BilimselYöntem

"Gözlemlemek" kelimesi, bir nesneyi, olayı veya bir gerçeği, niteliklerinin bilinmesi amacıyla, dikkatli ve planlı olarak ele alıp incelemek anlamına gelir.

Deneysel yöntem ve deneysel psikoloji arasındaki farklar şunlardır: 1. Deneysel Yöntem: Genel olarak, bilimsel araştırmalarda kullanılan bir yöntemdir ve hipotezlerin test edilmesini içerir. 2. Deneysel Psikoloji: İnsan davranışları ve zihinsel süreçlerin bilimsel yöntemlerle incelenmesi olarak tanımlanır.

Deney, bilimsel bir gerçeği göstermek, bir yasayı doğrulamak veya bir varsayımı kanıtlamak amacıyla yapılan işlem, tecrübe anlamına gelir. Ayrıca, kontrollü deney olarak da adlandırılan bir terim daha vardır ve bu, doğada gerçekleşen olayların laboratuvar ortamında kontrollü şekilde yapılması anlamına gelir.

Hipotezi kabul veya reddetme kararı, istatistiksel analiz sonuçlarına dayanarak verilir. Bu süreçte izlenen adımlar şunlardır: 1. Hipotezlerin Belirlenmesi: Sıfır (H0) ve alternatif (H1) hipotezleri formüle edilir. 2. Veri Toplama: Hipotezleri test etmek için ilgili veriler toplanır. 3. İstatistiksel Test: Veriler, seçilen istatistiksel test yöntemiyle analiz edilir. 4. P-Değerinin Hesaplanması: Analiz sonuçları, p-değeri ile karşılaştırılır. 5. Karar Verme: Eğer p-değeri anlamlılık düzeyinden (genellikle %5 veya 0,05) küçükse (p < α), sıfır hipotezi reddedilir ve alternatif hipotez kabul edilir. Bu süreçte, çalışmanın sınırlamaları ve sonuçların potansiyel etkileri de dikkate alınmalıdır.

Tarih metodu, tarihsel olayları inceleyerek anlamak ve açıklamak için kullanılan bilimsel yöntemdir. Bu metodun aşamaları şunlardır: 1. Tarama (Kaynak Arama): Tarihe kaynaklık edebilecek her türlü bilgi ve verilerin bulunması aşamasıdır. 2. Tasnif (Sınıflandırma): Toplanan verilerin bir sistem dahilinde sınıflandırılması aşamasıdır. 3. Tahlil (Çözümleme): Elde edilen verilenlerin kaynak ve bilgi yönünden yeterli olup olmadığının kontrol edilmesi aşamasıdır. 4. Tenkit (Eleştiri): Toplanan verilerin gerçekliği ve bilgi açısından güvenirliliğinin tespit edildiği aşamasıdır. 5. Terkip (Sentez): Toplanan verilerin birleştirilerek sonuca ulaşılması aşamasıdır.

Bilim kusursuz olamaz çünkü insan faaliyeti olan bilim de hatalara açıktır. Bunun bazı nedenleri: Bilim insanları da hata yapabilir. Bilimsel yöntemler ve araçlar kusursuz değildir. Bilimsel bilgi, yeni veriler ışığında her zaman değişime açıktır. Bilim, öznel yorumların da etkisiyle tamamen nesnel olamaz.

Deneye dayanan bilgi, bir hipotezi test etmek veya belirli bir sorunu çözmek amacıyla yapılan sistematik gözlem ve deneyler yoluyla elde edilen bilgidir. Bu tür bilgi, bilimsel yöntemlerin temelini oluşturur ve genellikle aşağıdaki aşamalardan geçer: 1. Hipotez Oluşturma: Belirli bir olgu veya fenomen hakkında varsayımlar geliştirilir. 2. Deney Tasarımı: Hipotezin test edilmesi için uygun bir deney tasarlanır. 3. Veri Toplama: Deney gerçekleştirildikten sonra, gözlemler yapılarak ve ölçümler alınarak veri toplanır. 4. Veri Analizi: Toplanan veriler istatistiksel yöntemler kullanılarak analiz edilir. 5. Sonuçların Yorumlanması: Analiz sonuçları göz önüne alınarak, hipotez hakkında bir sonuca varılır. 6. Sonuçların Paylaşılması: Çalışmanın bulguları, bilimsel toplulukla veya ilgilenen diğer kişilerle paylaşılır.

Parametrik testler, belirli dağılım varsayımlarının ve veri tipinin karşılandığı durumlarda kullanılır. İşte parametrik testlerin kullanıldığı bazı durumlar: 1. Normal Dağılım Varsayımı: Verilerin normal dağılım varsayımını karşıladığı durumlarda parametrik testler güvenilir sonuçlar üretir. 2. İyi Tanımlanmış Ölçek Seviyeleri: Verilerin oran, aralık gibi iyi tanımlanmış ölçek seviyelerine sahip olduğu durumlarda kullanılır. 3. Büyük Örneklemler: Büyük örneklemlerle çalışıldığında parametrik testler daha güçlü sonuçlar verir. 4. Varyans Homojenliği: Grupların varyanslarının homojen olduğu durumlarda daha doğru değerlendirme yapılır. 5. Bağımsız Gözlemler: Bağımsız gözlem grupları arasındaki farkları değerlendirmek için parametrik testler kullanılır. Parametrik testler, tıp, psikoloji, sosyal bilimler, işletme ve mühendislik gibi çeşitli alanlarda tercih edilir.

Bilim ve bilimsel arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Bilim: Doğayı ve evreni anlamak için sistematik ve kanıta dayalı bir yaklaşımdır. 2. Bilimsel: Bilime uygun, bilime dayanan veya bilimle ilgili anlamına gelir.

Varlık felsefesinde varlığı kanıtlama yöntemleri iki ana yaklaşıma ayrılır: bilimsel ve felsefi yöntemler. Bilimsel yöntem, varlığı dış-nesnel gerçeklik olarak ele alır ve realist bir yaklaşım sergiler. Felsefi yöntem ise varlığı daha geniş bir perspektiften ele alır.

Hipotez, bilimsel yöntemin temel unsurlarından biridir ve bir araştırma veya deneyin temelini oluşturan öneri veya varsayım olarak tanımlanır. Hipotezin ana konuları şunlardır: 1. Değişkenler: Hipotez, bağımsız ve bağımlı değişkenler arasındaki ilişkiyi inceler. 2. Test Edilebilirlik: Hipotez, deney veya gözlem yoluyla test edilebilir olmalıdır. 3. Tahmin: Hipotez, belirli bir tahmin veya öngörüyü içerir ve bu öngörünün doğru olup olmadığı araştırmayla belirlenir. Hipotezler, farklı türlerde olabilir, örneğin null hipotezi, alternatif hipotez, istatistiksel hipotez gibi.

Derleme ve ana derleme arasındaki fark, kapsam ve amaç açısından ortaya çıkar: 1. Derleme: Belirli bir konuda daha önce yayımlanmış araştırmaların sistematik bir şekilde incelenerek özetlenmesi ve yorumlanması sürecidir. 2. Ana Derleme: Daha geniş kapsamlı bir terim olup, derleme makalelerinin yanı sıra sistematik derleme ve meta-analiz gibi daha spesifik türleri de kapsar.

Bilim felsefesinde temel kavramlar şunlardır: 1. Bilimsel Bilgi: Gözlem ve deney yoluyla elde edilen, doğrulanabilir ve mantıksal olarak tutarlı bilgilerdir. 2. Bilimsel Yöntem: Bilim insanlarının bilgi üretmek için kullandığı sistematik süreçtir. 3. Hipotez, Teori ve Yasa: Hipotez, test edilebilir bir önermedir; teori, birçok deney ve gözlemle desteklenen bilimsel açıklamalardır; yasa, evrensel geçerliliğe sahip bilimsel genellemelerdir. 4. Tümevarım ve Tümdengelim: Tümevarım, özel gözlemlerden genel sonuçlara ulaşma; tümdengelim ise genel yasalar veya kurallardan hareketle özel sonuçlara ulaşma yöntemidir. 5. Paradigma ve Bilimsel Devrimler: Paradigma, bilim insanlarının dünyayı anlamalarını sağlayan temel çerçevedir; bilimsel devrim, yeni verilerin eski paradigmayı çürütmesi ve yeni bir paradigmanın kabul edilmesi sürecidir. 6. Nesnellik: Bilimsel bilginin kişisel yorumlardan bağımsız olması ve herkes tarafından test edilebilir olması. 7. Kanıt ve Gerçeklik: Teorilerin kanıtlarla desteklenmesi ve bu sayede gerçeklikle bağlantısının güçlendirilmesi.

Discovery ve Discovery Science kavramları farklı anlamlara sahiptir: - Discovery: Genel olarak, doğa hakkında bilgi ve açıklama arayışı anlamına gelir. - Discovery Science: Keşif bilimi olarak da bilinir, bilimin bilinmeyen yönlerini araştıran ve yeni bilgiler ortaya çıkaran bir yaklaşımdır.

6. sınıf sosyal bilgiler dersinde araştırma konusu olarak "bilimsel araştırma basamakları" ele alınır.

İbn Haldûn'a göre tarih, gerçekçi ve bilimsel bir şekilde yazılmalıdır. İbn Haldûn, tarihin iki yönlü olduğunu belirtir: 1. Ahbârî yön: Olayların kronolojik olarak aktarılması. 2. İnşâî yön: Tarih felsefesi olarak da adlandırılan, olayların derinlemesine incelenmesi, nedenlerinin ve niteliklerinin araştırılması. Ayrıca, İbn Haldûn umran ilmini tarihin temelini oluşturan bir "ilkeler ve çerçeveler ilmi" olarak ortaya koymuştur.

17. yüzyıl felsefesi çeşitli akımlar ve düşünce sistemleri ile karakterizedir: 1. Hümanizm: İnsanı merkeze alan ve aklın önemini vurgulayan bir akımdır. 2. Bilimsel Yöntem: Deney, gözlem ve matematiksel hesaplamalara dayanan yeni bir bilgi edinme yöntemidir. 3. Kartezyen Felsefe: René Descartes tarafından geliştirilen, felsefenin temel sorununun "varoluş" olduğu ve matematiksel bir yöntem kullanılarak çözüm arandığı bir sistemdir. 4. Hukuk Felsefesi: Hukukun temel kavramlarını ve ilkelerini inceleyen, Hugo Grotius tarafından temelleri atılan bir felsefe dalıdır. Diğer önemli düşünürler arasında Francis Bacon, Galileo Galilei ve Isaac Newton da bulunmaktadır.

Bilim ve bilimin doğası arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir: Bilim, sistematik gözlem ve deneylere dayalı olarak doğal dünyanın anlaşılmasını hedefleyen, kapsamlı bir bilgi birikimidir. Bilimin doğası ise bilimin nasıl çalıştığını, bilimsel bilgi üretiminin nasıl gerçekleştiğini ve bilimin sınırlarını anlamaya yönelik bir kavramdır.

Bilim ve gerçek bilim arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Bilimsel Yöntem: Gerçek bilim, bilimsel yöntemi kullanır; bu yöntem, hipotezlerin deney ve gözlemlerle test edilmesini içerir. 2. Kanıt Temelli Olma: Bilimde, savunmalar somut kanıtlarla sunulur ve bilinmeyen olguları açıklamak için rasyonel ve tarafsız metodolojiler kullanılır. 3. Evrensellik: Bilimsel gerçekler, herkesin aynı koşullarda aynı sonucu alabileceği evrensel gerçekleri ifade ederken, subjektif gerçeklik bireysel deneyimlere ve algılara dayanır.

İngilizce'de "deney" anlatmak için "to experiment" ifadesi kullanılır. Deney anlatımında aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Hipotez Oluşturma: Deney sürecinin ilk adımı, gözlemlere veya mevcut literatüre dayanarak test edilecek bir hipotez oluşturmaktır. 2. Deney Tasarımı: Hipotezi test etmek için gerekli olan deneysel aşama belirlenir; kullanılacak malzemeler, ekipmanlar, kontrol grupları ve değişkenler bu aşamada belirlenir. 3. Veri Toplama: Deney gerçekleştirilirken elde edilen veriler dikkatlice toplanır ve bu veriler, hipotezi doğrulamak veya çürütmek için kullanılır. 4. Analiz: Toplanan veriler analiz edilir ve istatistiksel yöntemler kullanılarak değerlendirilir. 5. Sonuç ve Tartışma: Deney sonuçları yorumlanır ve hipotezi doğrulayıp doğrulamadığı belirlenir; ayrıca elde edilen bulguların anlamı ve potansiyel uygulamaları hakkında tartışmalar yapılır.