Ahilik

Şed kelimesi iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Ahilik teşkilatına girenlerin beline bağlanan kuşak. 2. Kötülük, zararlı.

Ahiliğin ekonomik ve sosyal faydaları şunlardır: 1. Adil Gelir Dağılımı: Ahilik, sermayenin belirli ellerde toplanmasını engelleyerek adil bir gelir dağılımı sağlamıştır. 2. Dayanışma ve Yardımlaşma: Esnaf ve zanaatkârlar arasında dayanışmayı teşvik etmiş, ihtiyaç sahiplerine yardım edilmiştir. 3. Mesleki Eğitim ve Ustalık Sistemi: Çıraklık, kalfalık ve ustalık aşamalarıyla nitelikli iş gücü yetiştirilmiş, meslek ahlakı kazandırılmıştır. 4. Fiyat İstikrarı ve Kalite Kontrolü: Ahiler, fiyat istikrarını gözetmiş, kalite kontrolü yapmış ve haksız rekabeti önlemiştir. 5. Toplumsal Huzur ve Birlik: Ahilik, toplumda huzur ve güven ortamını koruyarak sosyal adaleti gerçekleştirmiştir.

Ahiliğin gelişimi, Selçuklular döneminde Anadolu ve Azerbaycan coğrafyasında ortaya çıkmasıyla başlamıştır. Ana gelişim aşamaları: 1. Ahi Evran Dönemi: Ahiliğin kurucusu Ahi Evran, teşkilatı kurmuş ve yaygınlaştırmıştır. 2. Osmanlı Dönemi: Osmanlı Devleti'nin kurulmasında ve gelişmesinde Ahilik teşkilatına giren devlet yöneticilerinin etkisi olmuştur. 3. 18. Yüzyıl Sonrası: XVIII. yüzyıldan sonra Ahilik, bir esnaf-sanatkâr birliği haline dönüşmüş, ancak temel ilkelerini korumuştur. 4. Gedik ve Lonca Teşkilatları: 1860 yılına kadar gedik uygulaması devam etmiş, daha sonra 1861'de Gedik, 1912'de ise Lonca teşkilatları tamamen ortadan kaldırılmıştır. Ahilik, Anadolu'nun Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında önemli bir rol oynamış, toplumsal, ekonomik ve ahlaki değerleri bir arada barındıran köklü bir teşkilat olarak varlığını sürdürmüştür.

Ahiliğin 124 kuralı, Fütüvvetname adı verilen tüzük niteliğindeki metinlerde yer almaktadır. Bu kurallardan bazıları şunlardır: 1. Doğrudan ve doğruluktan ayrılmamak. 2. İyi huylu ve güzel ahlaklı olmak. 3. Sözünde ve sevgisinde vefalı olmak. 4. Alçakgönüllü olmak. 5. Cömert ve ikram sahibi olmak. 6. Sır saklamak. 7. Hizmette ve vermede ayrım yapmamak. 8. Hile yapmamak. 9. Bir sanat ve iş sahibi olmak. 10. Öfkesine hakim olmak. 11. Dedikodu ve çekememezlik yapmamak. 12. Kusurları örtücü olmak. 13. İçi ve dışı, özü ve sözü bir olmak. 14. Mahiyetindekileri korumak ve gözetmek.

Ahilik Haftası, dünya çapında kutlanmaktadır çünkü: 1. Ahilik kültürünün tanıtılması ve yaşatılması amacıyla düzenlenmektedir. 2. Geçmişten günümüze Ahilik değerlerinin nasıl taşındığını göstermek ve bu değerlerin yeni nesillere aktarılmasını sağlamak için kutlamalar yapılmaktadır. 3. Ahilik teşkilatının tarihteki etkilerinin hatırlatılması ve günümüz esnafına bu değerlerin aktarılması hedeflenmektedir.

Ahilik ve esnaflıkla ilgili bazı atasözleri şunlardır: 1. "Sade pirinç zerde olmaz, bal gerektir kazgana". 2. "Baba malı tez tükenir, evlat gerek kazana". 3. "Eğri olsan yay gibi elde tutarlar seni, doğru olsan ok gibi elden atarlar seni". 4. "Her seherde besmeleyle açılır dükkânımız, Hazret-i Selman-ı Pâk’tır pîrimiz üstadımız". 5. "Dükkân kapusu Hak kapusu, hakkına yalvar".

"Ahi Evran" kitabı iki farklı eser için kullanılabilir: 1. Gökhan Maraş'ın "Ahi Evran" adlı tarihi romanı: - Kitap, Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılmak üzere olduğu bir dönemde, Moğolların Anadolu'yu yakıp yıktığı bir ortamda geçmektedir. - Romanda, Ahi Evran ve onun etrafında toplanan Türklerin, Türklüğün batı ucundaki Anadolu kalesini ayakta tutmak için verdikleri mücadele anlatılmaktadır. - Eserde, Ahi Evran, Hacı Bektaş Veli, Şeyh Edebali gibi tarihi şahsiyetler de yer almaktadır. 2. Zübeyir Tokgöz'ün "Ahi Evran Efsanesi" adlı çocuk kitabı: - Kitap, sekiz yüz yıl öncesine yapılan bir yolculuğu konu almakta ve Ahilik sistemini anlatmaktadır. - Genç okurlar, bu kitap sayesinde Ahilik eğitim sistemi ile medeniyet kavramı hakkında bilgi edineceklerdir.

Osmanlı Devleti döneminde yaşayan bir ahi olarak, yaşadığım bölgede iktisadi dayanışmayı sağlamak için şu faaliyetleri yürütürdüm: 1. Ahilik Teşkilatı'na Katılmak: Esnaf ve zanaatkarları bir araya getiren Ahilik teşkilatı içinde yer alarak, mesleki dayanışma ve yardımlaşmayı teşvik ederdim. 2. Dürüst Ticaret Anlayışını Benimsetmek: Esnaflar arasında güvenilir ticaretin kurulmasına özen gösterir, dürüstlük, şeffaflık ve güven esaslarına dayalı bir ticaret anlayışı yayardım. 3. Sosyal Yardım ve Destek: Zor durumda olanlara yardım eder, ihtiyaç sahiplerinin desteklenmesini sağlardım. 4. Eğitim ve Ahlaki Değerler: Esnafların sadece mesleklerini değil, aynı zamanda dürüstlük, adalet ve saygı gibi ahlaki değerleri de benimsemelerini öğütlerdim. 5. Üretim ve İstihdam: Üretimin ve istihdamın denetim altında tutulmasına katkıda bulunur, standart kalitenin sağlanmasını ve üretimin devamlılığını sağlardım.

Ahiler, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Anadolu'da çeşitli meslek alanlarında faaliyet gösteren ve onları ahlaki yönden yetiştiren bir örgütlenmenin üyeleridir. Ahilerin yaptığı işler şunlardır: Mesleki Eğitim: Yamak, çırak, kalfa ve usta sistemi içinde uygulamalı olarak eğitim vermek. Hammadde Dağıtımı: Esnafın hammadde ihtiyacını karşılamak. Disiplin Cezaları: Ustalık törenlerinin yapılması ve esnafa verilen disiplin cezalarının uygulanması. Sosyal Yardım: Fakirleri, garipleri, kimsesizleri ve savaşta olanların ailelerini korumak ve onlara yardım etmek. Ekonomik Organizasyon: Ticaret ve sanayi işlerini organize etmek, iş yerleri ve atölyelerde mesleki standartlar oluşturmak.

Bacıyan-ı Rum, kısaca "Anadolu Bacıları" olarak bilinir, 13. yüzyılda Anadolu'da kurulan ve Ahilik teşkilatının kadınlar kolu olan bir örgüttür. Bu örgüt, Ahi Evran'ın eşi Fatma Bacı tarafından kurulmuştur.

Ahilik törenleri genellikle esnaf odalarında veya mesire yerlerinde yapılırdı. Günümüzde ise Ahilik Haftası Etkinlikleri kapsamında düzenlenen törenler, Kırşehir ilinde resmi olarak gerçekleştirilmektedir.

Ahilik Haftası'nın amacı Ahilik kültürünü yaşatmak, esnaf ve zanaatkarların iş ahlakını ve sosyal sorumluluklarını hatırlatmaktır. Ahilik Haftası'nın önemi şu şekilde özetlenebilir: Toplumsal barışın sağlanması. Esnafın toplumdaki saygınlığının artırılması. Mesleki eğitimin teşvik edilmesi. Geleneklerin gelecek nesillere aktarılması.

Ahiler, ticarette ahlaki ve sosyal değerlere dayalı bir yol izlemiştir. Ahilerin ticaretteki bazı uygulamaları: - Kaliteli mal üretimi: Ahiler, ürettikleri mal ve hizmetlerde kaliteyi esas almış, hileli ve çürük iş yapmayı büyük suç saymışlardır. - Müşteri memnuniyeti: "Müşteri velinimetimizdir" düsturuyla, müşteriye hileli ve kusurlu mal satmak, fahiş fiyatla satış yapmak yasaklanmıştır. - Haksız rekabetin önlenmesi: Ahiler, esnaflar arasındaki haksız rekabetleri önlemiş ve meslek ahlakını koruyarak tüketiciyi güvence altına almışlardır. - Eğitim ve terbiye: Ahilik, sadece mesleki beceri kazandırmakla kalmamış, aynı zamanda çırakların ahlaki olgunluğa erişmesini de sağlamıştır.

Ahilik Teşkilatı'nın ilk olarak Kayseri şehrinde ortaya çıktığı kabul edilmektedir.

Ahi Evran'ın kısaca hayatı şu şekilde özetlenebilir: Doğum ve Ölüm Tarihi: 1171 yılında İran'ın Hoy kasabasında doğmuş ve 12 Nisan 1261'de Kırşehir'de vefat etmiştir. Eğitim Hayatı: İlk eğitimini Hoy'da almış, daha sonra Horasan ve Maveraünnehir bölgelerine giderek büyük üstadlardan dersler almıştır. Ahilik Teşkilatının Kuruluşu: Keyhüsrev tarafından desteklenen Fütüvvet Teşkilatı'nın lideri olarak Kayseri'de ilk Ahi Teşkilatı'nı kurmuştur. Siyasi Faaliyetler: Ömrünün sonlarına doğru Anadolu Selçuklu Devleti'ndeki taht mücadelelerine karışmış ve II. İzzeddin Keykavus tarafını tutmuştur. Eserleri: Tefsir, hadis, fıkıh, kelam ve tıp alanlarında eserler vermiştir.

Ahiliğin Türk kültürüne ve Anadolu'nun sosyal hayatına katkıları şunlardır: 1. Türkleşmenin ve İslamlaşmanın Hızlanması: Ahiler, Moğol zulmünden Anadolu'ya göç eden Türkmenlerin yerleşmelerine yardımcı olmuş, onları Müslümanlaştırmış ve Türk kültürünü yaymışlardır. 2. Ekonomik Kalkınma: Ahilik, esnaf ve sanatkarların örgütlenmesini sağlayarak ticaretin ve sanatın gelişmesini teşvik etmiş, ekonomik hayata canlılık getirmiştir. 3. Sosyal Dayanışma ve Yardımlaşma: Ahiler, orta sandıkları aracılığıyla üyelerine sosyal güvenlik sunmuş, zor durumda kalanlara maddi ve manevi destek sağlamışlardır. 4. Eğitim ve Ahlak: Ahilik zaviyelerinde verilen eğitimlerle insanların ahlaki değerlerinin şekillenmesine katkıda bulunmuş, güçlü bir yardımlaşma ve dayanışma kültürü oluşturmuşlardır. 5. Şehirleşme ve Yerleşim: Ahiler, köy, mahalle, mezra, cami, mescid, tekke ve zaviye gibi yerleşim yerlerinin kurulmasında rol oynamışlardır.

Ahiler, tarih boyunca önemli roller üstlenmiş bir teşkilattır ve bu önem şu nedenlerden kaynaklanmaktadır: 1. Ekonomik ve Sosyal Organizasyon: Ahiler, Anadolu'da ekonomik hayatı organize etmiş, meslek erbabını disipline etmiş ve niteliksiz üretimden toplumu korumuştur. 2. Devletin Kurulmasına Katkı: Osmanlı Devleti'nin kuruluşunda ve gelişmesinde Ahiler önemli bir rol oynamış, devlet kadrolarının oluşturulmasına ve ilk Osmanlı ordusunun kurulmasına katkıda bulunmuşlardır. 3. Kültürel ve Manevi Etki: Ahiler, Türkçe'nin Anadolu'da hâkim dil olmasına katkıda bulunmuş, Türk müziği, örf ve adetlerinin korunmasına öncülük etmişlerdir. 4. Siyasi Fonksiyonlar: Ahiler, siyasi kaosların yaşandığı dönemlerde siyasi birliği sağlama noktasında inisiyatif almış, iktidar ile halk arasında arabuluculuk yapmışlardır.

Ahilik Teşkilatı'nın kurucusu Ahi Evran'dır. Ahilik, şu nedenlerle kurulmuştur: 1. İslamiyetin Yayılması: Göçebe Türkmenlerin İslamlaşmasını hızlandırmak ve Türkler arasında İslamiyeti yaymak için. 2. Ekonomik Düzen: Anadolu'da yaşayan Alevî-Bektâşî Müslüman Türkmen halkın sanat, ticaret ve ekonomi gibi alanlarda yetişmelerini sağlamak, onları ekonomik ve ahlaki yönden eğitmek. 3. Sosyal Dayanışma: Esnaf ve sanatkârlar arasında adaletli bir sistem kurarak, toplumsal dayanışmayı ve kardeşliği pekiştirmek.

Ahi Evran, Moğol istilası ve zulmünden kaçıp Anadolu'ya gelen tüccar ve sanatkârlara destek olmak amacıyla Kırşehir'e gelmiştir. Ayrıca, Ahilik teşkilatının yayılması ve kurulması aşamasında da Kırşehir'de önemli bir rol üstlenmiştir.

Ahilikte meslek örgütleri, her esnaf ve meslek dalının ayrı bir loncası olacak şekilde yapılandırılmıştır. Bu örgütlerin bazı temel unsurları şunlardır: 1. Ahi Babası: Loncanın lideri ve en yetkili kişisi. 2. Nakip: Ahi babasına vekâlet eden kişi. 3. Yiğitbaşı: Esnaf arasındaki anlaşmazlıkları çözen kişi. 4. Duacı: Mesleğe kabul törenlerini yapan kişi. 5. Kahya: Loncanın orta sandığının yönetiminden sorumlu kişi. Ayrıca, Ahilik zaviyeleri de birer meslek örgütü olarak kabul edilir ve burada meslek erbapları, bilginler, sanatçılar ve eğitmenler eğitim alırlardı.