Algı

Şekil-zemin ilişkisi, algısal deneyimlerde bir nesnenin (şekil) arka planından (zemin) nasıl ayrıldığını açıklayan ilkedir. Örnekler: 1. Resimlerde: Bir yüzü tanıdığımızda, o yüzü arka plandan ayırırız ve bu ayırım sayesinde şekli net bir şekilde algılarız. 2. Günlük yaşamda: Sınıf tahtasının üst kısmında Atatürk portresi bulunur; bu portre, duvar görüntüsüyle bir bütün olarak görülür, ancak ayrı olarak algılanır.

Kendi sesinizin size yabancı gelmesinin birkaç bilimsel nedeni vardır: 1. Hava ve Kemik Yolu İletimi: Konuşurken sesiniz hem hava yoluyla hem de kafatası kemikleriniz aracılığıyla iletilir. 2. Beyninizin Alışkanlığı: Günlük hayatta kendi sesinizi kemik iletimiyle duyduğunuz için, kayıttaki ses size yabancı gelir çünkü beyniniz alışık olduğu sesin dışında bir şey duyar. 3. Psikolojik Etki: Sesiniz, kişiliğinizin bir parçası olduğu için, kayıttan duyduğunuzda beklentinizle uyuşmadığı için olumsuz bir tepki verebilirsiniz.

Stroop etkisi, psikolog J. R. Stroop tarafından 1935 yılında geliştirilen bir bilişsel kontrol testidir. Bu testte deneklere üç farklı görev verilir: 1. Renk isimleri okuma: Deneklerden renk isimlerini olabildiğince hızlı okumaları istenir. 2. Renklerin rengini söyleme: Deneklerden renkli mürekkeple basılı nokta kümelerinin renklerini olabildiğince hızlı söylemeleri istenir. 3. Kelime okuma: Deneklerden sunulan rengin adından farklı renkten mürekkeple yazılan kelimeleri olabildiğince hızlı ve yüksek sesle okumaları istenir (örneğin, "mavi" kelimesi kırmızı veya sarı mürekkeple yazılmıştır). Stroop etkisinin çarpıcı sonucu, deneklerin farklı renkten mürekkeple yazılan renk adlarını okumakta zorlanmaları, doğru okuyabilmek için uzunca bir süre harcamaları ve hatta yazılı kelimeyi değil, mürekkebin rengini söylemeleridir. Bu test, görsel algının sembolik-semantik algıdan daha temel ve ilkel olduğunu ve çatışma durumunda görsel algının ağır bastığını ortaya koyar.

Tematik Algı Testi (TAT) zor bir test olarak değerlendirilmez, ancak uygulanması ve yorumlanması profesyonellik gerektirir. Test, katılımcıya belirsiz resimler sunularak, her biri için detaylı bir hikaye anlatmasının istenmesi esasına dayanır. Bu nedenle, testin zorluğu, kişinin hayal gücü ve anlatım becerilerine bağlı olarak değişebilir.

“Gözler sadece zihnin algılamaya hazır olduğu şeyleri görür” sözü Henri Bergson'a aittir.

Mutlak ve fark eşiği psikolojide iki farklı eşik türünü ifade eder: 1. Mutlak Eşik: Bir uyaranın fark edilebildiği en düşük yoğunluk seviyesidir. 2. Fark Eşiği: İki uyaran arasındaki farkın fark edilebildiği en küçük değişim miktarıdır.

Algı üzerinde etkili olan dış etmenler şunlardır: 1. Uyarıcının kuvvet ve hacmi: Güçlü ışık, ses veya koku gibi uyarıcı unsurlar dikkati çeker. 2. Aşırı zıtlıklar: Buğday tarlasında bir gelincik gibi belirgin farklılıklar algıyı etkiler. 3. Hareket eden uyarıcılar: Tiyatroda oturanların arasından birinin ayağa kalkması gibi hareketler dikkat çeker. 4. Yenilik ve tanışıklık: Sınıfa yeni gelen bir öğrenci gibi yeni olanlar daha fazla dikkat çeker. 5. Tekrarlar (yinelemeler): Tekrarlanan uyaranlar algıyı kolaylaştırır ve dikkatimizi daha çok çeker.

İşitsel algı ve işitsel dikkat farklı kavramlardır: 1. İşitsel Algı: Çevreden gelen seslerin duyulup, tanımlanıp ve yorumlanması sürecidir. 2. İşitsel Dikkat: Belirli seslere odaklanma ve anlam çıkarmak için onları işleme yeteneğidir.

"Duyum hasse" ifadesi, insanların ve hayvanların dış dünyanın uyaranlarını algılama yeteneği anlamına gelir.

Sosyal medya, güzellik algısını birkaç şekilde değiştirdi: 1. Filtreler ve Estetik İşlemler: Sosyal medya platformları, filtreler aracılığıyla kusursuz bir görünüm sunarak gerçeklik algısını değiştirdi. 2. Trendlerin Yayılması: Sosyal medya, güzellik trendlerini hızla yayarak herkesin aynı vücut tipine, cilt rengine veya makyaj tarzına sahip olmasını sağladı. 3. Tüketime Yönlendirme: Güzellik ürünleri ve hizmetleri için büyük bir pazar haline gelen sosyal medya, insanları sürekli olarak bir şeyler eksikmiş gibi hissettirerek tüketime yönlendirdi. 4. Özgüven Sorunları: Sosyal medyada idealize edilmiş görüntülerle sürekli karşılaştırma yapmak, vücut imajı memnuniyetsizliği ve düşük özgüven gibi psikolojik sorunlara yol açtı.

Dişler, uyaranları dokunsal algı yoluyla algılar.

Şekil-zemin figür-fon ilişkisi, Gestalt psikolojisi kapsamında ele alınır ve bu algı yeteneği insanların gelişimi sürecinde doğal olarak oluşur. Bu ilişki, duyu organları ve sinir sistemlerinin yardımıyla nesnelerin organize edilmesiyle ilgili temel bir eğilimdir. Dolayısıyla, şekil-zemin algısının gelişimi, bireyin yaşamı boyunca devam eden bir süreçtir.

Maddelerin beş duyu organımızla algılayabildiğimiz özellikleri şunlardır: 1. Görme: Maddelerin renk ve şekillerini gözümüzle algılarız. 2. Koku alma: Bazı maddelerin belirgin kokuları vardır ve bu kokuları burnumuzla tanırız. 3. Tat alma: Özellikle gıda maddelerinin tatlarını dilimizle ayırt ederiz. 4. Dokunma: Maddelerin sertlik, yumuşaklık, pürüzlülük gibi özelliklerini derimizle hissederiz. 5. İşitme: Maddelerin çıkardığı sesleri kulağımızla duyarız.

İnsanlar çeşitli nedenlerle şaşırabilirler: 1. Beklenmedik durumlar: Beklentilerin dışında gelişen olaylar insanları şaşırtabilir. 2. Bilgi eksikliği: Bir konu hakkında yeterli bilgiye sahip olmayan biri, yeni bir bilgi öğrendiğinde şaşırabilir. 3. İlginç veya çarpıcı durumlar: Sıra dışı sanat eserleri, olaylar veya doğa manzaraları gibi durumlar şaşkınlık yaratabilir. 4. Fizyolojik nedenler: Gözlere inanamayacak kadar güzel veya etkileyici bir manzara görmek de şaşırma hissine yol açabilir. Şaşırma duygusu, insanın düşünce ve algılarını anlamasına ve yeni şeyler öğrenmesine yardımcı olabilir.

Gregory Bateson, Çözümsüz Çelişki Teorisi'ni savunur. Ayrıca, Bateson yapılandırmacı algı teorisi'ni de geliştirmiştir.

Hasse ve duyum kavramları farklı anlamlara sahiptir: 1. Hasse: Kelime olarak "duygular ve hisler" anlamına gelir. 2. Duyum: Organizmanın dış dünyanın uyaranlarını görme, işitme, koklama, dokunma ve tatma organlarıyla algılama yeteneğidir.

Soyut ve somut tepki kavramları, varlıkların algılanma biçimleriyle ilgilidir. - Somut tepki, beş duyu organı (göz, kulak, dil, deri, burun) ile doğrudan algılanabilen, madde haline sahip olan tepkileri ifade eder. - Soyut tepki ise akıl yoluyla algılanabilen, duyu organlarıyla hissedilemeyen tepkileri kapsar.

Bir şeyi dokunarak hissetmeye "hissetme" denir.