Aşılar

DT ve Td tetanoz aşıları arasındaki temel fark, koruma sağladıkları yaş gruplarıdır. DT aşısı, genellikle 7 yaş ve altındaki çocuklara uygulanır. Td aşısı, 7 yaş ve üzeri büyük çocuklar ve yetişkinlere uygulanan bir hatırlatma aşısıdır. Her iki aşı da yalnızca difteri ve tetanoza karşı koruma sağlar.

Kazlara yapılması gereken bazı aşılar şunlardır: Newcastle aşısı. Kaz gribi aşısı. Koksidiyoz (kanlı ishal) aşısı. Üçlü E-coli aşısı. Çiçek aşısı. Bronşit aşısı. Salmonella aşısı. Kaz veba aşısı. Aşı programı, veteriner hekimin önerileri doğrultusunda belirlenmelidir.

Bebeklerde koldan hangi iğnenin yapıldığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, bebeklerde kas içi enjeksiyon için genellikle uyluğun orta veya üst 1/3 kısmındaki vastus lateralis kası kullanılır. İki yaşından büyük çocuklarda ise deltoid ve ventrogluteal bölgeler tercih edilir. Bebeklere uygulanacak herhangi bir enjeksiyon için mutlaka bir sağlık uzmanına danışılmalıdır.

18 aylık aşılar, Sağlık Bakanlığı aşılama takviminde şu şekildedir: Beşli karma aşının dördüncü dozu. Çocuk felci (polio) aşısının üçüncü dozu. Hepatit A aşısının ikinci dozu. Ayrıca, meningokok aşısı da bu dönemde yapılabilir. Aşı takvimi, aşılamaya başlanan yaşa bağlı olarak değişir ve doktor tarafından planlanır.

Evet, menenjit aşısı özel hastanelerde yapılabilir. Türkiye'de menenjit aşısı, özel aşılar arasında yer alır ve genellikle hastanelerde uygulanır. Ayrıca, seyahat öncesi aşı yaptıracak kişiler, Türkiye'nin 43 noktasında bulunan Seyahat Sağlığı Merkezlerinde de menenjit aşısı yaptırabilir.

Tetanoz aşısı olduktan sonra ne yememeniz gerektiğine dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, tetanoz aşısı sonrası görülebilecek yan etkiler arasında bulantı ve kusma da bulunmaktadır. Tetanoz aşısı sonrası yan etkilerle karşılaşıldığında doktora başvurulması önemlidir. En doğru bilgi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

10. ay aşısı olarak pnömokok (konjuge pnömokok) aşısının son dozu yapılır. Pnömokok aşısı, bebeklere 2, 4 ve 6 aylıkken 3 doz olarak uygulanır ve bir yıl sonra birinci tekrar yapılır. Aşı takviminin kişiden kişiye farklılık gösterebileceği ve en doğru bilgi için bir sağlık uzmanına danışılması gerektiği unutulmamalıdır.

Evet, şap hastalığı aşısı zorunludur. 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu'nun 4. maddesi uyarınca, hayvan yetiştiricilerinin hayvanlarına şap aşısı yaptırmaları zorunludur. Aşılama, şap hastalığının yayılmasını önlemek ve hayvan sağlığını korumak amacıyla yapılır.

Evet, 6 aylık bebek aşıları ateş yapabilir. 6. ay aşıları sonrasında bebeklerde görülebilecek yan etkiler arasında ateş de bulunur. Aşı sonrası oluşabilecek ateş ve ağrıyı kontrol altında tutmak için ağrı kesici-ateş düşürücü şuruplar kullanılabilir. Aşı sonrası ateş 38 dereceden yüksekse ya da birkaç gün geçmesine rağmen hala ateş sorunu devam ediyorsa ve alınan tüm önlemlere rağmen ateş kontrol altına alınamıyorsa mutlaka doktora başvurulmalıdır. Aşıların yan etkileri ile ilgili en doğru ve güncel bilgi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Polisakkarit aşının diğer adı, saf polisakkarit aşıdır. Polisakkarit aşılar, bakterilere özgü hücre duvarında bulunan polisakkarit (kompleks bir şeker) molekülünün antijen olarak kullanıldığı aşılardır. Polisakkarit aşılara örnek olarak pnömokok, tifo ve meningokok aşıları verilebilir.

KPA aşısı, pnömokok bakterisinin neden olduğu hastalıklardan korunmak isteyen herkes için önerilir, ancak bazı gruplar için özellikle önemlidir: Çocuklar: KPA aşısı, çocukluk döneminde rutin olarak uygulanır ve 2, 4 ve 12. aylarda yapılması önerilir. 65 yaş ve üzeri bireyler: Bağışıklık sistemleri zayıflayabileceği için KPA aşısı bu yaş grubunda önemlidir. Kronik hastalığı olanlar: Kronik kalp, akciğer, karaciğer ve böbrek hastalığı olanlar, diyabet hastaları ve HIV/AIDS enfeksiyonu olanlar KPA aşısı yaptırmalıdır. Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler: İmmün sistemi baskılayıcı tedavi görenler, lenfoma ve lösemi hastaları da bu aşıyı olmalıdır. Sağlık çalışanları: Hastanelerde virüslerin kolayca yayılabilmesi nedeniyle sağlık personelinin KPA aşısı olması önerilir. KPA aşısı, genellikle güvenli kabul edilse de, difteri toksoidi içeren aşılara alerjisi olan kişilere uygulanmaz.

HPV aşısı gebeliği engellemez, ancak gebelik sırasında uygulanması önerilmez. HPV aşısı, gebelikten sonra yapılabilir. HPV aşısının gebelik sırasında uygulanması, olumsuz gebelik sonuçlarına veya gelişmekte olan fetüse yan etkilere neden olduğuna dair bir kanıt bulunmamaktadır. HPV aşısı yaptırmadan önce, olası riskleri değerlendirmek için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Sağlık çalışanlarına özel durumlarda yapılması önerilen diğer aşılar şunlardır: Polio (çocuk felci) aşısı: Poliovirüs numunelerini işleyen laboratuvar çalışanları, vahşi polio taşıyıcısı kişilerle temas riski olanlar ve polionun endemik olduğu bölgelere gideceklere yapılmalıdır. Kuduz aşısı: Kuduz virüsü veya infekte hayvanlarla deneysel çalışma yapan personelin aşı ile korunması önerilmektedir. Human Papilloma Virüs (HPV) aşısı: Riskli ülkelerde yaşayan ya da seyahat edecek sağlık çalışanlarına yapılmalıdır. Sarı Humma aşısı: Sarıhumma virüsü ile temas riski olan laboratuvar personeline, giriş şartı olarak sarıhummaya yönelik "Uluslararası Aşı ve Profilaksi Sertifikası" talep eden ülkelere giderken yapılmalıdır. Meningokok aşısı: Mikrobiyoloji laboratuvarında meningokok ile çalışan laboratuvar personeli için önerilir. Tifo aşısı: Özel durumlarda uygulanması gereken aşılar arasındadır. Veba, kolera, tifüs aşıları: Hastadan maruz kalma veya riskli laboratuvar çalışması söz konusu ise değerlendirilmelidir.

Hayır, iç dış parazit aşısı karma aşı yerine geçmez. Karma aşı, kedilerde görülen en yaygın bulaşıcı hastalıkların önlenmesine yardımcı olurken, iç dış parazit aşısı parazitlerin vücuttan uzaklaştırılmasını sağlar. Kedilerin sağlıklı kalabilmesi için hem karma aşı hem de iç dış parazit aşısı düzenli olarak yapılmalıdır.

PPSV23 (pnömokok polisakkarit aşısı) ve PCV13 (pnömokok konjugat aşısı) arasındaki temel farklar şunlardır: Koruma Sağlanan Serotip Sayısı: PCV13, 13 farklı pnömokok serotipine karşı koruma sağlar. PPSV23, 23 farklı pnömokok serotipine karşı koruma sağlar. Hedef Kitle: PCV13, genellikle çocuklar ve belirli sağlık sorunlarına sahip yetişkinler için önerilir. PPSV23, 65 yaş ve üzeri yetişkinler ile kronik hastalığı olan bireyler için önerilir. Uygulama Şekli: PCV13, kas içi enjeksiyon yoluyla uygulanır ve genellikle rutin aşı programlarının bir parçasıdır. PPSV23, kas içi veya cilt altı enjeksiyon yoluyla uygulanır ve genellikle tek doz olarak verilir. Bağışıklık Süresi: PCV13'ün koruyucu etkisi yaklaşık 5 yıl sürer. PPSV23'ün koruyucu etkisi yaklaşık 10 yıl sürer.

2025 yılı için 3. ay aşısı olarak BCG (Verem) aşısı ve rotavirüs aşısı önerilmektedir. BCG aşısı, tercihen bebeğin 3. ayında ya da ilk 6. ayında ppd testi yapıldıktan sonra uygulanır. Rotavirüs aşısı ise isteğe bağlı olarak 1. doz olarak 3. ayda yapılabilir. Aşıların uygulanma zamanı, bebeğin sağlık durumuna ve aşı takvimine göre değişiklik gösterebilir. En doğru bilgi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Aşıların uzun vadeli etkilerine dair yeterli araştırma yapılamamıştır, çünkü COVID-19 aşıları henüz bir yıldan fazla süredir kullanılmamaktadır. Mevcut veriler, COVID-19 aşılarının uzun vadeli ciddi yan etkilerine dair bir bulgu olmadığını göstermektedir. Nadir görülen bazı uzun vadeli yan etkiler: Alerjik reaksiyonlar (anafilaksi). Kalp iltihabı (miyokardit ve perikardit). Aşıların güvenliği sürekli olarak izlenmekte olup, ciddi yan etkiler rapor edildiğinde detaylı incelemeler yapılmaktadır.

Marek hastalığına karşı kullanılan aşılar, hastalığın farklı serotiplerine göre değişir: Serotip 1: Tavuklar için onkojenik ve öldürücüdür. Serotip 2: Tavuklarda hastalık oluşturmaz. Serotip 3: Tavuklarda hastalık oluşturmaz. Genellikle tek başına Serotip 1 veya Serotip 2 ile Serotip 3'ün kombinasyonu şeklinde aşılar kullanılır. Bazı aşı türleri: Cevac MD Rispens: Marek hastalığı, Rispens CVI988 suşu içerir. Aşılama, civcivlerin yumurtadan çıktıktan sonra mümkün olduğu kadar erken yapılmalıdır.

Bebek ve çocuk izlem fişinin nasıl doldurulacağına dair bilgi bulunamadı. Ancak, bebek ve çocuk izlem fişi için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: baglarbasi.gov.tr. hekimmedikal.com. Ayrıca, bebek ve çocuk izlem protokolleri ve genel bilgiler için şu kaynaklar kullanılabilir: hastane.ksu.edu.tr. hsgm.saglik.gov.tr. izahed.org.tr.

"Türk avsivi" ifadesinin ne anlama geldiğine dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, "aşevi" kelimesinin anlamları şunlardır: yoksullara ücretsiz yemek dağıtılan yer; lokanta; tekkelerde yemeklerin pişirildiği yer.