Aşılar

KPA (Konjuge Pnömokok) aşısı, en geç 12. ayın sonunda yapılır.

Menenjit aşısı, 9 aydan büyük bebeklerden itibaren uygulanabilir. Ergenlik öncesi ve ergenlik çağındaki yüksek risk grubu çocuklar için de menenjit aşısı önerilir.

Verem aşısı sonrası alerji reaksiyonları genellikle kısa süreli olup, birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Ancak, bazı durumlarda yan etkiler daha uzun sürebilir ve 2-3 hafta kadar devam edebilir.

Türkiye'de tetanozdan korunmak için aşağıdaki önlemler alınmaktadır: 1. Aşı Olmak: Tetanozun uzun yıllardır güvenle uygulanan çok etkili bir aşısı mevcuttur. 2. Yaraların Temizlenmesi: Yaralanmalarda yaraların en kısa sürede temizlenmesi ve hijyenik bir pansuman yapılması enfeksiyon riskini azaltır. 3. Koruyucu Ekipman Kullanımı: Özellikle yüksek riskli işlerde (bahçecilik, hayvancılık, inşaat gibi) eldiven gibi koruyucu ekipmanlar kullanmak yaralanmaları önler. 4. Riskli Durumlarda Tetanoz Aşısı Takviyesi: Paslı ve kirli yüzeylerle temas sonrası tıbbi yardım almak ve gerekirse tetanoz aşısı takviyesi yaptırmak önemlidir. Bu önlemler, tetanozun yayılmasını ve ciddi komplikasyonlarını önlemeye yardımcı olur.

OPA (Oral Polio Aşısı) aşısı, çocuk felcini (poliomyelit) önlemek için kullanılır. Bu aşı, iki farklı şekilde uygulanır: 1. Ağızdan iki damla şeklinde yapılan aşı, virüsün sindirim sisteminde bağırsaklardan kana karışarak hastalık yapmasını engeller. 2. Koldan kas içine yapılan aşı ise kanda virüse karşı koruyucu maddelerin oluşmasını sağlayarak, iki yönlü ve çok güçlü bir korunma sağlar. OPA aşısı, özellikle beş yaş altındaki çocuklarda ciddi ve ölümcül olabilen çocuk felcine karşı koruma sağlar.

4. ay aşısı sonrası ateş düşürücü, genellikle 38 derece ve üzeri ateş durumunda verilir. Ateş düşürücü ilaçlar, doktor önerisi doğrultusunda kullanılmalıdır.

Triangle aşı olarak bilinen dörtlü karma aşı (difteri, aselüler boğmaca, tetanos, inaktif polio aşısı), 3 doz olarak uygulanır. Bu aşının uygulama zamanları şu şekildedir: 1. İlk doz: 2. ayda. 2. İkinci doz: 4. ayda. 3. Üçüncü doz: 6. ayda. Son doz, genellikle ilkokul 1. sınıfta pekiştirme aşısı olarak yapılır.

Koyunlarda yavru atma (Brucella) aşısı, koç katımından 3-4 hafta önce dişi koyunlara uygulanır.

Kulak küpesi olmayan köpeklere de aşı yapılabilir. Bu durum, köpeğin yaşadığı bölgedeki yetkili belediyeler tarafından, bakımevindeki rehabilitasyon işlemleri kapsamında değerlendirilir. Kulak küpesi, köpeğin kısırlaştırıldığını, aşılama gibi işlemlerin yapıldığını ve mikroçip takılarak kayıt altına alındığını gösterir.

Konjuge meningokok aşısı, genellikle 9-12 ay arasındaki bebeklere 3 ay arayla 2 doz olarak uygulanır. Ayrıca, risk gruplarında (örneğin, askeri personel, yurtlarda kalan öğrenciler, bağışıklık yetmezliği olanlar) 55 yaşından büyük kişilere de konjuge meningokok aşısı önerilir. Aşının tam olarak ne zaman yapılacağı, sağlık uzmanının değerlendirmesine ve ülkenin aşı programına bağlı olarak değişebilir.

Askerliğe başlamadan önce yapılması gereken temel aşılar şunlardır: 1. Tetanos Aşısı: Kirli yaralarda görülen ve ölümcül olabilen tetanos hastalığına karşı koruma sağlar. 2. Hepatit B Aşısı: Karaciğere zarar veren hepatit B virüsüne karşı bağışıklık kazandırır. 3. Menenjit Aşısı: Beyin ve omuriliği etkileyen menenjit enfeksiyonuna karşı koruma sağlar. 4. Grip Aşısı: Mevsimsel gribe karşı koruma sağlamak için önerilir. Ayrıca, ülkenin sağlık koşulları ve salgın hastalık durumuna göre sarı humma, tifo gibi ek aşılar da yapılabilir.

Gençlik aşısı genellikle 30 yaş ve üzeri bireyler için uygundur.

Menactra ve Menveo, her ikisi de quadrivalent meningokok konjugat aşısı (MenACWY) olmasına rağmen, bazı farklılıklara sahiptir. Benzerlikler: - Her iki aşı da 0.5 mL intramüsküler enjeksiyon olarak uygulanır ve benzer güvenlik profiline sahiptir. - Önerilen program, 11-12 yaşında rutin aşılama ve 16 yaşında güçlendirici dozu içerir. Farklılıklar: - Taşıyıcı protein: Menactra, diphtheria toksoid kullanırken, Menveo CRM197 adlı non-toksik bir diphtheria toksini türevini kullanır. - Hazırlık: Menactra kullanıma hazır bir çözelti iken, Menveo uygulamadan önce yeniden yapılandırılmalıdır.

Bebeklerde koldan bazı aşılar, hormon iğneleri ve alerji ilaçları gibi intramüsküler enjeksiyonlar yapılır.

18 aylık bebeklerde yapılması gereken aşılar şunlardır: 1. DTaP (Difteri, Tetanos, Boğmaca) aşısının dördüncü dozu. 2. Çocuk felci aşısının üçüncü dozu. 3. Hib (Hemofilus İnfluenza Tip B) aşısının dördüncü dozu. 4. Pnömokok (zatürre) aşısının dördüncü dozu. 5. İkinci hepatit A aşısı (ilk doz 6 ay önce yapılmışsa). Ayrıca, bebeğin geçen yıl grip aşısı olmadıysa, sağlık uzmanı grip aşısı da önerebilir.

Pnömokok aşılarının koruma süresi türüne göre değişir: - Polisakkarit pnömokok aşısı (PPSV23), 5 yıl koruma sağlar. - Konjuge pnömokok aşısı (PCV13) ise ömür boyu koruma sağlar.

Bağışıklama eriyiğinin diğer adı "aşı"dır.

Tetanoz aşısı olduktan sonra aşağıdaki yiyeceklerden kaçınılması önerilir: 1. Sert ve çiğ sebzeler: Havuç, brokoli gibi lifli ve çiğ sebzeler sindirim sistemini zorlayabilir. 2. Süt ve süt ürünleri: Aşılama sonrası bazı bireylerde laktoz intoleransı gelişebilir. 3. Şekerli ve işlenmiş gıdalar: Yüksek şeker içeren gıdalar bağışıklık sistemini zayıflatabilir. 4. Alkol: Bağışıklık sistemini baskılayabileceği için aşı sonrası tüketilmemelidir. 5. Kafeinli içecekler: Kafein, aşının yan etkilerini artırabilir. Genel olarak, aşı sonrası hafif ve sindirimi kolay yiyecekler tercih edilmelidir. Herhangi bir sağlık sorunu veya şüphe durumunda bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.

DT ve Td, tetanoz aşısının farklı türleridir. DT aşısı, difteri ve tetanoza karşı koruma sağlar ve daha büyük çocuklar ile yetişkinlere uygulanır. Td aşısı ise sadece difteri ve tetanoza karşı koruma sağlayan bir hatırlatma aşısıdır.

Kazlara yapılması gereken bazı önemli aşılar şunlardır: 1. Kuş Gribi (Avian Influenza) Aşısı: Kazlar için ölümcül olabilen ve hızla yayılan kuş gribine karşı koruma sağlar. 2. Salmonella Aşısı: Sindirim sistemi rahatsızlıklarına ve enfeksiyonlara yol açan salmonella bakterilerine karşı uygulanır. 3. Newcastle Hastalığı Aşısı: Solunum ve sinir sistemi rahatsızlıklarına neden olan viral bir hastalığa karşı koruma sağlar. 4. Kolibasilloz (E. coli) Aşısı: Kazlarda sık görülen bakteriyel enfeksiyonların önlenmesine yardımcı olur. 5. Kaz Veba Aşısı: Genç kazlarda yüksek ölüm oranlarına yol açabilen kaz vebasına karşı bağışıklık oluşturur. Aşı programları, kazların yaşına, yetiştirildiği bölgeye ve hastalık riskine göre planlanmalıdır.