çiçek. 1. Kök: Bitkiyi toprağa bağlar ve su ile mineralleri emer. 2. Gövde: Bitkinin toprak üstündeki kısmıdır, yaprakları ve çiçekleri taşır. 3. Yaprak: Fotosentez yaparak besin üretir, genellikle yeşil renklidir. 4. Çiçek: Bitkinin üreme organıdır, tozlaşma ile döllenmeyi sağlar.

İletim demetinde tohum bulunmaz, çünkü iletim demeti bitkilerin su, mineral ve organik bileşiklerin taşınmasını sağlayan dokudur. Tohum ise, bitkilerin üreme yapısı olup, koruyucu bir kabuk içinde besin kaynağı ile çevrili bir embriyodan oluşur.