AraştırmaMetodları

Nitel ve nicel araştırmalarda fenomen farklı anlamlar taşır. Nitel araştırmalarda fenomen, bireylerin bir kavram veya fenomenle ilgili deneyimlerinin, anlamlarının, duygularının, bakış açılarının ve algılarının ifade edilmesini sağlayan ve bu fenomeni nasıl deneyimlediklerini tanımlamak için kullanılan nitel bir araştırma yöntemidir. Nicel araştırmalarda fenomen ise, bir nesnenin özelliği olup, değerleri bir veri kümesi için birden fazla olabilir. Nitel ve nicel araştırmalar arasındaki temel farklar şu şekildedir: Amaç: Nitel araştırmalar, sosyal aktörlerin algılarını ve bakış açılarını anlamaya çalışırken, nicel araştırmalar nedensellik ilişkisine önem verir ve genelleme amacı taşır. Veri Toplama: Nitel araştırmalar mülakatlar, gözlem ve belge analizi gibi yöntemlerle veri toplarken, nicel araştırmalar anketler, deneyler ve yapılandırılmış gözlemler gibi yöntemler kullanır. Veri Analizi: Nitel veri analizi, örüntü ve temaların belirlenmesine odaklanırken, nicel veri analizi istatistiksel yaklaşımlar kullanır.

Taro Yamane'nin "Temel Örnekleme Yöntemleri" kitabında ele alınan örnekleme yöntemleri şunlardır: Basit Tesadüfi Örnekleme. Tabakalı Tesadüfi Örnekleme. Sistematik Örnekleme. Basit Küme Örneklemesi. Kitap, bu yöntemlerin yanı sıra, bu tekniklerin uzantılarını ve özel yöntemleri de içermektedir. Örnekleme yöntemleri hakkında daha genel bilgi için ise şu türler mevcuttur: Olasılıklı Örnekleme Yöntemleri. Olasılıklı Olmayan Örnekleme Yöntemleri.

Nitel araştırma ile ilgili çıkmış sorular hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, nitel araştırma ile ilgili bazı soru tipleri şunlardır: Tanıtıcı sorular. Takip soruları. Sondaj soruları. Özelleştirici sorular. Varsayımsal sorular. Şeytanın avukatı soruları. İdeal pozisyon soruları. Yorumlayıcı sorular.

Eylem araştırması türleri şu şekilde sınıflandırılabilir: Bireysel eylem araştırması. Bireysel işbirlikçi eylem araştırması. Katılımcı eylem araştırması. Eleştirel eylem araştırması. Feminist bireysel eylem araştırması. Sistem çapında eylem araştırması. Ayrıca, eylem araştırmaları deneyimlere dayalı teknikler, sorgulamaya dayalı teknikler ve incelemeye dayalı teknikler olarak da sınıflandırılabilir.

Alternatif hipotez (H1), boş hipotezin (H0) tersini ifade eder ve iki grup arasında fark olduğunu belirtir. Özetle: - Alternatif hipotez: İki grup arasında fark olduğunu belirtir. - Çift yönlü hipotez: Bu farkın yönünü belirtmez, sadece bir fark olduğunu ifade eder.

Anketlerde "birim" terimi, ankete katılan kişi veya yanıtlayıcı anlamına gelir. Anketler, kişilerden planlı ve standart bir şekilde bilgi almak için geliştirilen bir yöntemdir. Açık uçlu sorular, yanıtlayanın kendi ifadesiyle cevaplamasına olanak tanır. Kapalı uçlu sorular, önceden belirlenmiş seçenekler arasından yanıtlayıcının seçim yapmasını gerektirir.

Ön test ve son test analizi yapmak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Örneklem ve değişkenlerin belirlenmesi. 2. İstatistiksel testin seçimi. 3. SPSS üzerinden analiz. 4. Sonuçların değerlendirilmesi. Ön test ve son test analizi, bir uygulamanın katılımcılar üzerinde değişim yaratıp yaratmadığını ölçmek için eğitim, sağlık ve sosyal bilimler gibi alanlarda kullanılır. Daha detaylı bilgi ve destek için bir istatistik danışmanına başvurulması önerilir.

Anketlerde örneklem büyüklüğü belirlenirken aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Nüfus büyüklüğünün belirlenmesi. 2. Hata payının saptanması. 3. Güven seviyesinin seçilmesi. 4. Standart sapmanın tahmin edilmesi. Bu adımlar ışığında, örneklem büyüklüğünü hesaplamak için kullanılan bazı formüller şunlardır: n = t² s² d² (Kitledeki birey sayısı biliniyorsa). n = d N t² s² / 2 (N-1) + t² s² (Kitledeki birey sayısı biliniyorsa). En uygun örneklem büyüklüğü, araştırmanın amaçlarına ve mevcut sınırlandırıcı faktörlere göre değişir. Örneklem büyüklüğü hesaplama yöntemleri hakkında daha fazla bilgi almak için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: limesurvey.org; acikders.ankara.edu.tr; bingol.edu.tr.

Duyusal değerlendirmede kullanılan bazı ölçekler: Sayısal ölçekler: Farklı yoğunluk veya tercih seviyelerini temsil etmek için sayılar kullanır (örneğin, 9 puanlık hedonik ölçek, 5 puanlık puanlama ölçeği). Sözel ölçekler: Farklı yoğunluk veya tercih seviyelerini tanımlamak için kelimeler veya ifadeler kullanır (örneğin, 4 puanlık sözel kategori ölçeği, 7 puanlık semantik diferansiyel ölçek). Grafik ölçekler: Farklı yoğunluk veya tercih seviyelerini göstermek için semboller veya resimler kullanır (örneğin, gülen yüz ölçeği, yıldız derecelendirme ölçeği). Bazı duyusal değerlendirme ölçekleri ve kullanım amaçları: Yoğunluk ölçekleri: Bir duyusal özelliğin (örneğin, tatlılık, tuzluluk) ne kadar güçlü veya zayıf algılandığını ölçer. Tercih ölçekleri: Bir panelistin bir ürünü veya duyusal bir özelliği ne kadar sevdiğini veya sevmediğini belirler (örneğin, genel beğeni, görünüm beğenisi). Farklılık ölçekleri: İki veya daha fazla ürün veya duyusal özelliğin panelist tarafından ne kadar benzer veya farklı algılandığını saptar (örneğin, ikili karşılaştırma, üçgen testi).

Yin'e göre bir araştırmanın geçerliliği, yapı geçerliği, iç geçerlik, dış geçerlik ve güvenilirlik yoluyla sağlanabilir. Yapı geçerliği: Araştırmanın uygun bir araştırma tasarımına sahip olması ve bağımlı ile bağımsız değişkenler arasındaki ilişkinin gerçeği yansıtma derecesi. İç geçerlik: Araştırma sonuçlarının inandırıcılığı. Dış geçerlik: Ölçüm sonuçlarının kişilere, yerlere ve zamanlara göre genellenebilmesi. Güvenilirlik: Zaman içinde veya farklı değerlendiriciler arasında tutarlı sonuçlar üretme derecesi. Ayrıca, üçgenleme (veri çeşitleme), uzun süreli etkileşim, uzman incelemesi ve katılımcı teyidi gibi yöntemler de geçerliliği artırabilir.

Nicel araştırma desenleri şunlardır: Tarama modelleri. Deneme (deneysel) tasarımları. Tarama modelleri üç ana kategoriye ayrılır: 1. Genel tarama modelleri: Evren hakkında genel bir yargıya varmak için tüm evrenin veya örneklemin incelenmesi. 2. Tekil tarama modelleri: Değişkenlerin tür veya miktar oluşumlarının belirlenmesi. 3. İlişkisel tarama modelleri: İki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkinin derecesini belirlemeyi amaçlar. Deneme modelleri ise şu şekilde sınıflandırılır: Gerçek deneysel desenler: Yansız atama ile belirlenmiş deney ve kontrol gruplarının kullanıldığı modeller. Yarı deneysel desenler: Bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerindeki etkisinin araştırıldığı modeller. Deney öncesi modeller: Bilimsel yönü zayıf desen türüdür.

Fenomenolojik araştırma kapsamında katılımcı algılarını ölçmek amacıyla kullanılan soru kalıpları genellikle açık uçlu ve genel sorular şeklindedir. Bazı soru örnekleri: "Fenomenle ilgili hangi deneyimleri yaşadınız?"; "Hangi ortam veya durumlar fenomenle ilgili yaşadığınız deneyimleri etkilemiştir?"; "Bu deneyimi yaşadığınızda nasıl hissettiniz?"; "Bu deneyim sizin için ne anlama geliyor?". Bu sorular, katılımcıların deneyimlerini derinlemesine anlamayı ve fenomenin özüne ulaşmayı hedefler.

Korelasyonel ilişki, iki değişken arasında bir örüntü oluşması anlamına gelir; bu, birinin sebep, diğerinin sonuç olduğu anlamına gelmez. Nedensel ilişki ise, bir olayın başka bir olaya doğrudan etki etmesi durumudur: 1. Korelasyon: Değişkenler birlikte hareket etmelidir. 2. Zaman sırası: Neden olan olay önce gerçekleşmelidir. 3. Üçüncü faktör: İki değişkeni etkileyen başka bir faktör olmamalıdır. Örneğin, işsizlik oranı yüksek olan ülkelerde akıl sağlığı sorunlarının da yüksek olması, işsizliğin akıl sağlığı sorunlarına neden olduğu anlamına gelmez; başka faktörler de etkili olabilir.

Power analizi (güç analizi), istatistiksel bir testin gerçekte var olan bir farkı bulma olasılığını hesaplayan bir yöntemdir. Power analizinin bazı kullanım amaçları: Araştırmaların geçerliliği ve güvenilirliği: Elde edilen sonuçların geçerliği, güvenirliği ve bilimselliğini değerlendirmeye yarar. Örneklem büyüklüğü belirleme: Yeterli sayıda katılımcı ile doğru sonuçlar elde etmeyi sağlar. Zaman ve maliyet tasarrufu: Yanlış negatif veya pozitif sonuç riskini azaltarak kaynakların daha verimli kullanılmasını mümkün kılar. Stratejik planlama: Organizasyonların veya kişilerin ellerindeki güç kaynaklarını belirleyerek daha verimli stratejik planlamalar yapmalarına yardımcı olur.

Tez kılavuzu hazırlamak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Biçim ve Görünüm: Kağıt: Tez, A4 (210 x 297 mm) boyutlarında 1. hamur beyaz kağıda yazılmalıdır. Yazım: Metin, Word for Windows kullanılarak, 1,5 satır aralığıyla, Arial karakterinde 11 punto veya Times New Roman karakterinde 12 punto ile yazılmalıdır. Kenar Boşlukları: Üst boşluk 3 cm, alt boşluk 3 cm, sol 4 cm, sağ 2,5 cm olmalıdır. 2. Başlıklandırma: Başlıklandırma yöntemi olarak ondalık sistem veya harf sistemi kullanılabilir. Başlıklar, birinci dereceden sonraki başlıklarda her derece için 1’er cm içeride hizalanmalıdır. 3. İçerik: Tezde başlık, özet, anahtar kelimeler, giriş, kavramsal çerçeve, yöntem, bulgu, yorum, tartışma, sonuç, öneri ve kaynakça bölümleri bulunmalıdır. 4. Kapak Sayfası: Dış kapak sayfasında üniversite, enstitü, anabilim dalı, program adı, tezin türü, araştırmanın adı, araştırmacının ve danışmanların bilgileri ile araştırmanın yeri ve tarihi yer almalıdır. Tez kılavuzu hazırlarken, ilgili üniversitenin enstitüsünün yayımladığı tez yazım kılavuzuna başvurmak önemlidir.

Deneysel tasarım, değişkenler arasındaki nedensel ilişkileri belirlemek ve anlamak için deneylerin planlanması, yürütülmesi ve analiz edilmesine yönelik sistematik bir yaklaşımdır. Temel bileşenleri: Hipotez oluşturma. Bağımsız ve bağımlı değişkenler. Kontrol grubu. Rastgeleleştirme. Tekrarlama. Kullanım alanları: Tıp. Mühendislik. Pazarlama. Eğitim.

10'lu Likert ölçeği oluşturmak için aşağıdaki adımları izlemek gerekmektedir: 1. Hedef Kitleyi ve Amacı Belirleyin: Anketin kimleri kapsayacağını ve amaçlarını tanımlayın. 2. Soruları Yazın: Anket sorularını, spesifik, anlaşılır ve tutarlı olacak şekilde yazın. 3. Puanlama Sistemini Seçin: Likert ölçeğinde genellikle 3, 5, 7 veya daha fazla seçenek kullanılır. 4. Her Noktayı Etiketleyin: Ölçekteki her bir noktayı, örneğin "1: Kesinlikle Katılmıyorum" ve "10: Kesinlikle Katılıyorum" şeklinde etiketleyin. 5. Nötr Seçenek Ekleyin: Katılımcıların nötr bir seçenek belirtebilmeleri için ölçeğe orta bir nokta ekleyin (örneğin, "5: Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum"). 6. Anketi Test Edin: Anketi uygulamadan önce bir pilot test yaparak soruların anlaşılırlığını kontrol edin. Bu adımları takip ederek, 10'lu Likert ölçeği ile daha detaylı ve kesin veriler toplayabilirsiniz.

Genişlemesine araştırmalar, belirli bir zamanda geniş bir örneklem üzerinden bir olgunun detaylı bir şekilde incelenmesi anlamına gelir. Bu tür araştırmalarda, olgunun tanımlanması veya açıklanması için veriler dikkatlice analiz edilir.

Nicel araştırma soruları, genellikle ne kadar?, ne miktarda?, ne kadar sık?, ne kadar yaygın? gibi sorulara cevap arar. İşte bazı nicel araştırma sorusu türleri: 1. Deneysel Model: Küme çalışması yönteminin lise 1. sınıf öğrencilerinin geometri başarısına etkisinin belirlenmesi gibi. 2. Betimsel Model: Lise 1. sınıf öğrencilerinin matematik dersine karşı tutumlarının belirlenmesi. 3. Bağıntısal Model: 7. sınıf öğrencilerinin matematik başarılarıyla fen ve teknoloji dersi başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. 4. Nedensel-Karşılaştırma Modeli: Lise son sınıf öğrencilerinin YGS puanlarının cinsiyete göre incelenmesi. 5. Tarihsel Yöntem: Biyoloji ders programındaki değişikliklerin öğrencilerin o derse ilişkin başarılarına etkilerinin incelenmesi. Ayrıca, tanımlayıcı anket soruları da nicel araştırma soruları arasında yer alır ve "Bu nedir?", "Ne kadar..." gibi ifadelerle başlar.

Görsel Analog Skala (VAS) değerlendirmesi, skala üzerinde yapılan işaretlerin sayısal değerlere dönüştürülmesi ve bu değerlerin istatistiksel analiziyle yapılır. Değerlendirme adımları: 1. Mesafenin Ölçülmesi: Yanıtlayanların çizgide işaretledikleri noktadan başlangıç noktasına olan mesafe ölçülür. 2. Sayısal Skorun Hesaplanması: Bu mesafe, çizginin toplam uzunluğuna bölünür ve 100 ile çarpılır. 3. Puan Aralıklarının Belirlenmesi: Bazı durumlarda çizgi, eşit aralıklarla bölümlere ayrılır ve işaret hangi segmentte ise o segmentin skoru alınır. VAS, müşteri memnuniyeti, ürün tercihi, satın alma niyeti gibi çeşitli pazarlama araştırmalarında kullanılır ve verilerin yorumlanması, araştırma hedeflerine bağlı olarak değişir.