Batılılaşma

Sened-i İttifak'ın batılılaşma hareketi olmamasının bazı nedenleri: Padişahın otoritesini sınırlamaması. Uygulanamaması. Halk katılımının olmaması. Demokratikleşme adımlarının sınırlı olması. Bu nedenlerle, Sened-i İttifak daha çok Osmanlı'daki merkez ve çevre güçlerinin uzlaşma arayışı olarak değerlendirilmektedir.

Refik Halit Karay'ın "Bugünün Saraylısı" adlı romanında, modernleşme sürecinin bireysel ve toplumsal düzeyde yarattığı etkiler anlatılmaktadır. Romanda ele alınan bazı konular: Kültürel değerlerden uzaklaşma: Bu durum, yozlaşma ve aidiyet problemlerine yol açmaktadır. Bireysel ve toplumsal çözülme: Aşk, kıskançlık gibi bireysel duygu ve yönelimler, bu çözülmeyi derinleştirmektedir. Maddi değerlere bağlılık: Ayşen'in, maddi değerlere önem vermesi nedeniyle duygusal olarak hüsrana uğraması. Yazar, bu temaları eleştirel bir bakış açısıyla sunarken, geleneksel olanın önemini ve değerini vurgulamaktadır.

"Müntahabat-ı Eş'ar", İbrahim Şinasi'nin şiirlerinin toplandığı eserdir ve "Seçilmiş Şiirler" anlamına gelir. Eserin bazı özellikleri: Batılılaşma: Şinasi, bu eserde batılı şiir anlayışını Türk edebiyatına taşıyarak geleneksel şiir anlayışına yeni bir soluk getirmiştir. Dil ve üslup: Sade ve anlaşılır bir dil kullanılmış, yeni kelimeler ve ifadeler yer almıştır. Konu çeşitliliği: Aşk, doğa, toplum gibi çeşitli konulara yer verilmiştir. Toplumsal eleştiri: Şiirlerde toplumdaki eksiklikler ve sorunlar eleştirilmiştir.

Batılılaşmanın Olumlu Etkileri: Modernleşme ve Gelişim: Eğitim, hukuk, teknoloji ve sanayi alanlarında yapılan reformlar, toplumların daha gelişmiş bir yapıya kavuşmasını sağlar. Bireysel Haklar: Batılılaşma, birey hakları, demokrasi ve eşitlik gibi kavramların güçlenmesine katkıda bulunur. Küresel Entegrasyon: Küreselleşme ile birlikte, Batılılaşma toplumların dünya ile daha yakın ilişkiler kurmasını sağlar. Batılılaşmanın Olumsuz Etkileri: Kültürel Kimlik Kaybı: Batı değerlerinin benimsenmesi, yerel kültürlerin ve geleneklerin zayıflamasına yol açabilir. Toplumsal Çatışmalar: Geleneksel kültürle Batı kültürünün çatışması, toplumsal gerilimlere neden olabilir. Ekonomik ve Sosyal Sorunlar: Hızlı modernleşme, ekonomik ve sosyal dengesizliklere yol açabilir.

Osmanlı İmparatorluğu'nda Batılılaşma, 18. yüzyılın ilk yarısından itibaren belirginleşmiş ve ikinci yarısında hız kazanmıştır. Sürecin başlangıcı şu adımlarla olmuştur: Avrupa ile ilişkilerin geliştirilmesi: 18. yüzyılda Avrupa ülkelerine elçiler gönderilmiş ve Batı kültürüyle ilgili olumlu gözlemler yapılmıştır. Askeri reformlar: Matbaanın işlerlik kazanması ve Batı'nın tetkikine dayalı olarak, özellikle askeri alanda yenilikler yapılmıştır. Nizâm-ı Cedîd (Yeni Düzen) hareketi: III. Selim döneminde modern bir ordu kurulmuş, idari ve mali alanda reformlar gerçekleştirilmiştir. Batılılaşma, Tanzimat Dönemi'nde (1839-1876) toplumsal ve siyasal örgütlenmeyi de kapsayacak şekilde genişlemiştir.

Muallim Naci'nin "Köylü Kızların Şarkısı" adlı şiiri, belirli bir akıma dahil edilmekten ziyade, modern Türk edebiyatında köylüden bahseden ilk şiir olarak kabul edilir. Şiir, aruz ölçüsüyle ve halk diline yakın bir ifade ile yazılmıştır.

Doğunun batılaşması, genellikle "oryantalizm" veya "batılılaşma" akımları kapsamında değerlendirilir. Oryantalizm, Batı'nın Doğu'yu algılama ve kavramsallaştırma biçimlerini inceleyen bir akımdır. Edward Said'in çalışmalarıyla tanınan bu akım, Batı'nın Doğu'yu homojen bir kategori olarak sunma ve kendini merkeze alma eğilimini eleştirir. Batılılaşma, Doğu toplumlarının Batı'nın kültürel, sosyal ve ekonomik özelliklerini benimseme sürecini ifade eder. Kemal Tahir gibi düşünürler, bu süreci, Doğu toplumlarının üretim ilişkileri ve mülkiyet düzenlerinin Batı'ya benzemeye çalışması olarak tanımlar. Ayrıca, doğu kökenli batı akımları da bu bağlamda değerlendirilebilir. Örneğin, Reiki, Sahaja Yoga, Transandantal Meditasyon gibi akımlar, temelde Hint veya Uzakdoğu kökenli olup Batı'da yaygınlaşan hareketlerdir.

Ahmet Mithat Efendi'nin "Jöntürk" eseri, belirli bir akıma dahil edilmekten ziyade, siyasi ve sosyal konuları işleyen bir roman olarak değerlendirilir. Eserde, II. Abdülhamit dönemi siyasi baskıları, Jön Türkler hareketi, batılılaşma, serbest evlilik, feminizm ve kız çocuklarının eğitimi gibi konular ele alınmıştır. Ayrıca, romanın ana çatışması, bir aşk hikayesi etrafında şekillenmiştir.

"Şık" romanı, Hüseyin Rahmi Gürpınar tarafından yazılmış ve yanlış Batılılaşma konusunu işlemiştir. Romanın konusu, gösteriş meraklısı ve lükse düşkün olan Şatırzade Şöhret Bey'in hayatını anlatır. Roman, Doğu-Batı çatışması çerçevesinde, Batılılaşmaya kalkıp da gülünç duruma düşen insanları eleştirir.

Şıpsevdi romanı, Türk edebiyatı açısından önemli bir eserdir çünkü: 1. Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Başyapıtı: Gürpınar'ın roman sanatına dair hünerlerini sergilediği başyapıtı olarak kabul edilir. 2. Batılılaşma Teması: Tanzimat yıllarından beri Osmanlı-Türk toplumunun en temel problemlerinden biri olan Batılılaşma kavramını ayrıntılı bir biçimde işler. 3. Toplumsal Eleştiri: Yanlış Batılılaşma ve alafranga züppelik konularını, Doğu-Batı çatışması ekseninde ele alarak toplumsal değerleri eleştirir. 4. Dil ve Üslup: İstanbul halkının deyim ve kelimelerini kullanarak yerel kaynaklardan yararlanır, bu da eserin dilini ve üslubunu zenginleştirir.

Çağdaşlaşmak ve batılılaşmak kavramları birbirine yakın anlamlar taşısa da aynı şeyler değildir. Çağdaşlaşmak, bir toplumun modern dünya ile uyumlu hale gelmesi, kültürel, sosyal, ekonomik ve siyasi yapılarını çağın gereksinimlerine uygun şekilde dönüştürmesi anlamına gelir. Batılılaşmak ise, bir toplumun Batı Avrupa'nın özellikle Fransız, İngiliz ve Alman kültür ve değerlerini benimsemesi sürecidir. Dolayısıyla, çağdaşlaşmak daha genel bir kavramken, batılılaşmak daha spesifik bir kültürel dönüşümü ifade eder.

Barış Manço'nun batılılaşma ile ilgili sözü: "Ben Batı'nın güzel olduğuna inanmıyorum. Türkiye'nin Batılılaşmaya ihtiyacı yok".

Mekteb-i Sultani, Osmanlı Devleti'nde Batılılaşma hareketinin esaslarını uygulayacak kadroları yetiştirmek amacıyla kuruldu. Bu okulun kurulma nedenleri arasında şunlar da yer alır: - Eğitim sistemindeki eksiklik: Tanzimat Fermanı ve Islahat Fermanı ile hukuksal, siyasal ve sosyal alanda gerçekleştirilecek yenilikler için aydın kadrolara ihtiyaç duyulması. - Yabancı okulların etkisi: İstanbul'da daha ziyade yabancıların ve gayrimüslim Osmanlıların devam ettiği, Fransızca eğitim yapan okulların Osmanlı'dan çok Fransa'nın denetiminde olması. - Osmanlılık anlayışı: Farklı dinlere mensup tebaa çocuklarının bir arada eğitim alarak Osmanlı milliyetçiliği etrafında birleşmeleri.

Osmanlı'da batılılaşma ile birlikte çekirdek aile tipi ortaya çıkmıştır.

Garplılaşma (Batılılaşma) terimiyle yanılan aşağıdakilerden birisi zihinsel yapıdır.

Batılılaşmayla ilgili tezler genel olarak iki ana yaklaşıma ayrılır: bütüncüler ve kısmiciler. 1. Bütüncüler: Batı'nın bütünüyle ve kayıtsız şartsız taklit edilmesi gerektiğini savunurlar. 2. Kısmiciler: Batı'nın üstünlüğüne sebep olan teknoloji ve ilmin aktarılmasıyla yetinilmesini savunurlar. Diğer bir tez ise, Garpçılık olarak adlandırılan ve toplumun biyolojik materyalizm gibi Batı'daki akımlara göre şekillendirilmesini savunan görüştür.

19. yüzyılda Türk müziğine gelen yeniliklerden bazıları şunlardır: Romantik dönem: 17 ve 18. yüzyılda klasik dönemini yaşayan Türk müziği, 19. yüzyılda romantik döneme girmiştir. Batı etkisi: Batı müziği tanınmaya başlanmış, kanto, opera gibi müzik türleri Osmanlı müzik çevrelerince de tanınmış ve icra edilmiştir. Yeni çalgılar: Batı tarzı müzikte kullanılan piyano, keman, trombon, trompet, korno gibi çalgılar Osmanlı saraylarında ilgi görmüştür. Nota kullanımı: Giuseppe Donizetti ile birlikte Türk müziği Avrupa müziğine özgü nota yazısı ile tanışmıştır. Orkestra: Muzıka-i Hümayun'un kurulmasıyla senfonik özellik taşıyan ilk Türk orkestrası kurulmuştur. Şarkı formu: Kâr, beste, ağır ve yürük semâi gibi formlar arka planda kalırken, şarkı ve fantezi formları öne çıkmıştır. Çok seslilik: Avrupa kökenli çok seslilik anlayışı Türk müziğine girmiştir. Marşlar: Mahmudiye Marşı, Mecidiye Marşı, Hamidiye Marşı gibi çok sesli (polifonik) müzik anlayışı doğrultusunda marşlar yazılmıştır.

Bihruz Bey, Recaizade Mahmut Ekrem'in "Araba Sevdası" romanında birkaç nedenden dolayı alay konusu olur: Yanlış anlamalar ve dil bilgisi hataları: Bihruz Bey, Fransızca öğrenmeye çalışan ancak doğru düzgün Fransızca konuşamayan bir karakterdir. Gösteriş ve özenti: Bihruz Bey, şık giyinmek ve lüks arabasıyla gezinmek gibi gösteriş amaçlı davranışlar sergiler. Batılılaşma anlayışının yanlış anlaşılması: Bihruz Bey, Batılılaşma kavramını sadece kılık kıyafet ve davranışla sınırlı tutar ve bu da onun yapmacık ve komik durumlara düşmesine neden olur. Gerçeklikten kopmuş olması: Bihruz Bey'in dünyası, okuduğu Batılı romantik şair ve yazarların etkisiyle inşa ettiği gerçek dışı bir dünyadır.

"Şıpsevdi" romanı, Hüseyin Rahmi Gürpınar tarafından yazılmış olup, Batılılaşma çabalarının yanlış anlaşılmasını ve bu durumun bireyler üzerindeki trajikomik sonuçlarını anlatır. Romanın ana teması: Meftun Bey'in, Fransa'da gördüğü alafranga yaşamı ailesine dayatması ve bu süreçte yaşadığı maddi ve manevi sıkıntılardır. Mesajı: Eser, kendi kültürüne ve toplumuna yabancılaşmanın ve sadece parayla mutluluğun olamayacağını vurgular.