Aşılar

Şap hastalığı aşısı, bir yaşına kadar olan hayvanlara 4 ayda bir, bir yaşın üstündeki hayvanlara ise 6 ayda bir uygulanır. İlk aşılama, hayvanın dördüncü ayını tamamlamasının ardından yapılır ve ikinci aşılama, ilk aşılamadan bir ay sonra gerçekleştirilir.

Köpeklerin karma aşı sonrası topallamasının nedeni hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, köpeklerde topallamanın genel nedenleri arasında travma, pati yaralanmaları, eklem ve kemik hastalıkları, kemik enfeksiyonları ve sinir sistemi sorunları yer alır. Topallama durumunda en kısa sürede veteriner hekime başvurulmalıdır.

Adenoviral aşı, genellikle askeri personel gibi belirli gruplar için onaylanmıştır. ABD’de, tip 4 ve 7 için geliştirilen canlı adenoviral aşı, şu an yalnızca askeri personel için kullanılmaktadır ve genel halk için sunulmamaktadır. Aşının kimler için uygun olduğuna bir sağlık profesyoneli karar vermelidir.

Rota virüsü aşısı zorunlu değildir, ancak Dünya Sağlık Örgütü ve Sağlık Bakanlığı tarafından güçlü şekilde önerilir. Türkiye'de rota virüsü aşısı, Sağlık Bakanlığı'nın ulusal aşı takviminde zorunlu aşılar arasında yer almaz.

Brusella aşısı, farklı türler ve suşlar için farklı sürelerde koruma sağlar: B. abortus S19 aşısı: En az yedi yıl koruma sağlar. B. melitensis Rev. 1 aşısı: En az 4-5 yıl koruma sağlar. Aşının koruma süresi, hayvanın yaşı, bağışıklık durumu ve alınan bakterinin miktarı gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Hayır, otizm ve TM (Transkraniyal Magnetik Stimülasyon) aynı şey değildir. Otizm, doğuştan gelen ve genellikle yaşamın ilk üç yılında fark edilen, kişinin çevresi ile yeterli sosyal ilişkiler kuramaması, dil ve iletişim alanında gelişimsel sorunlar göstermesi ve takıntılı davranış biçimlerine sahip olması ile tanımlanan bir gelişimsel bozukluktur. TM (Transkraniyal Magnetik Stimülasyon) ise, otizm tedavisinde kullanılan bir tedavi yöntemidir.

Hib (Haemophilus influenzae tip b) aşısı ve menenjit aşısı aynı değildir, ancak Hib aşısı, menenjit aşılarından biridir. Menenjit aşıları, menenjite neden olan bakterilere karşı koruma sağlar ve farklı türleri bulunur: Meningokok aşısı. Pnömokok aşısı. Hib (Haemophilus influenzae tip b) aşısı. Hib aşısı, menenjit ve diğer Hib kaynaklı enfeksiyonların önlenmesinde etkilidir ve bebeklik döneminde uygulanır.

Hayır, H100 ve Hipradog aynı değildir. H100, Hyundai markasının ürettiği bir hafif ticari araçtır. Hipradog DHLP ise, köpeklerde parvovirüs, distemper, hepatitis ve laringotracheitis gibi hastalıklara karşı koruma sağlayan bir aşıdır.

Evet, Türkiye'de şarbon aşısı bulunmaktadır. Şarbon aşısı, genel bir uygulama değildir ve sadece gerekli durumlarda yapılır. Şarbon aşısı canlı bakteriler içermez ve enfeksiyona yol açmaz.

HPV aşısı sonrasında rutin olarak HPV testi yapılmasına gerek yoktur. HPV aşısı, virüse karşı yüksek oranda koruma sağlar, bu nedenle aşı sonrası düzenli jinekolojik kontroller ve özellikle rahim ağzı kanseri riskini önlemek için Pap smear ve HPV testleri yapılması aşının koruyucu etkisine ek olarak büyük önem taşır. Hangi tarama testinin ne sıklıkla yapılacağı, kişinin yaşına, cinsiyetine, sağlık durumuna ve HPV aşısı öncesinde veya sonrasında enfeksiyon durumuna bağlı olarak değişebilir. HPV testi ve diğer sağlık sorunları ile ilgili doğru bilgi ve yönlendirme için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Oral çocuk felci aşısı (OPV) canlı zayıflatılmış bir aşıdır. Bu aşı, zayıflatılmış (attenüe edilmiş) canlı bir virüs içerir, bu nedenle kişiyi hasta etmemesi gerekir. Ayrıca, oral çocuk felci aşıları bir, iki veya üç tip çocuk felci virüsü içerebilir (monovalan, bivalan veya trivalan aşılar). Diğer yandan, koldan kas içerisine yapılan inaktif çocuk felci aşısı (İPV) ise tedavi edilmiş (öldürülmüş) poliovirüs içerir, yani virüs artık çoğalamaz.

Köpeklerde aşıların koruma süresi, aşıya göre değişiklik gösterir: Kuduz aşısı: Genellikle her yıl tekrarlanması gerekir, ancak bazı ülkelerde 3 yılda bir yapılması da uygundur. Karma aşı: Her yıl tekrarlanmalıdır. Bordotella aşısı: Dışarı çıkan köpeklerde her yıl tekrar edilmelidir. Koronavirüs aşısı: Her yıl tek doz uygulanır. Leptospiroz aşısı: Yıllık olarak uygulanması önerilir. Borrelia burgdorferi (Lyme hastalığı) aşısı: Riskli bölgelerde, başlangıç için çift doz uygulanır ve yaşam boyunca altı ayda bir tekrarlanır. Mantar aşısı: 3 aylık köpeklere uygulanır ve sıcak, nemli ortamlarda yaşayanlar için önemlidir. Aşıların tekrarlanma süresi, köpeğin yaşam tarzına ve sağlık durumuna göre veteriner tarafından belirlenmelidir.

Evet, 18 ay aşısı ile 1.5 yaş aşısı aynıdır. Bu dönemde yapılan aşılar arasında 5’li karma aşının son dozu ve hepatit A aşısının ilk dozu yer alır.

Kuduz aşısı her gün yapılmaz, belirli bir aşı takvimi doğrultusunda uygulanır. Standart kuduz aşısı takvimi: İlk doz, hayvan ısırığından sonra mümkün olan en kısa sürede, ideal olarak 24 saat içinde uygulanır. İkinci doz, ilk dozu takip eden 3. günde uygulanır. Üçüncü doz, 7. günde uygulanır. Dördüncü doz, 14. ile 28. günler arasında uygulanır. Daha önce kuduz aşısı olmuş bireylerde aşı takvimi farklılık gösterir; genellikle 0. ve 7. günlerde birer doz aşı uygulanır. Aşı takvimi, kişinin risk faktörlerine ve ısırığın şiddetine göre doktor tarafından belirlenir.

Osmanlı Devleti'nde çiçek aşısı çalışmalarına 1700'lü yılların başında başlanmıştır. İlk modern çiçek aşısı çalışmalarının ise 1811 yılında Tarihimizde modern tıbbın öncüsü olarak kabul edilen Şanizâde Ataullah Efendi tarafından yapıldığı, ancak başarılı olunamadığı belirtilmektedir. Çiçek aşısı resmi politika haline ise 1801 yılında, Edward Jenner'in metoduna göre çiçek aşısı uygulamasının başlamasından üç yıl sonra, 1804 yılında gelmiştir. Osmanlı'da çiçek aşısı üretimi ise 1886 yılında Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'den müderris Alexander Zoeros Paşa'nın başkanlığında kurulan Telkihhâne-i Şâhâne (Çiçek Aşısı Üretim Merkezi) ile sistematik bir hale getirilmiştir.

Hayır, karma aşısız kedinin dışarı çıkması önerilmez. Karma aşı, kedileri ölümcül olabilecek hastalıklara karşı korur.

Evet, hepatit A ve B aşıları birlikte yapılabilir. Hepatit A ve B aşılarının kombinasyonu, tek bir iğneyle iki hastalığa karşı koruma sağlar. Ancak, aşıların uygulanma şekli ve dozajı konusunda bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

4. ay aşısında yapılan aşılar: DaBT-İPA-Hib. KPA (konjuge pnömokok aşısı). Bu aşıların ikinci dozları 4. ayın sonunda uygulanır.

12. ayda yapılan aşılar şunlardır: Pnömokok (KPA) aşısı: Aşının son dozudur. Su çiçeği aşısı. Kızamık, kızamıkçık ve kabakulak (KKK) aşısı. Hepatit A aşısı: İlk dozudur. Eğer kızamık aşısı 9. ayda yapıldıysa, 12. ayda tekrar yapılmasına gerek yoktur. Aşı takvimi, Sağlık Bakanlığı tarafından her yıl güncellenir; bu nedenle, en doğru bilgi için sağlık profesyonellerine danışılması önerilir.

Kazıklıhumma (tetanoz) aşısı, çocukluk döneminde ve yetişkinlik döneminde belirli aralıklarla yapılır: Çocuklarda: 2, 4, 6, 18. aylar ve 13 yaşında uygulanır. Yetişkinlerde: Daha önce aşı kaydı olmayanlara 3 doz aşı yapılır ve ardından her 10 yılda bir pekiştirme dozu uygulanır. Gebelikte: Gebelere, eksik aşılanmış veya son 10 yıl içinde tetanoz aşısı olmamışsa, 25. ve 35. haftalar arasında tetanoz-difteri (TD) aşısı yapılır. Aşının zamanı ve sıklığı, kişinin sağlık durumuna ve aşı geçmişine göre değişebilir. En doğru bilgi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.