Aşılar

6. ay aşısı sonrası ateş, genellikle 24-48 saat içinde başlar ve 1-2 gün içinde kendiliğinden geçer. Ancak, ateş 38°C'nin üzerindeyse veya 3 günden uzun sürerse mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Tifo aşısının koruma süresi, aşıya ve kişinin durumuna göre değişiklik gösterebilir: İnaktif (öldürülmüş) tifo aşısı: Her 2 yılda bir tekrar doz gerektirir. Canlı tifo aşısı: Her 5 yılda bir rapel doz önerilir. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, tifo aşısı yapıldıktan 1,5 yıl sonra ortalama %72, 3 yıl sonra ise ortalama %50 etkinlik gösterir. Aşı öncesi bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Yavru köpeklerin aşıları, yavrulık dönemi boyunca ve yetişkinlik döneminde belirli aralıklarla devam eder. Yavrulık döneminde aşı takvimi: 6-8 hafta: Karma aşı (DA2PP). 9-11 hafta: Karma aşı. 12-14 hafta: Karma aşı, kuduz aşısı, Bordetella aşısı. 16-17 hafta: Karma aşı, Bordetella aşısı. 18-20 hafta: Leptospirozis aşısı, mantar aşısı. Yetişkinlik döneminde aşı takvimi: Yılda bir kez: Kuduz aşısı, karma aşı, Leptospirosis aşısı, Bordetella aşısı. Aşı takvimi, köpeğin yaşına, ırkına, anneden ayrılma vaktine ve yaşadığı çevreye göre değişiklik gösterebilir.

2 yaşında yapılması önerilen aşılar arasında MMR (kızamık, kabakulak, kızamıkçık) ve PCV (pnömokok konjugat) aşıları bulunmaktadır. 2 yaşında yapılması önerilen aşıların dışında, 2 yaşında yapılmaması gereken aşılar hakkında bilgi bulunamadı. Aşıların uygulanması ve aşı takviminin oluşturulması için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

2 yaşındaki çocuklar için yapılan aşılar şunlardır: Hepatit A aşısı: İlk dozu 18. ayda, ikinci dozu 24. ayda yapılır. Ayrıca, 18. ayda yapılan karma aşının (DaBT-İPA-Hib) pekiştirme dozu da bu dönemde uygulanır. Aşı takvimi, çocuğun sağlık durumuna ve doktorun önerilerine göre değişiklik gösterebilir. Aşıların zamanında yapılması, çocuğun hastalıklardan korunması açısından büyük önem taşır.

Kedilere yapılan bazı iğne türleri şunlardır: İç parazit iğnesi. Anestezi iğnesi. Kızgınlık önleyici iğne. Kedilere iğne yapılması, doğru tekniklerin ve ilaçların kullanılmasını gerektirir; bu nedenle, bir veteriner hekime danışılması önerilir.

Menenjikok aşısı sonrası ateşin kaç gün süreceğine dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, aşı sonrası ateş genellikle 24-48 saat içinde başlar ve 1-2 gün içinde kendiliğinden geçer. Canlı virüs içeren aşılarda ateş daha geç başlayabilir (5-12 gün sonra) ve 3-5 gün sürebilir. Ateşin 39.5°C’yi aşması, 48 saatten fazla sürmesi veya başka ciddi belirtilerle birlikte olması durumunda bir sağlık profesyoneline başvurulması önerilir.

Gebeliğin ilk 3 ayında tetanoz aşısı yapılması önerilmez. Tetanoz aşısı, genellikle hamileliğin 3. ayından sonra, yani ikinci trimesterde uygulanır. Ancak, annenin son 10 yıl içinde tetanoz aşısı yaptırmış olması durumunda aşıya gerek yoktur. Gebelik döneminde aşı yaptırmadan önce mutlaka bir doktora danışılmalıdır.

Evet, FMD (Şap) aşısı veterinerde yapılır. Şap aşısı, veteriner hekimler tarafından hayvanların aşılanması ve hastalığın kontrol altına alınması amacıyla uygulanır. Aşının doğru ve güvenli bir şekilde yapılabilmesi için, aşıların +2°C ile +8°C arasında saklanması ve asepsi kurallarına dikkat edilmesi gereklidir.

Anti-D aşısı, yani Rh(D) immün globulin, genellikle ömür boyu koruma sağlamaz. Bu aşı, yalnızca geçici bir bağışıklık oluşturur ve etkisi genellikle bir sonraki gebeliğe kadar devam eder. Örneğin, bir kadın Rh(D) negatif ise ve Rh(D) pozitif bir bebek doğurursa, Anti-D aşısı uygulanır ve bu aşı sonraki gebeliklerde Rh(D) pozitif kan hücrelerinin anne kanına karışmasını önleyerek bağışıklık sağlar. Daha spesifik bir süre vermek gerekirse, Anti-D aşısının etkisi genellikle 10-12 hafta sürer ve bu süre sonunda yeniden uygulanması gerekebilir. Bu nedenle, Anti-D aşısının tam olarak kaç yıl koruduğu, kişinin sağlık durumuna ve gebelik geçmişine bağlı olarak değişebilir.

Yaşlı kedilerde hangi aşının yan etki yaptığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, kedilerde aşı sonrası görülebilecek yaygın yan etkiler şunlardır: Halsizlik veya uyuşukluk; İştah kaybı; Kusma; İshal; Aşı yapılan bölgede kızarıklık, şişlik veya ağrı. Bu yan etkilerin şiddetlenmesi veya 24 saatten uzun sürmesi durumunda bir veteriner hekime danışılması önerilir. Aşıların yan etki riski, kedinin genel sağlık durumu, yaşı ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. En doğru bilgi için bir veteriner hekime danışılması tavsiye edilir.

Aktif bağışıklık, vücudun hastalık virüslerine karşı direnç kazanması durumudur. İki şekilde elde edilir: 1. Hastalık geçirerek: Bir hastalığa maruz kalındığında, bağışıklık sistemi o hastalığa karşı antikor üretir ve gelecekte aynı hastalıkla karşılaşıldığında daha hızlı tepki verebilir. 2. Aşı olarak: Zayıflatılmış veya öldürülmüş mikropların vücuda verilmesiyle bağışıklık sistemi, bu mikropları tanır ve onlara karşı savunma hücreleri geliştirir. Aktif bağışıklık, uzun süreli olup ömür boyu devam edebilir.

DSKA aşısı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Türkiye'de uygulanan bazı aşıların takvimi şu şekildedir: Hepatit B aşısı: Doğumdan sonra, 1. ve 6. aylarda uygulanır. Verem (BCG) aşısı: 2. ayın sonunda tek doz olarak yapılır. Beşli karma aşı (boğmaca, tetanoz, difteri, zatürre, orta kulak iltihabı ve menenjit): 2., 4. ve 6. aylarda uygulanır. Çocuk felci aşısı: 2., 4., 6. ve 18. aylarda yapılır. Pnömokok aşısı: 2., 4., 6. ve 12. aylarda uygulanır. Kızamık, kızamıkçık, kabakulak aşısı: 12. ayda yapılır. Suçiçeği aşısı: 12. ayda tek doz olarak uygulanır. Hepatit A aşısı: 18. ve 24. aylarda iki doz olarak yapılır. Aşı takvimi, çocuğun sağlık durumuna ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. En doğru bilgi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

PPV (pozitif basınçlı ventilasyon), bebeklerde genellikle solunum sıkıntısı durumunda uygulanır. Özellikle yenidoğan solunum sıkıntısı sendromu (RDS) olan bebeklerde, surfaktan tedavisi sonrası stabil hale gelen bebekler için kullanılır. PPV'nin uygulandığı durumlar: Solunum güçlüğü bulguları: İnleme, retraksiyon gibi solunum güçlüğü belirtileri olan bebeklerde maske ile PPV başlatılır. Apne ve bradikardi: Bebek apne durumunda kalıyorsa veya bradikardi devam ediyorsa entübasyon gerekebilir. PPV'nin uygulanmadığı durumlar: Yaşamla bağdaşmayan durumlar: 23 haftadan küçük veya 400 gramdan hafif bebeklerde resüsitasyon genellikle endike değildir. PPV uygulaması, uzman sağlık personeli tarafından yapılmalıdır.

Polio aşısı yapılmazsa, çocuk felci (poliomyelit) riski artar. Olası sonuçlar: Hastalık belirtileri: Ateş, halsizlik, kas ağrıları gibi hafif belirtilerin yanı sıra, sinir sistemine ulaştığında felç gibi ciddi semptomlar görülebilir. Kalıcı hasar: Vakaların %1'inde felç kalıcı olabilir ve solunum kasları etkilendiğinde hayati tehlike oluşabilir. Post-polio sendromu: Enfeksiyondan yıllar sonra kas ağrıları, güçsüzlük ve yorgunluk gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Çocuk felcini önlemenin en etkili yolu, Dünya Sağlık Örgütü'nün önerdiği gibi, inaktif polio aşısı (IPV) ve oral polio aşısı (OPV) ile aşılanmaktır.

Bronşin aşısı zorunlu değildir, Türkiye'de yasal olarak zorunlu aşılar arasında yer almamaktadır. Ancak, bazı pet otelleri, barınaklar ve eğitim merkezleri, giriş için bronşin aşısı yaptırılmış olmasını şart koşabilir.

BCG (Bacillus Calmette-Guerin) aşısında Mycobacterium bovis (sığır tipi tüberküloz basili) bulunur. Bu bakteri, virulansı azaltılmış, canlı fakat hastalık yapmadan bağışıklık kazandıran bir yapıya sahiptir.

BCG aşısı sonrası aşı yerinde iltihap (kızarıklık, şişlik) genellikle 2-5 ay içinde iyileşir. Bu süre, bağışıklık sisteminin aşıya verdiği yanıta bağlı olarak değişiklik gösterebilir. İltihap 5-15 yıl boyunca devam edebilir, ancak bu durum koruyuculuğun azalması anlamına gelir. Eğer iltihaplanma 5-15 yıl sonra da devam ediyorsa, bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

13. ay aşısı olarak suçiçeği, kızamık, kızamıkçık ve kabakulak (KKK) aşısı ve pnömokok (KPA) aşısı 12. ayda yapılır. Suçiçeği aşısı: 12. ayın sonunda tek doz olarak uygulanır. KKK aşısı: 12. ayın sonunda ilk doz yapılır, ilkokul 1. sınıfta pekiştirme aşısı olarak tekrar uygulanır. Pönomokok aşısı: 2. ayın sonunda ilk doz, 4. ayın sonunda ikinci doz, 6. ayın sonunda üçüncü doz ve 12. ayın sonunda pekiştirme aşısı olarak yapılır.

Pascol aşısı, 3 aylıktan büyük sağlıklı sığır, koyun ve keçilere uygulanır. Uygulama şekli: 1. İlk doz deri altı yolla 2 ml veya 4 ml olarak yapılır. 2. İlk dozdan 2-4 hafta sonra ikinci doz uygulanır. Özel durumlar: 3 ayın altındaki hayvanlar aşılanırsa, maternal antikorlar göz önüne alınarak, sütten kesme zamanında veya 4-6 aylık olduğunda aşılama tekrarlanmalıdır.