Aruz

Mehmet Âkif Ersoy, şiirlerinde aruzun birçok kalıbını kullanmıştır. Ayrıca, remel, hezec ve müctes gibi farklı aruz kalıplarını da kullanmıştır. Âkif, şiirlerinde muhtevaya göre farklı aruz kalıplarını bilinçli bir şekilde seçmiştir.

Halit Fahri Ozansoy, 1920'den sonraki şiirlerinde zaman zaman aruz ölçüsünü kullansa da hece ölçüsünden uzaklaşarak "Aruza Veda" şiirini yazmış ve "Yeni Mecmua"da yayımlamıştır. Beş Hececiler, Faruk Nafiz Çamlıbel, Yusuf Ziya Ortaç, Enis Behiç Koryürek, Orhan Seyfi Orhon ve Halit Fahri Ozansoy'dan oluşmaktaydı.

Halil Şevki'nin aruz tercümesi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, aruz vezni hakkında genel bilgi verilebilir. Aruz vezni, şiirde hecelerin uzunluk ve kısalıklarına dayanan bir ölçüdür. Aruzu bilimsel bir şekilde tanımlayan ilk kişi, ünlü Arap dil bilimcisi İmam Halil bin Ahmed'dir.

Aruzun en küçük birimi, tef'il veya cüz olarak adlandırılan, her beyitte en az dördü bulunan parçalardır. Bu parçalar, uzun ve kısa hecelerin belirli sayılarda art arda gelmesinden oluşur ve şu şekilde adlandırılır: fa'ûlün (fe'ûlün); fâ'ilün; mefâ'ilün; fâ'ilâtün; müstef'ilün; mef’ûlâtü; müfâ'aletün; mütefâ'ilün.

Şekil imal yazılı ifadesi, Türkçe'de yaygın olarak kullanılan bir terim değildir. Ancak, hukuk alanında "yazılı şekil" ve "resmi şekil" gibi terimler bulunmaktadır. Yazılı şekil, bir hukuki işlemin veya sözleşmenin geçerliliğini sağlamak için tarafların irade beyanlarının yazılı olarak yer aldığı bir metnin oluşturulmasını ifade eder. Eğer "şekil imal yazılı" terimi belirli bir bağlamda kullanılıyorsa, daha fazla bilgi veya bağlam sağlanması gerekebilir.

Yahya Kemal, aruz veznini tercih etmesinin bazı nedenleri: Ahenk ve müzikal tını: Aruza sıkı sıkıya bağlı kalarak şiirlerinde iç ahenge önem vermiştir. Dil ve üslup: Aruz, dönemin tarihî ve edebî havasına uygun bir üslupla yazmasına olanak tanır. Taklitten uzaklaşma: Türk şiirini kendi kaynaklarına döndürerek modernleştirme çabası içinde aruzu, hece ve aruz arasındaki benzerlikleri vurgulayarak savunmuştur. Ustalık ve uyum: Aruzun çeşitli şekillerini kullanmadaki ustalığı, şiirlerindeki ses uyumunu ve kelime uyumunu güçlendirmiştir. Yahya Kemal, aruzla yazdığı şiirlerin dışında "Ok" adlı bir şiirini hece ölçüsüyle yazmıştır.

Aruz tercümesini yapan bazı kişiler: Ahmet Metin Şahin. Süleyman Nahifi. Abdullah Öztemiz Hacıtahiroğlu.

Aruzla yazılan ilk tiyatro eseri, Abdülhak Hamit Tarhan'ın "Eşber" adlı eseridir. "Eşber", Hindistan'da Keşmir hükümdarıdır.

Hem aruz hem de hece ölçüsüyle yazılan şiirlere "karma ölçü" veya "karma vezin" adı verilebilir. Aruz ölçüsü, hecelerin uzunluk ve kısalığına dayanan bir ölçüdür ve genellikle Divan edebiyatında kullanılır. Örnekler: - Selis: Halk edebiyatında aruz ölçüsü kullanılarak yazılan şiirlerdir. - Divan (Divani): Aruz ölçüsünün "Fâilâtün Fâilâtün Fâilâtün Fâilün" kalıbıyla düzenlenir.

Aruzlu şiirin bazı özellikleri: Nazım Biçimleri: Aruzlu şiir, "divan", "selis", "semai", "kalenderi", "satranç" ve "vezn-i aher" gibi özel adlarla anılan nazım biçimlerinde yazılır. Ölçü ve Kalıplar: Aruz ölçüsünün belirli kalıplarıyla düzenlenir, örneğin "Fâilâtün Fâilâtün Fâilâtün Fâilün". Ezgi: Özel bir ezgiyle okunur; ezgisi bakımından farklı türlere ayrılır (örneğin, düz kalenderî, Acem kalenderisi). Uyak Düzeni: Divan, semai ve kalenderi ile aynı uyak düzenine sahiptir. Dil ve Üslup: Arapça ve Farsça kökenli kelimeler içerebilir, ağır bir dil kullanılabilir. Hece Ölçüsüyle İlişkisi: Başlangıçta hece ölçüsünden fazla uzaklaşmamış, daha sonra kendi kurallarını oluşturmuş ve başarıyla kullanılmıştır.

Evet, aruz vezninde beyit bir nazım birimidir. Beyit, aruz vezniyle yazılmış iki mısralık nazım biriminin adıdır.

Aruzda imale, kısa olan bir hecenin ölçüye uyması için uzun okunmasına denir. İmale, iki şekilde yapılır: 1. Kısa sesli ile biten açık hecenin, uzun sesli bitiyor gibi kapalı bir hece şeklinde okunması. 2. Halihazırda kapalı olan bir hecenin, iki hece değerinde uzun okunması. İmale, divan şiirinde sıkça kullanılan bir tekniktir; çünkü Türkçe'de uzun ünlü bulunmaz.

Remel, sözlükte "süratli gitmek, koşmak, bir şeyde ziyadelik, ilave" gibi anlamlara gelir. Dini bir kavram olarak remel, erkeklerin tavafın ilk üç şavtında kısa adımlarla koşarak ve omuzları silkerek çalımlı ve süratli yürümeleri demektir. Ardından sa'y yapılacak tavaflarda remel yapmak sünnettir.

Aruz imlası, Türkçe kelimelerin, özellikle vokalleri bakımından, aruzun tef’ile ve kalıplarına göre yazılmasıdır. Bazı özellikler: Tek heceli kelimeler iki farklı şekilde, çift heceli kelimeler ise en fazla dört farklı şekilde yazılabilir. "Kara" kelimesi, aruzdaki tef’ilelerde bulunduğu yere göre dört farklı şekilde yazılabilir: açık-açık (. .), kapalı-açık (- .), açık-kapalı (. -) ve kapalı-kapalı (- -). "Sana" kelimesi de benzer şekilde dört farklı şekilde yazılabilir. Örnekler: "Gibi" kelimesi, sırasıyla açık-kapalı (. -), kapalı-kapalı (- -), açık-açık (. .) ve kapalı-açık (- .) hecelerini temsil eden ™cm, ™cqm, bm, bqm şekillerinde yazılabilir. "Anuè, bir, kimüñ, nice..." gibi kelimeler de en az iki, en fazla dört farklı yazılışa sahiptir. Aruz imlası, manzum metinlerin vezne uygun okunuşunu kaydetmek için kullanılan hattu’l-‘arÿz adı verilen özel bir yazım sistemiyle de yapılabilir.

Takti ve durak aynı şey değildir, ancak aralarında bir ilişki vardır. Takti, aruz ölçüsüyle yazılmış bir şiirdeki hecelerin uzun ve kısa seslilerine göre ayrılarak, ölçünün kalıplarına göre bölünmesidir. Hece ölçüsündeki durak, aruz ölçüsündeki takti'nin karşılığı olarak kabul edilebilir.

Aruzda imale ve zihaf şu anlamlara gelir: İmale (çekme, uzatma). Zihaf (kısma). Örnekler: İmale. Zihaf.

Kasr ve imale, aruz ölçüsünde kullanılan terimlerdir: İmale (uzatma), kısa olan bir hecenin ölçüye uydurmak için uzun okunmasıdır. Kasr (kısaltma veya inceltme), uzun bir hecenin ölçü gereği kısaltılması ve ünlüsünün inceltilmesidir. Örnekler: İmale: "Görelim âyine-i devran ne sûret gösterir" beytinde, "gö" hecesinde imale yapılmıştır; bu hece "göörelim" şeklinde uzun okunmuştur. Kasr: "Bu şehr-i Stanbûl ki bî misl ü bahâdır" beytinde, "İstanbul" sözcüğü "Stanbul" olarak kısaltılmıştır.

İmale, aruz ölçüsünde kısa bir hecenin uzatılmasıdır. Tef’ile, aruz vezinlerini oluşturan sekiz ana söze verilen isimdir. En çok kullanılan tef’ilelerden bazıları şunlardır: Fe û lün (. – -); Fâ i lün (- . -); Fâ i lâ tün (- . – -); Mef û lü (- – .); Mefâ î lü (. – – .).

Aruzda kısa ve uzun heceler şu şekilde ayırt edilir: Kısa (açık) heceler. Ünlülerle biten hecelerdir. . (nokta) işaretiyle gösterilir. Ses değerleri yarım sestir. Uzun (kapalı) heceler. Ünsüzlerle ve Arapça-Farsça'dan geçmiş uzun ünlülerle (â, î, û) biten hecelerdir. - (çizgi) işaretiyle gösterilir. Ses değerleri tam sestir. Örnekler: Kısa hece: Ali, acı, sızı, ölü, ahi. Uzun hece: Sen, gel, bak, biz, gür. Ayrıca, konuşma dilinde sonu sessiz harfle biten kelimelerin son harfi, sonraki kelimenin ilk harfi sesli ise vasl edilerek okunur.

Aruz ve hece ölçüsünü hesaplamak için şu adımlar izlenir: 1. Hecelerin Ayrılması: Mısradaki heceler, uzun ve kısa olarak ayrılır. 2. Medli Hecelerin Kontrolü: Medli hece olup olmadığı kontrol edilir. 3. Hece Değerlerinin Karşılaştırılması: Hecelerin açık (kısa) ve kapalı (uzun) değerleri karşılıklı olarak kontrol edilir. 4. Ulama ve İmale: Gerekirse ulama veya imale yapılır. 5. Tef’ile Sayısının Belirlenmesi: Yeni aruz kalıbının uyumlu olup olmadığı kontrol edilir ve tef’ile sayısı belirlenir. Hece ölçüsünde, şiirdeki tüm mısraların hece sayısının eşit olması beklenir. Aruz ölçüsünde, kısa hecelerden en fazla iki tane, uzun hecelerden ise üç tane kullanılabilir. Aruz ve hece ölçüsünü hesaplamak, şiire, edebiyata ve kullanılan dile hakim olmayı gerektirir.