AraştırmaMetodları

Korelasyonel ve nedensel ilişki kavramları, bilimsel araştırmalarda sıkça karşılaşılan iki farklı türdeki ilişkiyi ifade eder. Korelasyonel ilişki, iki veya daha fazla değişken arasındaki istatistiksel ilişkiyi ifade eder. Nedensel ilişki ise, bir olayın başka bir olaya doğrudan neden olması durumunu ifade eder.

Power analiz iki ana amaçla kullanılır: 1. Hipotez Testlerinin Güvenilirliğini Değerlendirme: Power analizi, istatistiksel testlerin gücünü ve bir çalışmanın sonuçlarının doğruluğunu artırmak için kullanılır. 2. Karar Alma Süreçlerini İyileştirme: Power analiz, karar verme süreçlerinin en iyi şekilde yürütülmesini ve risklerin minimum düzeye çekilmesini sağlar.

Tez kılavuzu hazırlamak için aşağıdaki adımları izlemek gerekmektedir: 1. Konu Seçimi: Tez konusu, ilgi alanları belirlenerek, kapsamlı bir şekilde okunarak ve danışmana danışarak seçilmelidir. 2. Tez Cümlesi Yazma: Seçilen konu üzerine, araştırmanın amacını ve kapsamını açıkça tanımlayan bir tez cümlesi yazılmalıdır. 3. Onay Alma: Konu ve tez açıklaması, danışman veya tez komitesine onay için sunulmalıdır. 4. Tez Öneri Formunun Hazırlanması: Tez öneri formu, araştırmanın özetini ve metodolojisini içeren bir belgedir. Formda yer alması gereken temel unsurlar şunlardır: - Başlık; - Özet; - Giriş; - Literatür Taraması; - Araştırma Metodolojisi; - Ön Sonuçlar; - Çalışma Planı; - Kaynakça; - Danışmanın onayı ve imzası. 5. Etkili Bir Tez Taslağı Hazırlama: Taslakta, tezin ana bölümleri belirlenmeli, her bölüm alt başlıklara ayrılmalı ve mantıksal bir sıraya göre düzenlenmelidir. 6. Son Kontroller: Taslak, araştırma ilerledikçe gözden geçirilmeli ve gerekli düzeltmeler yapılmalıdır.

Deneysel tasarım, araştırmacıların bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişkiyi değerlendirmelerine olanak tanıyan sistematik bir süreçtir. Temel bileşenleri: - Hipotez oluşturma: Deneyin sonucunu tahmin eden açık, test edilebilir bir ifade. - Bağımsız ve bağımlı değişkenler: Deneyde manipüle edilen (bağımsız değişkenler) ve ölçülen (bağımlı değişkenler) faktörler. - Kontrol grubu: Deneysel tedaviyi almayan ve karşılaştırmaya olanak tanıyan başlangıç grubu. - Rastgeleleştirme: Deneklerin veya örneklerin yanlılığı en aza indirecek şekilde gruplara atanması süreci. - Tekrarlama: Sonuçları doğrulamak ve güvenilirliği sağlamak için deneyin tekrarlanması. Yaygın deneysel tasarım türleri: 1. Deney öncesi tasarım: Müdahaleler veya tedavilerden önce ve sonra verilerin karşılaştırılması. 2. Gerçek deneysel tasarım: Amaçlı olarak oluşturulmuş birden fazla grup, rastgele atama ve yaygın olarak ölçülen bir sonuç. 3. Yarı deneysel tasarım: Rastgele atamanın pratik olmadığı durumlarda kullanılır.

Bitirme tezinde olması gerekenler genellikle şu bölümlerden oluşur: 1. Başlık: Tez konusunu yansıtan, kısa ve dikkat çekici bir başlık seçilmelidir. 2. Önsöz: Tezin hazırlanmasında emeği geçen kişilere teşekkür edilmeli ve tezi yazma motivasyonu dile getirilmelidir. 3. Özet: Tezin amacını, kullanılan araştırma metodunu, temel bulgularını ve sonuçlarını kısaca özetlemelidir. 4. Giriş: Tez konusunu tanıtmalı, problemin önemini vurgulamalı, tezin amacını ve kapsamını belirtmelidir. 5. Ana Metin: Kaynak taraması sonuçları, araştırma bulguları, analizler ve yorumlar bu bölümde yer alır. 6. Sonuç: Tezin temel bulguları özetlenmeli, sonuçlar tartışılmalı, önerilerde bulunulmalı ve gelecekteki araştırmalar için olası yönler belirtilmelidir. 7. Kaynakça: Kullanılan tüm kaynaklar APA 6 stilinde düzenlenmelidir. 8. Ekler: Eğer varsa, tasarımlar, çizimler ve diğer ek bilgiler bu bölümde yer alır.

10'lu Likert ölçeği oluşturmak için aşağıdaki adımları izlemek gerekmektedir: 1. Hedef Kitleyi ve Amacı Belirleyin: Anketin kimleri kapsayacağını ve amaçlarını tanımlayın. 2. Soruları Yazın: Anket sorularını, spesifik, anlaşılır ve tutarlı olacak şekilde yazın. 3. Puanlama Sistemini Seçin: Likert ölçeğinde genellikle 3, 5, 7 veya daha fazla seçenek kullanılır. 4. Her Noktayı Etiketleyin: Ölçekteki her bir noktayı, örneğin "1: Kesinlikle Katılmıyorum" ve "10: Kesinlikle Katılıyorum" şeklinde etiketleyin. 5. Nötr Seçenek Ekleyin: Katılımcıların nötr bir seçenek belirtebilmeleri için ölçeğe orta bir nokta ekleyin (örneğin, "5: Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum"). 6. Anketi Test Edin: Anketi uygulamadan önce bir pilot test yaparak soruların anlaşılırlığını kontrol edin. Bu adımları takip ederek, 10'lu Likert ölçeği ile daha detaylı ve kesin veriler toplayabilirsiniz.

Genişlemesine araştırmalar, belirli bir zamanda geniş bir örneklem üzerinden bir olgunun detaylı bir şekilde incelenmesi anlamına gelir. Bu tür araştırmalarda, olgunun tanımlanması veya açıklanması için veriler dikkatlice analiz edilir.

Nicel araştırma soruları, genellikle ne kadar?, ne miktarda?, ne kadar sık?, ne kadar yaygın? gibi sorulara cevap arar. İşte bazı nicel araştırma sorusu türleri: 1. Deneysel Model: Küme çalışması yönteminin lise 1. sınıf öğrencilerinin geometri başarısına etkisinin belirlenmesi gibi. 2. Betimsel Model: Lise 1. sınıf öğrencilerinin matematik dersine karşı tutumlarının belirlenmesi. 3. Bağıntısal Model: 7. sınıf öğrencilerinin matematik başarılarıyla fen ve teknoloji dersi başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. 4. Nedensel-Karşılaştırma Modeli: Lise son sınıf öğrencilerinin YGS puanlarının cinsiyete göre incelenmesi. 5. Tarihsel Yöntem: Biyoloji ders programındaki değişikliklerin öğrencilerin o derse ilişkin başarılarına etkilerinin incelenmesi. Ayrıca, tanımlayıcı anket soruları da nicel araştırma soruları arasında yer alır ve "Bu nedir?", "Ne kadar..." gibi ifadelerle başlar.

Görsel Analog Skala (VAS) değerlendirmesi, skala üzerinde yapılan işaretlerin sayısal değerlere dönüştürülmesi ve bu değerlerin istatistiksel analiziyle yapılır. Değerlendirme adımları: 1. Mesafenin Ölçülmesi: Yanıtlayanların çizgide işaretledikleri noktadan başlangıç noktasına olan mesafe ölçülür. 2. Sayısal Skorun Hesaplanması: Bu mesafe, çizginin toplam uzunluğuna bölünür ve 100 ile çarpılır. 3. Puan Aralıklarının Belirlenmesi: Bazı durumlarda çizgi, eşit aralıklarla bölümlere ayrılır ve işaret hangi segmentte ise o segmentin skoru alınır. VAS, müşteri memnuniyeti, ürün tercihi, satın alma niyeti gibi çeşitli pazarlama araştırmalarında kullanılır ve verilerin yorumlanması, araştırma hedeflerine bağlı olarak değişir.

İyi bir hipotezin özellikleri şunlardır: 1. Test Edilebilirlik: Hipotez, deneyler veya gözlemler yoluyla test edilebilir olmalıdır. 2. Açık ve Net Olma: Hipotez, karmaşık ve anlaşılması zor değil, net ve anlaşılır olmalıdır. 3. Spesifiklik: Geniş kapsamlı değil, belirli bir soruya yanıt vermeli ve tek bir değişkeni hedef almalıdır. 4. Tahmin İçermesi: Hipotez, bir durumun sonucu hakkında tahmin içermelidir. 5. Gözlemsel veya Deneysel Dayanak: Hipotez, bilimsel verilere ve mevcut teorilere dayandırılmalıdır. Ayrıca, hipotezin objektif, tarafsız ve nesnel bir dil kullanılarak yazılması da önemlidir.

Tek taraflı (one-tailed) ve çift taraflı (two-tailed) hipotezler, araştırma sürecinde kullanılan iki ana hipotez türüdür. Tek taraflı hipotez, bir etkinin varlığını ve bu etkinin yönünü öngörür. Örnekler: - "Yeni eğitim oyunu oynayan çocuklar, eski eğitim oyunu oynayan çocuklardan daha yüksek puan alacaklar". - "Düzenli spor yapan bireylerin uyku kalitesi, spor yapmayan bireylerden daha iyi olacaktır". Çift taraflı hipotez ise sadece bir etkinin olup olmadığını öngörür, ancak bu etkinin yönü hakkında bilgi vermez. Örnekler: - "Roman türündeki kitaplar ile bilim kurgu kitapları arasında okuma zevki açısından bir fark olacaktır". - "Farklı çalışma ortamları (sessiz ofis vs. canlı açık alan) iş verimliliği üzerinde bir etkiye sahip olacaktır".

Margin of error (hata payı), aşağıdaki durumlarda kullanılır: 1. Anket ve araştırma sonuçları: Anket ve araştırma çalışmalarında, örneklem sonuçlarının tüm popülasyonun görüşlerini ne kadar isabetli bir şekilde yansıttığını değerlendirmek için kullanılır. 2. Ürün ve hizmet geliştirme: Yeni bir ürünün veya hizmetin etkinliğini test ederken, sonuçların kesinliğini ve güvenilirliğini artırmak için hata payı hesaplanır. 3. Karar alma süreçleri: Pazar araştırmaları ve bilimsel çalışmalarda, elde edilen verilerin ne kadar eminlikle kullanılabileceğini belirlemek ve bilinçli kararlar almak için hata payı önemlidir.

Pazar testleri — ürünün geniş pazar temsil eden küçük bir alanda deneme amaçlı olarak pazara sunulması ve müşteriler başta olmak üzere bütün pazar aktörlerinin tepkilerinin gözlenmesi esasına dayanan deneysel araştırma çalışmalarına verilen addır.

Reklam araştırmalarında nitel ve nicel tasarımlar iki ana yaklaşıma ayrılır: 1. Nitel Tasarım: Bu tasarım, insan davranışlarını, motivasyonlarını ve duygularını doğrudan gözlemlerle anlamaya odaklanır. - Özellikleri: Öznel veriler, küçük örneklem boyutları, derinlemesine araştırma ve yorumlama. 2. Nicel Tasarım: Bu tasarım, sayısal verilerin toplanması ve analiz edilmesine dayanır. - Özellikleri: Nesnel veriler, büyük örneklem boyutları, istatistiksel analiz ve hipotez testleri.

Betimleyici ve tanımlayıcı araştırmalar, farklı amaçlarla yapılan bilimsel araştırma türleridir. Betimleyici araştırma, bir konunun mevcut durumunu ayrıntılı bir şekilde analiz eder ve gözlemler. Tanımlayıcı araştırma ise, araştırmacının derinlemesine bir açıklama veya tanımlama sunarak, çalışmanın odağındaki konuyu daha iyi anlamasını sağlar.

AEIOU konusu, etnografik gözlemler için kullanılan bir çerçevedir. Bu çerçeve, beş ana kategoriyi içerir: 1. Activities (Faaliyetler): İnsanların hedeflerine ulaşmak için yaptıkları eylemler ve davranışlar. 2. Environments (Çevreler): Faaliyetlerin gerçekleştiği ortamlar, mekânın karakteri ve işlevi. 3. Interactions (Etkileşimler): İnsanlar arasındaki ve insanların çevreleriyle olan etkileşimler. 4. Objects (Nesneler): Ortamı oluşturan nesneler ve bunların insanlarla, faaliyetlerle ve etkileşimlerle olan ilişkileri. 5. Users (Kullanıcılar): Gözlemlenen insanlar, onların kişilikleri, değerleri ve önyargıları. AEIOU çerçevesi, kullanıcı araştırmaları ve usability testleri sırasında gözlemlenen verilerin sınıflandırılması ve yorumlanması için kullanılır.

Betimsel ve deneysel araştırma desenleri arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Betimsel Araştırma: Bir fenomeni veya incelenen bir grubu tanımlamayı ve karakterize etmeyi amaçlar. 2. Deneysel Araştırma: Değişkenlerin araştırmacı tarafından manipüle edilmesiyle neden-sonuç ilişkilerini incelemeyi içerir.

İstatistiksel güç analizi ve örneklem büyüklüğü kavramları, bilimsel araştırmalarda önemli yer tutar. İstatistiksel güç analizi, bir hipotez testinin gerçek bir etkiyi tespit etme olasılığını belirler. Bu analiz, dört temel bileşene dayanır: 1. Etki büyüklüğü (Effect Size): Değişkenler arasındaki ilişkinin büyüklüğünü ifade eder. 2. Örneklem büyüklüğü (Sample Size): Araştırmaya katılan kişi veya ölçüm sayısıdır. 3. Anlamlılık düzeyi (Alpha, α): İstatistiksel testin yanlış pozitif yapma olasılığını gösterir. 4. Güç (Power, 1-β): Testin gerçek bir farkı veya ilişkiyi tespit etme olasılığıdır. Örneklem büyüklüğü, istatistiksel gücün yüksek olması için gereklidir. Güç analizi için GPower, R programlama dili ve SPSS gibi yazılımlar kullanılabilir.

Tıpta "prospektiv" ve "retrospektiv" terimleri şu anlamlara gelir: - Prospektiv (ileriye yönelik) çalışmalar, bir risk faktörünün etkisini ileriye doğru incelemeyi içerir. - Retrospektiv (geriye dönük) çalışmalar, araştırmanın başlangıcındaki kabulleri, öngörü ve yaklaşımlarla, araştırma sonucunda ulaşılan gerçekleri geriye bakarak karşılaştırmayı içerir.

Eğitim ve davranış bilimlerinde tek-denekli araştırmalar, bir veya birkaç denekten standart koşullar altında yinelenen ölçümler alınarak bir uygulamanın etkinliğinin her bir denekte kendi içinde değerlendirildiği araştırmalardır. Bu tür araştırmalarda bağımsız değişken üç grupta toplanır: 1. Davranış öncesi öğretimsel stratejiler (örneğin, yanlışsız öğretim yöntemleri). 2. Ortam düzenlemeleri (öğretim yapılan ortamın düzenlenmesi). 3. Davranış sonrası öğretimsel stratejiler (örneğin, pekiştireç kullanımı, hata düzeltmesi). Özellikleri: - Yinelenen ölçümler: Standart koşullarda sürekli veri toplanır. - Başlama düzeyi evresi: Bağımsız değişkenin uygulanmadan önceki sıklık, süre veya düzeyini belirlemek için veriler toplanır. - Yineleme: Araştırmanın bulguları, benzer özellikte denekler ve ortamlarda elde edilmelidir.