Aşılar

4 yaşında yapılan aşılar ve yan etkileri: Karma aşı (DaBT-İPA-Hib). Kızamık, kızamıkçık, kabakulak (KKK) aşısı. Yan etkiler: Aşı yapılan yerde ağrı ve kızarıklık. Hafif ateş. Huzursuzluk veya iştahsızlık. Aşı sonrası reaksiyon. Bu yan etkiler genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Herhangi bir aşı sonrasında ortaya çıkan şiddetli veya sürekli yan etkiler varsa bir uzman hekime başvurulmalıdır.

Evet, bebekken kabakulak aşısı yapılabilir. Kabakulak aşısının ilk dozu, bebeğin 12.-15. aylarında yapılır. Sağlık Bakanlığı'nın takvimine göre, kızamık, kızamıkçık, kabakulak (KKK) aşısı 12. ayda yapılır ve ilkokul 1. sınıfta pekiştirme aşısı uygulanır. Aşı, hastalıktan korunma adına oldukça etkilidir ve %100’e yakın bir etki gösterir.

2 aylık bebek aşıdan sonra şu şekilde bakılabilir: Uyku hali için dinlenme: Aşı sonrası uyku hali yaygın bir yan etkidir. Hijyen: BCG aşısı sonrası 48-72 saat banyo yaptırılmamalıdır. Beslenme: Aşı sonrası iştahsızlık görülebilir, bu durumda zorla besleme yapılmamalıdır. İlaç kullanımı: Ateş yükselmesi durumunda parasetamol içeren bir ilaç verilebilir. Gözetim: Yan etkilerin ağırlaşması durumunda bir sağlık kurumuna başvurulmalıdır. Aşı sonrası yapılması gerekenler, uygulanan aşılara ve bebeğin durumuna göre değişebilir. En doğru bilgi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Sağlam çocuk izlemi, çocukların sağlıklı büyüme ve gelişimini desteklemek, olası sağlık risklerini erken dönemde tespit etmek ve önlemek açısından büyük önem taşır. Bu izlemin bazı önemli yönleri şunlardır: Hastalıkların önlenmesi: İzlem, hastalıklara zemin hazırlayan koşulların önceden saptanarak önlenmesini sağlar. Erken teşhis ve müdahale: Gelişimsel gerilikler, duyu kayıpları ve çeşitli sağlık sorunları erken dönemde tespit edilerek gerekli müdahaleler yapılabilir. Koruyucu sağlık hizmetleri: Aşı takvimi, beslenme danışmanlığı ve tarama testleri gibi koruyucu hekimlik uygulamaları sunulur. Ebeveyn rehberliği: Ebeveynlere, çocuklarının gelişim evreleri ve sağlıklı gelişim için gerekli bilgiler verilir. Toplum sağlığına katkı: Çocukların sağlıklı büyümesi, toplumun genel sağlık düzeyini iyileştirir.

HTV aşısı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, hepatit aşısı ve HPV aşısı hakkında bilgi verilebilir. Hepatit aşısı, hepatit virüsüne karşı koruma sağlar. HPV aşısı, insan papilloma virüsü (HPV) enfeksiyonlarına karşı koruma sağlar. Aşıların yan etkileri olabilir, bu nedenle bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Bebeklerde hepatit B aşısı yapılmazsa sarılık olma olasılığı vardır. Hepatit B aşısı, bebekleri hepatit B virüsüne karşı korur ve aşı yapılmayan bebeklerde enfeksiyon sessiz seyredebilir, sarılık ortaya çıkmayabilir. Hepatit B aşısı, bebeklere doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde yapılması önerilen bir aşıdır. Aşı kararı ve uygulaması için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

2 aylık bebeklere beşli karma aşı, BCG (verem aşısı) ve KPA (pnömokok aşısı) olmak üzere üç aşı uygulanır. Beşli karma aşı, difteri, boğmaca, tetanos, çocuk felci ve menenjit gibi hastalıklara karşı koruma sağlar. BCG aşısı, bebeği verem hastalığından korur. KPA aşısı, pnömokok bakterisine bağlı zatürre, menenjit ve orta kulak iltihabı gibi enfeksiyonlara karşı koruma sağlar. Aşı takvimi, Sağlık Bakanlığı tarafından her yıl gözden geçirilir ve ihtiyaca göre düzenlenir.

Köpeklerin kuduzdan korunması için aşağıdaki önlemler alınmalıdır: Düzenli aşılama: Yavru köpekler 3 aylıkken ilk kuduz aşısını olmalı ve aşı takvimi doğrultusunda her yıl tekrar aşılanmalıdır. Sokak hayvanlarıyla temasın azaltılması: Özellikle riskli bölgelerde, köpeklerin sahipsiz hayvanlarla teması engellenmelidir. Tasmalı gezdirme: Köpekler tasmalı ve gözetim altında gezdirilmelidir. Şüpheli temaslarda hızlı müdahale: Köpek, kuduz şüphesi taşıyan bir hayvanla temas ettiyse, derhal veteriner hekime başvurulmalıdır. Alanın dezenfekte edilmesi: Köpeğin yaşam alanı düzenli olarak dezenfekte edilmelidir. Kuduz, ölümcül bir hastalıktır ve tedavisi yoktur; bu nedenle, korunma en etkili çözümdür.

Özel aşı takvimi, Sağlık Bakanlığı'nın rutin aşılama programı dışında olan aşıların uygulandığı takvimi ifade eder. Özel aşı takviminde yer alan bazı aşılar şunlardır: Meningokok aşısı. HPV aşısı. Rotavirüs aşısı. Suçiçeği aşısı. Hepatit A aşısı. Özel aşıların uygulanabilmesi için bir uzmana danışılması önerilir.

0-4 yaş arası çocuklar için uygulanan bazı aşılar şunlardır: Hepatit B Aşısı: Doğumda, 1. ayda ve 6. ayda uygulanır. Verem (BCG) Aşısı: Doğumdan sonra mümkün olan en kısa sürede yapılır. 5’li Karma Aşı (DaBT-İPA-Hib): 2., 4., 6. aylarda ve 18. ayda uygulanır. Konjuge Pnömokok Aşısı: 2., 4. ve 12. aylarda yapılır. Oral Polio (Çocuk Felci) Aşısı: 6. ay ve 18. ayda uygulanır. Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak (KKK) Aşısı: 1. yaşta ve 4-6 yaşta olmak üzere iki doz uygulanır. Suçiçeği Aşısı: 1. yaşta uygulanır, 4. yaşta ikinci dozu önerilir. Hepatit A Aşısı: 18. ay ve 24. ay olmak üzere iki doz yapılır. Aşı takvimi, çocuğun özel durumuna göre değişiklik gösterebilir; bu nedenle bir doktora danışılması önerilir.

Kedilerde mantar aşısı şart değildir, ancak bazı durumlarda önerilir. Mantar aşısı yapılması gereken durumlar: Bağışıklık sistemi zayıf olan kediler. Yavru veya yaşlı kediler. Dış ortama çıkan, barınaktan sahiplenilen ya da diğer hayvanlarla sık temas eden kediler. Mantar enfeksiyonu salgını yaşanan bölgelerde yaşayan kediler. Evde tek başına yaşayan, dışarı çıkmayan ve hijyen kurallarına dikkat edilen kediler için mantar aşısı gerekliliği daha düşüktür. Aşı kararı, kedinin yaşam tarzı, sağlık geçmişi ve bulunduğu çevre koşulları dikkate alınarak veteriner hekim tarafından verilmelidir.

ABD'de hangi gençlik aşısının yasaklandığına dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, 27 Mayıs 2025 tarihinde ABD Sağlık Bakanı Robert F. Kennedy, Kovid-19 aşısının artık sağlıklı çocuklar ve hamile kadınlar için önerilen aşılar arasında yer almayacağını duyurmuştur. Ayrıca, 7 Şubat 2025 tarihinde ABD Montana Eyalet Meclisi’nde, mRNA aşılarının insanlarda kullanımını yasaklayacak bir yasa tasarısı görüşülmüştür. Aşılarla ilgili güncel bilgiler için resmi sağlık otoritelerinin duyurularının takip edilmesi önerilir.

Evet, yavru kedilerde karma aşı yapılması şarttır. Karma aşı, yavru kedileri kedi distemperi (panleukopenia), kedi nezlesi ve calicivirus gibi ciddi hastalıklara karşı korur. Aşı takvimi, kedinin genel sağlık durumuna göre veteriner eşliğinde belirlenmelidir.

Tetanoz aşısı sırasında hafif bir acı veya kısa süreli ağrı hissedilebilir, ancak bu genellikle dayanılabilir düzeydedir. Bazı kişilerde aşı sonrası kol ağrısı gibi yan etkiler görülebilir, ancak bu yan etkiler genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Aşının acıtıp acıtmayacağı kişiden kişiye değişebilir. Herhangi bir sağlık işlemi öncesinde bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Hepatit B temas sonrası profilaksi için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Hepatit B immünglobulini (HBIG) ve aşı uygulaması: Aşısız veya aşı yanıtı olmayan kişiler için HBIG ve aşı önerilir. Önceden aşılanmış ancak aşı yanıtı bilinmeyen kişiler için, anti-HBs seviyesi 10 mIU/ml'nin altındaysa HBIG ve aşı, 10 mIU/ml'nin üzerindeyse sadece aşı önerilir. 2. Aşı takvimi: Hepatit B aşısı, 0, 1 ve 6. aylarda yapılır. İkinci ve üçüncü doz arasında en az 2 ay, birinci ve üçüncü doz arasında en az 4 ay olmalıdır. 3. Takip: Aşı sonrası 4-8 hafta içinde anti-HBs antikoru kontrol edilir. Anti-HBs negatifse, ikinci üç dozluk aşı serisi uygulanır. Önemli notlar: Kan, plazma, doku veya organ bağışından kaçınılmalıdır. Gebe kalınabilir ve emzirilebilir, ancak korunmalı cinsel ilişkide bulunulmalıdır. Profilaksi ve tedavi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

6. ay aşısında yapılan aşılar şunlardır: Hepatit B (üçüncü doz). DaBT-İPA-Hib (üçüncü doz). Oral Polio (çocuk felci) aşısı (OPA). Bu aşılar, boğmaca, menenjit, inaktif çocuk felci, difteri, tetanos, zatürre, sarılık, kabakulak gibi hastalıklara karşı bağışıklık oluşturur. Aşı takvimi, bebeğin sağlık durumuna ve doktorun önerilerine göre değişiklik gösterebilir.

KKK aşısı, kızamık, kabakulak ve kızamıkçığa (Alman kızamığı) karşı koruma sağlar. Aşının faydaları: Hastalıkların önlenmesi. Komplikasyon riskinin azalması. Uzun süreli koruma. KKK aşısı, iki doz halinde uygulanır: İlk doz 12-15 aylıkken, ikinci doz ise 4-6 yaşlarında yapılır.

Bebeklerde aşı yerinde kızarıklık genellikle 2-3 gün içinde kendiliğinden geçer. Ancak, kızarıklık 3-4 günden uzun sürerse, hassasiyet artar veya şişlik genişlerse enfeksiyon riski olabilir; bu durumda bir sağlık uzmanına başvurulmalıdır. Aşı sonrası yan etkilerin süresi, aşıya ve bebeğe bağlı olarak değişebilir. Kesin süre için bir çocuk doktoruna danışılması önerilir.

Büyükbaş iç parazit aşısının ne zaman etki ettiği hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, iç parazit aşılarının genellikle kuzuya üç aylık olduktan sonra uygulanması gerektiği bilinmektedir. Aşıların doğru zamanda ve doğru şekilde uygulanması için bir veteriner hekime danışılması önerilir.

Çocuk felcinden korunmak için yapılması gerekenler: Aşılama: Çocuk felcinden korunmanın en etkili yolu, inaktif polio aşısı (IPV) ve oral polio aşısı (OPV) ile aşılanmaktır. Hijyen: Temiz su kullanımı, el hijyeni ve iyi sanitasyon, bulaşma riskini azaltır. Toplum bilinci: Toplumun büyük kısmının aşılı olması, virüsün yayılmasını engeller. Tarama programları: Riskli bölgelerde ek aşı dozları uygulanır. Çocuk felci belirtileri görüldüğünde, bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır.