YahudiKültürü

İsrail bayrağında 7 kollu şamdan (menora), Yahudi halkının antik bir sembolü olduğu için yer almaktadır.

"Damdaki Kemancı", Sholom Aleichem tarafından 1907 yılında yazılan "Tevye ve Kızları" adlı kitaptan uyarlanan bir müzikaldir. Konusu, Rusya'da küçük bir Yahudi kasabasında yaşayan sütçü Tevye'nin ailesinin geleneklerini koruma isteği ve değişen dünyaya ayak uyduramamasını anlatır.

"Shavuot tov" ifadesi, İbranice'de "iyi hafta" anlamına gelir. Bu ifade, Yahudi şabatı'nın ardından gelen hafta için iyi dileklerde bulunmak amacıyla kullanılır.

Ştetl kelimesi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Türkçe Anlamı: Ştetl, üstünde oturulan veya yatılan, içi yünle veya pamukla doldurulmuş döşek anlamına gelir. 2. Yahudi Kültürü Anlamı: Yiddiş dilinde "ştetl", Doğu Avrupa'daki Yahudi köyü veya küçük kasabası anlamında kullanılır.

"Şalom Aleichem" İbranice bir selamlaşma ifadesidir ve "barış seninle olsun" anlamına gelir. Bu ifade, Yahudiler arasında yaygın olarak kullanılır ve karşılık olarak "Aleichem Şalom" (barış, seninle de olsun) cevabı verilir.

Simitin kökeni, Orta Çağ’da Polonya’ya yerleşen Yahudi topluluklarına dayanır. Yahudiler, simitleri hem haşlayarak hem de ortasına delik açarak pişiriyorlardı.

"Judita" adlı eserin konusu, Yahudi dul Judith'in kahramanca bir eylem olan Asur generali Holofernes'i öldürerek şehrini kurtarması hikayesine dayanmaktadır. Epik şiir, altı kitapta (libar) yer alan 2126 dodecasyllabic dizeden oluşmaktadır.

John Freely'nin "Kayıp Mesih: Sabatay Sevi'nin İzini Sürerken" adlı kitabı, 17. yüzyılda yaşayan ve Kabala mistisizmi aracılığıyla Avrupa, Ortadoğu ve Kuzey Afrika'daki Yahudileri beklenen Mesih olduğuna inandıran Sabatay Sevi'nin hikayesini anlatır. Kitapta, Sevi'nin doğum yeri olan İzmir'den başlayarak Venedik, Roma gettoları, Kahire pazarları, Kudüs ve Safed haham okulları gibi geniş bir coğrafyadaki faaliyetleri ele alınır. Bu hikaye, Yahudi mistizminin ve günümüzde hala müritleri bulunan Sabataycılığın bilinmeyen yönlerini aydınlatmayı amaçlar.

Lilith'in şeytanla evlendiğine dair doğrudan bir bilgi bulunmamaktadır. Yahudi mitolojisine göre Lilith, Adem'in ilk eşi olarak yaratılmıştır ve Adem'e itaat etmeyi reddederek cennet bahçelerinden atılmıştır. Bazı kaynaklarda ise Lilith'in, ayrıldıktan sonra cinlerle ve cinlerin kralı Samael (Şeytan) ile cinsel ilişki içine girdiği ve onlardan her gün yüz çocuk doğurduğu anlatılmaktadır.

Doğu Avrupa'da kurulan Yahudi köylerine "shtetl" adı verilmiştir.

“Üzümünü ye bağını sorma” sözü, Yahudi atasözü olarak bilinmektedir.

"Hava Nagila" şarkısı, Yahudi kutlamalarında söylenen bir İsrail halk şarkısıdır ve "sevinelim" anlamına gelir. Şarkının sözleri şu şekildedir: Tekrar eden nakarat: - Hava nagila, hava nagila - Sevinelim, sevinelim - Hava nagila ve-nismeha - Sevinelim ve mutlu olalım Diğer dizeler: - Hava neranena, hava neranena - Şarkı söyleyelim, şarkı söyleyelim - Uru, uru aḥim - Uyanın, uyanın, kardeşlerim - Uru aḥim be-lev sameaḥ - Mutlu bir gönül ile uyanın kardeşlerim Şarkı, genellikle horaya benzer bir dans eşliğinde söylenir.

Puri kelimesi iki farklı bağlamda meşhurdur: 1. Gastronomi: Hindistan, Pakistan ve Bangladeş'te puri, mayasız bir ekmek türüdür ve kahvaltı, atıştırmalık veya hızlı yemek olarak tüketilir. 2. Yahudi Bayramı: Purim, antik Pers İmparatorluğu'nda yaşayan Yahudilerin, Haman'ın onları öldürme planından kurtuluşunun anısına kutlanan bir bayramdır.

"Pink Lady" (2024) filmi, ultra-Ortodoks Yahudi bir çift olan Battie ve Lazer'in hikayesini anlatıyor. Filmde, Battie'nin kocasının erkek çalışma arkadaşıyla olan gizli ilişkisini keşfetmesi ve ailesinin dağılmasını engellemek için kocasına destek olması işleniyor.

"Hava Nagila" şarkısı, sevinmeyi ve mutlu olmayı anlatan bir Yahudi halk şarkısıdır. Şarkının sözleri, I. Dünya Savaşı'nda İngiltere'nin Filistin'deki zaferini kutlamak için 1918 yılında Abraham Zvi Idelsohn tarafından yazılmıştır.

Raziel'in Kitabı (Sefer Raziel HaMalakh), Yahudi mistisizmi ve Kabala geleneğine göre, evrenin tüm bilgilerini içeren bir metindir. Kitapta yer aldığı söylenen konular arasında: - Güneş sistemimizdeki gezegenlerin astrolojisi; - Doğumdan ölüme, ruhaniyetin yeniden canlanmasına kadar çeşitli ruhsal konular; - Tanrı'nın ve meleklerin isimleri; - Yıldızların ve zodyakın büyülü kullanımı; - Koruyucu büyüler ve şifa tılsımları. Ayrıca, bu kitap, yaratıcı enerjinin manevi alanda düşüncelerle başladığını ve fiziksel dünyada kelimelere ve eylemlere dönüştüğünü anlatır. Orijinal yazının kaybolmasına rağmen, içeriklerin 12. yüzyılda Haham Eleazar tarafından derlendiği ve daha sonra birçok kez yeniden basıldığı bilinmektedir.

Yodh kelimesi, farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşır: 1. Hebrew Alfabesi: Yodh, İbrani alfabesinin onuncu harfidir ve "y" sesini temsil eder. 2. Yahudi Geleneği: Yahudi mistisizminde ve rabbinik literatürde, Yodh harfi ilahi ve manevi bir sembol olarak görülür. 3. Tensei Shitara Slime Datta Ken: Bu Japon anime serisinde, Yodh adı, Arch Dungeon ve Book of Evil'in yaratıcısı olan güçlü bir iblis için kullanılır.

"Motti Wolkenbruch'un Uyanışı" (The Awakening of Motti Wolkenbruch), Zürich'te yaşayan Ortodoks Yahudilerin hayatlarına odaklanan bir filmdir. Film, Motti Wolkenbruch'un, annesinin kendisi için uygun gördüğü hayattan uzaklaşıp sınıf arkadaşı Laura'ya âşık olmasını konu alır.

Gematria, İbrani alfabesindeki harflere sayısal değerler atayarak kelimeler ve sayılar üzerinde kabalistik çalışmalar yapma sistemidir. Bu sistemde her harfe belirli bir sayı değeri verilir (örneğin, alef = 1, bet = 2) ve bir kelimenin sayısal değeri, içindeki harflerin değerlerinin toplamıyla hesaplanır. Gematria, en çok Yahudi kültüründe dini metinlerin daha derin ve manevi bir düzeyde anlaşılması için kullanılır.

Simitin hikayesi Orta Çağ'a kadar uzanmaktadır. Yahudi toplulukları Polonya'ya yerleştiklerinde, Hristiyan ekmeğine benzemeyen bir ürün ortaya koymak istiyorlardı. Osmanlı döneminde ise simit, saray mutfağında yer bulmuş ve halk arasında yaygınlaşmaya başlamıştır. Günümüzde simit, Türkiye dışında üretilmeyen ve susam, un, maya ve pekmezden yapılan özgün bir yiyecek olarak kabul edilmektedir.