YargıSistemi

Cumhuriyet savcısı, Türk yargı sisteminde en yetkili savcılık makamıdır.

2576 sayılı kanun, Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun'dur. Bu kanun, bu mahkemelerin kuruluşunu, oluşumunu, çalışma esaslarını ve görevlerini düzenler.

UYAP 2C yazılımı, Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi'nin (UYAP) bir parçasıdır ve adli ve idari yargı birimlerini kapsayan ikinci aşamayı temsil eder. Bu yazılım, yargı sisteminin daha hızlı, şeffaf, etkin ve verimli çalışmasını sağlamak amacıyla geliştirilmiştir. UYAP 2C ile: Yargı birimleri ve Bakanlık birimleri her türlü işlemlerini bilgisayar ortamında yürütebilir. Adli tıp raporları sistem üzerinden talep edilip hazırlanarak ilgili yargı birimlerine gönderilebilir. Parasal işlemler ve kasa hesapları otomatik olarak kontrol edilebilir. Görevsizlik, yetkisizlik gibi nedenlerle başka yere gönderilmesi gereken dosyalar elektronik ortamda anında gönderilebilir. UYAP 2C, Türkiye'deki mahkemeler, savcılıklar, icra daireleri ve diğer adalet teşkilatı birimlerini birbirine bağlayan merkezi bir veri tabanı ve uygulama platformudur.

Anayasa yargısı ve adli yargı, Türk yargı sisteminin iki ana koludur. Anayasa yargısı, Anayasa Mahkemesi tarafından yürütülür ve kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve TBMM İçtüzüğünün Anayasa'ya uygunluğunu denetler. Adli yargı ise, ceza ve hukuk davalarına bakar.

Cumhuriyet savcısı ve özel savcı terimleri, farklı bağlamlarda kullanılmaktadır ve aralarında doğrudan bir fark yoktur. Cumhuriyet savcısı, Türk yargı sisteminde devlet adına suçları soruşturmak ve kovuşturmakla yükümlü olan yargı görevlisidir. Özel savcı terimi ise, belgelerde veya kaynaklarda yer almayan, daha çok kurgusal eserlerde kullanılan bir terim olabilir.

Savcının üstü, görev yaptığı kuruma göre değişiklik gösterir: 1. Adli yargıda: İl ve ilçe cumhuriyet savcılarının üstü cumhuriyet başsavcısı, Yargıtay cumhuriyet savcılarının üstü ise Yargıtay cumhuriyet başsavcısıdır. 2. İdari yargıda: Danıştay savcılarının üstü Danıştay başsavcısıdır. Savcıların en üstünde ise Adalet Bakanı bulunur, ancak o, yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin görevler hariç olmak üzere savcılar üzerinde gözetim hakkına sahiptir.

UYAP (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi), yargı mensuplarının ve vatandaşların yargı ile ilgili işlemlerini online olarak gerçekleştirebilmelerini sağlar. UYAP'ın faydaları şunlardır: - Yargı faaliyetlerinin elektronik ortama taşınması: Türkiye genelindeki tüm yargı sistemi ve faaliyetleri elektronik ortamda yürütülür. - Hızlı erişim ve sorgulama: Vatandaşlar, mahkeme sonuçlarını, mahkeme tarihlerini ve diğer yargı bilgilerini adliyeye gitmeden öğrenebilirler. - Entegrasyon: Adli Sicil, MERNİS, POLNET, Merkez Bankası ve TAKBİS gibi sistemlerle entegre çalışarak, bu kayıtların yargı birimlerince kullanılmasını sağlar. - İş yükünün azaltılması: Yazışmaların elektronik ortamda yapılması, işlemlerin daha hızlı ve kolay tamamlanmasını sağlar. UYAP'ı kullanabilecek kişiler arasında avukatlar, hakimler, savcılar ve diğer Adalet Bakanlığı personelleri bulunur.

Eski Osmanlı mahkemelerinde görev yapanlar şunlardır: 1. Kadı: Mahkemenin başıydı ve yargı işlerine bakardı. 2. Naib: Kadının vekili olarak ilk soruşturma işlemlerini yürütürdü. 3. Katip: Davaları yazma ve ilâm düzenleme usulüne vakıf olan kişi. 4. Mübaşir: Hakimin emirlerini tebliğ ederdi. 5. Tezkiye Memurları: Şahitler hakkında güvenilirlik soruşturması yapardı. 6. Muhzir: Gerek görülen kişileri hakim huzuruna götürme görevini yürütürdü. 7. Hademe: Duruşma güvenliğini sağlardı. 8. Kapıcı: Mahkemeye başvurmak isteyenleri sıraya koyardı. Ayrıca, bazı mahkemelere müşavirler de tayin edilirdi.

Büyükşehir belediyesi sınırları içinde yetkili mahkeme, o ilin adıyla anılan mahkemeler ve ilçelerin adıyla anılan mahkemelerdir. Bu mahkemelerin yargı çevreleri, Adalet Bakanlığının önerisi üzerine Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından belirlenir.

Hollanda'da bölge mahkemeleri, yargı sistemine bağlıdır.

2. Sulh Ceza Hakimi, ilgili yargı çevresindeki sıradaki numaraya sahip olan sulh ceza mahkemesine bağlıdır.

TÜSİAD Başkanı Orhan Turan, 13 Şubat 2025'teki genel kurul konuşmasında şu konuları vurguladı: Hukukun üstünlüğü. Yargı sistemine eleştiri. Yolsuzluk ve organize suçlar. Bu açıklamaların ardından, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, Türkiye'nin bir hukuk devleti olduğunu ve hiçbir kurumun milli iradenin üzerinde olamayacağını vurguladı.

İstinaf mahkemelerinin iş yükü altında olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Yeni Bir Yargı Sistemi: 2016 yılında kurulan istinaf mahkemeleri, ilk derece mahkemelerinin verdiği kararların itiraz üzerine incelendiği bir üst yargı mercii olarak, iş yükünü artırmıştır. 2. Temyiz Öncesi Denetim: İstinaf mahkemeleri, Yargıtay'a gitmeden önce kararların maddi ve hukuki yönden denetlenmesini sağlayarak, bu mahkemenin iş yükünü azaltmayı amaçlamıştır. 3. Kesinlik Sınırları: Belirli parasal sınırları aşan davalar ve bazı kararlar için istinaf yoluna gidilmesi zorunluluğu, bu mahkemelerin iş yükünü daha da artırmıştır.

Danıştay ve Sayıştay arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Görev Alanı: - Danıştay, Türkiye'de idari yargının en üst merciidir ve yürütmenin eylem ve işlemlerini denetler. - Sayıştay, kamu harcamalarını ve gelirlerini denetleyerek mali denetim yapar. 2. Yetki: - Danıştay, idari davalara bakar ve yargı kararlarını verir. - Sayıştay, denetim sonuçlarını raporlar ve kamu kaynaklarının etkili ve verimli kullanılmasını sağlar. 3. Anayasa Konumu: - Danıştay, anayasa tarafından belirlenmiş bir kurumdur. - Sayıştay, 1982 Anayasası'nda yargı bölümünde düzenlenmiştir.

Almanya'daki mahkemeler, federal ve eyalet düzeyinde faaliyet gösteren iki ana sisteme ayrılır: 1. Federal Mahkemeler: Anayasa ile ilgili davalara bakan Federal Anayasa Mahkemesi ve medeni ile ceza davalarında en yüksek temyiz mahkemesi olan Federal Adalet Mahkemesi gibi önemli kurumları içerir. 2. Eyalet Mahkemeleri: İlk derece mahkemeleri (Amtsgerichte), bölge mahkemeleri (Landgerichte), yüksek bölge mahkemeleri (Oberlandesgerichte) ve idare, iş, sosyal ve maliye mahkemeleri gibi çeşitli mahkemelerden oluşur. Almanya'daki mahkeme süreci genel olarak şu aşamalardan oluşur: 1. Dava Açma: Davacı, ilgili mahkemeye başvurarak dava açar. 2. Ön İnceleme: Mahkeme, davanın kabul edilebilirliğini ve hukuki dayanıklılığını değerlendirir. 3. Duruşma: Mahkeme, tarafları dinler ve delilleri değerlendirir; duruşmalar genellikle açık ve halka kapalı olarak gerçekleştirilir. 4. Karar: Mahkeme, duruşma sonucunda bir karar verir ve bu karar yazılı olarak taraflara tebliğ edilir. 5. Temyiz: Taraflar, mahkeme kararına itiraz etme hakkına sahiptir ve karardan memnun olmayanlar üst mahkemeye başvurabilirler. Almanya'da yargı bağımsızlığı, anayasa tarafından güvence altına alınmıştır ve yargıçlar, görevlerini yerine getirirken siyasi veya başka bir baskıdan bağımsız olarak hareket etmelidirler.

Hakimler, aşağıdaki durumlarda şikayet edilebilir: 1. Görevi Kötüye Kullanma: Hakimin görevini kişisel çıkarlar doğrultusunda kötüye kullanması. 2. Hukuka Aykırı Davranışlar: Hakimin yürürlükteki yasaları ve yönetmelikleri göz ardı ederek hukuka aykırı kararlar alması. 3. Tarafsızlık İhlali: Hakimin davada taraflardan birinin lehine haksız bir şekilde hareket etmesi. 4. Yolsuzluk veya Rüşvet Almak: Hakimin görevini kötüye kullanarak rüşvet alması veya yolsuzlukla ilişkilendirilmesi. 5. Zamanında Karar Vermeme veya İlgisizlik: Hakimin davalar üzerinde gereken titizliği göstermemesi, zamanında karar almaması veya davayı ilgisiz bir şekilde geçiştirmesi. 6. Ahlaki İhlaller: Hakimin toplumun genel ahlak anlayışına uymayan bir davranış sergilemesi. Şikayetler, Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) veya Adalet Bakanlığı'na yapılabilir.

Anayasa yargısı ve diğer yargı kolları arasındaki ilişki, her birinin farklı işlevlere sahip olması ve yargı sisteminin bütünlüğünü oluşturmasıyla belirlenir. Anayasa yargısı, sadece Anayasa Mahkemesi tarafından yürütülen ve kanunların, anayasa değişikliklerinin ve diğer yasama işlemlerinin anayasaya uygunluğunu denetleyen yargı koludur. Diğer yargı kolları ise şunlardır: - Adli yargı: Ceza ve hukuk mahkemeleri aracılığıyla özel hukuka ilişkin uyuşmazlıkları çözer. - İdari yargı: İdarenin kamu hukuku kaynaklı işlemlerini denetler. - Mali yargı: Kamu idarelerinin hesap ve işlemlerini denetler, bu organ Sayıştay'dır. - Uyuşmazlık yargısı: Adli ve idari yargı mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını çözer. Bu yargı kolları arasında hiyerarşik bir yapı yoktur, ancak Anayasa’nın 158. maddesine göre, Anayasa Mahkemesi kararları diğer yargı organlarını da bağlar.

Vergi mahkemesi, idari yargı koluna aittir.

2017 yılı Adli Hakimlik Sınavı'nda toplam 100 soru sorulmuştur.

UYAP'ta "main class" kavramı doğrudan belirtilmemiştir. Ancak, UYAP (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi) genel olarak Adalet Bakanlığı'nın tüm yargı ve yargı destek birimlerinin donanım ve yazılım iç otomasyonunu sağlayan bir bilişim sistemi olarak tanımlanır. UYAP'ın sunduğu bazı ana özellikler şunlardır: - Yargı faaliyetleri: Yargı sistemi içindeki birimler arasında yazışmalar ve bilgi paylaşımı elektronik ortamda yapılır. - Dosya takibi: Davalar ve soruşturmalardaki dosyaların takibi, temize çekilmesi ve gönderilmesi işlemleri sistem üzerinden gerçekleştirilir. - Karar destek sistemi: Maddi ve usul hatalarının en aza indirilmesi için kullanıcıya uyarı mesajları gönderilir. - Raporlama ve sorgulama: Çeşitli parametrelere göre rapor alma ve dosya sorgulama imkanı sağlanır.