Vergiler

Avarız hanesi, Osmanlı Devleti'nde vergi toplama amacıyla oluşturulmuş bir birimdir. Avarız hanesi kavramında kullanılan "hane" kelimesi, ev anlamına gelir ve bir ev içinde yaşayan evli çifti ifade eder. Avarız vergisinin toplanmasında, halk gelirine ve sahip olduğu mülke göre gruplara ayrılır ve bu kurala uygun olarak vergi toplanırdı.

Ekonomik etkili gümrük rejimleri, ithalat esnasında tahsil edilecek gümrük vergilerine tam veya kısmi muafiyet tanıyan ve ülke ekonomisini doğrudan etkileyen gümrük rejimleridir. Bu rejimler şunlardır: gümrük antrepo rejimi; dahilde işleme rejimi; gümrük kontrolü altında işleme rejimi; geçici ithalat rejimi; hariçte işleme rejimi.

İlave Gümrük Vergisi (İGV), genellikle tarım ürünleri, tekstil ürünleri, kimyasal ürünler, makine ve ekipman, metal ürünler, plastik ürünler ve seramik ürünler gibi belirli ürün gruplarında uygulanır. Uygulanacak olan vergi oranları, her bir ürün için Gümrük Tarife Cetveli'nde (GTC) belirlenen Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) koduna göre değişir. İGV'nin uygulandığı bazı ürün grupları şunlardır: iplikler; kumaşlar; hazır giyim; ev tekstili; el aletleri; halılar; mobilyalar; küçük ev aletleri ve aydınlatma ürünleri; saraciye ürünleri; demir çelik teller.

Araç vergileri şunlardır: Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV). Özel Tüketim Vergisi (ÖTV). Katma Değer Vergisi (KDV). Ayrıca, bazı özel durumlarda ve araç özelliklerine göre ek vergiler de uygulanabilir. Örneğin, araçların motor hacmi, silindir sayısı, yakıt tipi gibi faktörlere bağlı olarak ÖTV oranı değişebilir.

KDV'li faturada damga vergisinin nereye yazıldığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, damga vergisi genellikle sözleşme ve belgelerde gösterilen KDV dahil toplam bedel üzerinden hesaplanır. 2025 yılı için sözleşme damga vergisi oranı binde 9,48 (yani %0,948) olarak belirlenmiştir. Damga vergisi ödemeleri; vergi daireleri, anlaşmalı bankalar veya Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın internet sitesi üzerinden gerçekleştirilebilir.

150 Euro üstü gümrük vergisi hesaplaması, ithal edilen ürünün CIF değeri üzerinden yapılır. Hesaplama adımları: 1. Ürün değeri hesaplama. 2. Vergi oranının belirlenmesi. 3. Gümrük vergisi hesaplama. Örneğin, bir ürünün değeri 10.000 ABD Doları ve gümrük vergisi oranı %10 ise: Gümrük Vergisi = 10.000 x 0,10 = 1.000 ABD Doları olur. 2025 yılı için Türkiye'de 150 Euro üstü gümrük vergisi, %18-20 arasında değişmektedir. Gümrük vergisi hesaplaması karmaşık olabileceğinden, doğru bir hesaplama için gümrük idaresine veya bir gümrük danışmanına başvurulması önerilir.

2025 yılı itibarıyla TEMU üzerinden yapılan alışverişlerde gümrük vergisi şu şekilde hesaplanır: CIF Bedeli: Ürünün değeri, sigorta ve nakliye bedellerinin toplamıdır. Vergi Oranı: Ürünün menşei ve tarife pozisyonuna göre belirlenir. Vergi Tutarı: CIF bedeli ile vergi oranı çarpılarak hesaplanır. Ayrıca, 30 Euro'yu aşan siparişlerde ek olarak %18 KDV de ödenir. Gümrük vergisi hesaplaması karmaşık olabileceğinden, doğru bilgi için güncel düzenlemelere veya bir gümrük müşavirine başvurulması önerilir.

Cam evler, çatı vergisi ödemez. Çevre Temizlik Vergisi, taşınmaz malları kullanan kişiler tarafından ödenir ve bu vergi, kiracının sorumluluğundadır.

ETV kısaltmasının açılımlarından bazıları şunlardır: Elektrik Tüketim Vergisi. Eğitim Televizyonu. Acil Servis Çekme Aracı. Döviz Ticareti Fonu. Elektrotermik Buharlaşma. Ayrıca, ETV kısaltması farklı bağlamlarda başka anlamlara da gelebilir.

25 yaş altı araçlar için ÖTV muafiyeti, 2025 yılının ilk aylarında yürürlüğe girebilir. Bu konuda, Milliyetçi Hareket Partisi Kayseri Milletvekili İsmail Özdemir ve Kırıkkale Milletvekili Halil Öztürk tarafından hazırlanan ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sunulan kanun teklifi görüşülme aşamasındadır. Teklifin yasalaşması durumunda, 25 yaş ve üzeri araçlarını geri dönüşüme veren kişilere, Türkiye'de üretilmiş sıfır araçlar için Özel Tüketim Vergisi'nden (ÖTV) muafiyet sağlanacaktır.

5035 sayılı kanuna göre damga vergisi, hem internet üzerinden hem de vergi dairelerinden ödenebilir. İnternet üzerinden ödeme, vergi dairesi sistemine giriş yapılarak gerçekleştirilebilir.

Hibrit araçların tercih edilmesinin bazı nedenleri: Yakıt tasarrufu: Hibrit araçlar, şehir içi trafikte düşük hızlarda elektrikli motorla çalışarak önemli ölçüde yakıt tasarrufu sağlar. Çevre dostu: Karbon salınımını azaltarak çevreye duyarlı bir ulaşım seçeneği sunar. Sessiz sürüş: Elektrikli motorun devreye girmesiyle sessiz bir sürüş deneyimi sunar. Kendi kendini şarj edebilme: Frenleme sırasında oluşan enerji ile bataryayı şarj edebilir. Uzun menzil: İçten yanmalı motor sayesinde uzun yolculuklarda menzil sorunu yaşatmaz. Ekonomik: Uzun vadede düşük yakıt tüketimi ve azalan bakım maliyetleri ile ekonomik bir seçenek sunar.

Elektrik faturasında yer alan bazı kalemler şunlardır: Elektrik tüketim değeri (kWh). Elektrik birim fiyatı. Elektrik tüketim tutarı. Dağıtım bedeli. Elektrik tüketim vergisi (ETV veya BTV). KDV (Katma Değer Vergisi). Ayrıca, güç bedeli, güç aşım bedeli, reaktif enerji bedeli, trafo kaybı gibi farklı kalemler de bulunabilir.

Osmanlı İmparatorluğu'nda cizye vergisi, 1827 yılında yapılan düzenlemeyle âla (zengin) için 36 kuruş, evsat (orta hâlli) için 18 kuruş, ednâ (fakir) için 9 kuruş olarak belirlenmiştir. 1829 yılında bu miktarlar sırasıyla 48, 24 ve 12 kuruşa, 1835 yılında ise 60, 30 ve 15 kuruşa yükseltilmiştir ve bu rakamlar cizye vergisi kaldırılana kadar sabit kalmıştır. Cizye, sakatlardan, kadınlardan, çocuklardan ve din görevlilerinden alınmazdı.

Avarız vergisi, Osmanlı Devleti'nde önceleri yalnızca olağanüstü hallerde, sonraları ise sürekli olarak halktan alınan bir vergidir. Özellikleri: Türleri: Mali, ayni (mal olarak) ve bedeni (hizmet şeklinde) olabilir. Kapsamı: Müslüman ve gayrimüslim ayırt edilmeksizin tüm Osmanlı tebaasından alınırdı. Amaçları: Savaş, doğal afet gibi durumlarda devletin ekonomik durumunu desteklemek ve karşılamak, lüks tüketim ve askeri harcamaları finanse etmek. Kaldırılması: Tanzimat'ın ilanıyla birlikte kaldırılmıştır.

Avarız Vergisi: Osmanlı Devleti'nde önceleri yalnızca olağanüstü hallerde, sonraları ise sürekli olarak halktan alınan vergi türüdür. Cizye Vergisi: İslam devleti bünyesinde yaşayan gayrimüslim erkeklerden alınan bir vergi türüdür.

Cizye vergisi, İslam devleti bünyesinde yaşayan gayrimüslim erkeklerden alınan bir vergidir. Cizye vergisinden muaf olanlar: kadınlar; çocuklar; din görevlileri; akıl sağlığı yerinde olmayanlar; çok yaşlılar; bedensel engeli olanlar ve yıl içinde altı aydan daha uzun bir süre hastalık geçirenler.

Aşar ve öşür vergileri aynı değildir, aralarında bazı farklar bulunmaktadır. Öşür, İslam hukukuna dayanan ve Osmanlı İmparatorluğu'nda uygulanan bir tarım vergisidir. Öşür ve aşar arasındaki bazı farklar: Hukuki temel: Öşür, dini bir yükümlülük olarak uygulanırken, aşar Osmanlı toprak düzenine ve tımar sistemine dayanır. Vergi oranı: Öşür vergisi oranı %10 ile sınırlı değildir, bazen %5 gibi düşük oranlarla da uygulanabilir. Kimlerden alındığı: Öşür, genellikle Müslüman köylülerden alınırken, aşar hem Müslüman hem de gayrimüslim köylülerden alınır. Uygulama alanı: Öşür, daha dar bir alanda uygulanırken, aşar Osmanlı topraklarının büyük bir kısmında yaygın olarak kullanılmıştır.

VAT (Katma Değer Vergisi) vergisi, Avrupa Birliği üyesi ülkelerde uygulanmaktadır. Bazı örnekler: Avusturya; Belçika; Bulgaristan; Kıbrıs Cumhuriyeti; Çekya; Hırvatistan; Danimarka; Estonya; Finlandiya; Fransa. Ayrıca, Avrupa Birliği dışındaki bazı ülkelerde de VAT benzeri vergiler bulunmaktadır, örneğin: Norveç; İsveç. Amerika Birleşik Devletleri'nde ise VAT vergisi yoktur.

BTV, "Belediye Tüketim Vergisi" veya "Elektrik Tüketim Vergisi" olarak açılır. Ayrıca, Bulgaristan'daki ilk özel ulusal televizyon kanalı olan bTV de bu kısaltmayla bilinir.