Çatı

İstanbul'da buzlanmanın en çok nerede olduğuna dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, İstanbul'da buzlanma genellikle yüksek kesimlerde ve yüzeyin hızla soğuduğu yollarda meydana gelmektedir. Örneğin, 2024 yılı Ocak ayında İstanbul Büyükşehir Belediyesi Afet Koordinasyon Merkezi (AKOM), gizli buzlanma riskine karşı vatandaşları uyarmıştır. 2025 yılı Şubat ayında ise İstanbul Valiliği, kentte bu gece ve yarın sabah saatlerinde sıcaklığın eksi 3 ila eksi 6 derece dolaylarında seyredeceğini duyurarak buzlanma ve don gibi olumsuzluklara karşı dikkatli ve tedbirli olunması uyarısında bulunmuştur.

Evet, çatıda kar oynamak tehlikelidir. Çatıda biriken kar, eriyip kayarak insanların veya araçların üzerine düşebilir ve kazalara yol açabilir.

Çatı çeşitleri şu şekilde sınıflandırılabilir: Geometrik biçimine göre: doğrusal eğimli çatılar (teras, tek eğimli, beşik, kırma, haç biçimli, şed, sivri, mansard, kelebek); eğrisel eğimli çatılar (tonoz, kubbe). Kullanım şekline göre: üzerinde gezilebilen çatılar; üzerinde gezilemeyen çatılar. Eğimine göre: az eğimli (düz) çatılar; orta derece eğimli çatılar; dik çatılar; değişken eğimli çatılar. Taşıyıcı sistemine göre: oturtma çatılar; asma çatılar; karma çatılar. Örtü malzemesine göre: kiremit; metal; shingle; onduline; doğal taş; cam. Ayrıca, özel tasarım çatılar da bulunmaktadır.

Çatı çeşitleri şu şekilde sınıflandırılabilir: Geometrik biçimine göre: doğrusal eğimli çatılar (teras, tek eğimli, beşik, kırma, haç biçimli, şed, sivri, mansard, kelebek); eğrisel eğimli çatılar (tonoz, kubbe). Kullanım şekline göre: üzerinde gezilebilen çatılar; üzerinde gezilemeyen çatılar. Eğimine göre: az eğimli (düz) çatılar; orta derece eğimli çatılar; dik çatılar; değişken eğimli çatılar. Taşıyıcı sistemine göre: oturtma çatılar; asma çatılar; karma çatılar. Örtü malzemesine göre: kiremit; metal; shingle; onduline; doğal taş; cam. Ayrıca, özel tasarım çatılar da bulunmaktadır.

Moss, çatı için tehlikeli olabilir çünkü: 1. Nem ve çürüme: Moss, sürekli ıslak kalarak çatı malzemelerinde çürümeye neden olabilir. 2. Şıngılların hasarı: Moss, şıngılların altına iterek onları yukarı kaldırır ve hasara yol açar. 3. Leakler (sızıntılar): Moss'un neden olduğu hasar, çatıda delikler ve ince noktalar oluşturarak sızıntılara yol açar. 4. Haşere çekimi: Moss, böcekler ve kemirgenler için çekici bir ortam yaratır. 5. Ağırlık: Moss, büyük bir kütle oluşturarak çatının taşıyamayacağı kadar ağırlığa neden olur. 6. Küf oluşumu: Moss'un neden olduğu sürekli nem, küfün büyümesine ve daha ciddi yapısal sorunlara yol açabilir.

Trapez sac ve çatı sacı (sandviç panel) arasında seçim yaparken, kullanım amacına ve önceliklere göre karar verilmelidir. Sandviç panelin avantajları: Yalıtım: Mükemmel ısı ve ses yalıtımı sağlar. Kolay montaj: Hafif yapısı sayesinde hızlı ve kolay montaj imkanı sunar. Dayanıklılık: Korozyona karşı dirençli kaplamaları sayesinde uzun ömürlüdür. Estetik: Farklı renk ve desen seçenekleri sunar. Trapez sacın avantajları: Ekonomik: Maliyet açısından uygun fiyatlıdır. Dayanıklılık: Çelik veya alüminyumdan üretildikleri için yüksek mukavemet sunar. Hava koşullarına dayanıklılık: Yağmur, kar, rüzgar gibi hava koşullarına karşı dirençlidir. Kolay montaj: Montajı nispeten kolaydır. Sonuç olarak, ısı ve ses yalıtımı önemliyse ve bütçede bir kısıtlama yoksa sandviç panel tercih edilebilir.

Çatı için kullanılabilecek bazı branda türleri: Tuval brandaları. 450 DTEX polyester tentelik branda. Membran branda. PVC branda. Branda seçimi, çatı katının özelliklerine, kullanım amacına ve estetik tercihlere bağlı olarak değişebilir. Branda seçimi ve montajı için uzman bir firmaya danışılması önerilir.

Kiremit ve membran çatı malzemelerinin avantajları ve dezavantajları şu şekildedir: Kiremit: Dayanıklılık: 50 yıla kadar dayanabilir ve yangına karşı dirençlidir. Bakım: Kolay ve düşük bakım gerektirir. Çevre dostu: Doğal malzemelerden üretilir. Ağırlık: Ağır bir malzeme olduğu için çatı yapısının ekstra destek gerektirebilir. Montaj: Montajı zaman alıcı ve maliyetli olabilir. Membran: Su geçirmezlik: Su sızdırmazlık açısından etkilidir ve hava koşullarına dayanıklıdır. Hafiflik: Hafif bir malzemedir. Esneklik: Karmaşık çatı şekillerine uygulanabilir. Maliyet: İlk kurulum maliyetleri yüksektir. Görünüm: Geleneksel görünümü tercih edenler için uygun olmayabilir. Seçim, yapının kullanım amacına ve kullanıcı tercihine bağlıdır.

Teras için yapılabilecek çatı türlerinden bazıları şunlardır: Polikarbon çatı. Sandviç panel çatı. Alüminyum pergola çatı. Çelik çatı. Ahşap çatı. Teras için uygun çatı seçimi, kişisel tercihler, bütçe ve bölgesel iklim koşulları gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Çatı yapımı ve seçimi uzmanlık gerektirdiğinden, bir profesyonele danışılması önerilir.

Çatı oluklarının kaç yılda bir değiştirilmesi gerektiği, kullanılan malzemenin türüne ve bakım sıklığına bağlıdır. Alüminyum, bakır, vinil veya çinko gibi malzemelerden yapılmış oluklar, düzenli bakım yapıldığı takdirde 20-50 yıl arasında dayanabilir. Çelik oluklar ise paslanma riski nedeniyle daha kısa bir ömre sahiptir ve daha sık değiştirilmesi gerekebilir. Oluklarda çatlak, delik, korozyon veya bozulma belirtileri görüldüğünde de değiştirilmeleri gerekebilir.

Çatı izolasyonunda kullanılan bazı malzemeler: Cam yünü: Isı ve ses yalıtımında etkilidir, yangına dayanıklıdır. Taş yünü: Isı ve ses yalıtımının yanı sıra yangın güvenliği sağlar, yüksek sıcaklıklara dayanıklıdır. Polistiren köpük (EPS ve XPS): Yüksek ısı yalıtımı sunar, su geçirmez. Poliüretan köpük: Mükemmel ısı yalıtımı sağlar, hafiftir ve çatı üzerindeki yükü azaltır. İzolasyon levhaları: Ahşap yünü, selüloz veya kauçuk bazlı olup, ses ve ısı yalıtımını aynı anda sağlar. Buhar bariyerleri: İzolasyon malzemelerini nemden korur, yalıtım performansını artırır. Membran malzemeler: Su yalıtımı sağlar, dayanıklı yapılarıyla uzun ömürlü koruma sunar. Malzeme seçimi, çatının yapısına, iklim koşullarına ve bina tipine göre yapılmalıdır.

Çatıda mertek yerine kullanılabilecek bazı malzemeler: Kayıtlar. Multiciper sistemi. Lifli çimento esaslı malzemeler. Poliüretan esaslı paneller. Cam takviyeli polyester (CTP) malzemeler. Akrilik cam esaslı (PMMA) malzemeler. Shingle. Kiremitler. Çatı yapımında malzeme seçimi, uzman bir inşaat mühendisine danışarak yapılmalıdır.

Çatılarda en çok yaşanan sorunlar şunlardır: Sızıntılar. Yoğuşma. Tıkanmış oluklar. Hatalı detay çözümleri. Aşırı kar ve dolu yükü.

Çatı makasının ömrü, kullanım koşullarına, malzemenin kalitesine ve yapılan bakımlara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Çelik çatı makasları, çelik malzemeden üretildiği için genellikle uzun ömürlü olarak kabul edilir. Çatı makaslarının ömrünü uzatmak için düzenli bakım yapılması önerilir.

Çatı izolasyonunda en iyi malzeme, kullanılacağı alana ve kişisel tercihlere göre değişiklik gösterebilir. Ancak, çatı izolasyonunda sıkça tercih edilen bazı malzemeler şunlardır: Cam yünü: Isı ve ses yalıtımında etkilidir, yangına karşı dayanıklıdır ve uygulaması kolaydır. Taş yünü: Hem ısı hem de ses yalıtımında üstün performans sunar, yüksek sıcaklıklara dayanıklıdır ve yangın güvenliği sağlar. Poliüretan köpük: Mükemmel bir ısı yalıtımı sağlar, hafiftir ve çatı üzerindeki yükü azaltır. Polistiren (EPS ve XPS): Yüksek ısı yalıtımı performansı sunar ve su geçirmez özelliklere sahiptir. Selüloz yünü: Çevre dostu, uygun maliyetli ve yangına karşı dayanıklıdır. Malzeme seçimi, çatının yapısına, iklim koşullarına ve bina tipine göre belirlenmelidir.

8. sınıfta fiilde çatı bulmak için şu adımlar izlenebilir: 1. Yüklemin tespiti: Yüklemi isim olan cümlelerde çatı aranmaz. 2. Özne ve nesne tespiti: Yüklem bulunduktan sonra sırasıyla özne ve nesne bulunur. 3. Özelliklerinin belirlenmesi: Özne-yüklem ilişkisine göre etken, edilgen, dönüşlü veya işteş; nesne-yüklem ilişkisine göre ise geçişli, geçişsiz, oldurgan veya ettirgen olarak fiilin çatısı belirlenir. Özne-yüklem ilişkisine göre fiiller: Etken fiiller: Özne bellidir ve işi yapandır. Edilgen fiiller: Özne belirsizdir. Dönüşlü fiiller: Eylemi yapan ve eylemden etkilenen özne aynıdır. İşteş fiiller: En az iki özne tarafından karşılıklı ya da birlikte yapılan eylemlerdir. Nesne-yüklem ilişkisine göre fiiller: Geçişli fiiller: Nesne alan veya alabilecek durumdaki fiillerdir. Geçişsiz fiiller: Nesne almayan veya alamayan fiillerdir. Oldurgan fiiller: Geçişsiz fiillerin geçişli hale gelmesiyle oluşur. Ettirgen fiiller: Geçişsiz fiillerin ek alarak geçişli hale gelmesiyle oluşur.

Cam evler, çatı vergisi ödemez. Çevre Temizlik Vergisi, taşınmaz malları kullanan kişiler tarafından ödenir ve bu vergi, kiracının sorumluluğundadır.

En iyi çatı yalıtımı, çatı türüne ve amacına uygun malzeme ve yöntemlerin seçilmesiyle yapılır. İşte bazı öneriler: Poliüretan Köpük: Yüksek termal performans ve yangın direnci ile bilinir, ancak uygulama için uzman gerekebilir. Cam Yünü ve Taş Yünü: Çok yönlü, ısı ve ses yalıtımında etkili, kurulumu kolaydır. Polistiren: Dayanıklı ve su geçirmez, mekanik direnci yüksektir. Üflemeli Yalıtım: Ulaşılması zor alanlar için uygundur, ısı köprülerini ortadan kaldırır. Çatı Altı Örtüsü: Çatı kaplamasının altına yerleştirilen, tamamlayıcı bir çözümdür. Çatı yalıtımı yaparken, çatı yüzeyi temizlenmeli, çatlaklar onarılmalı ve malzemeler doğru boyutlandırılmalıdır. Bazı durumlarda, uzman bir ekipten yardım almak faydalı olabilir.

Tonoz çatı çeşitleri, şekillerine ve yapılarına göre farklılık gösterir. İşte bazı tonoz çatı çeşitleri: Beşik tonoz: Çatı kısmı yarım silindir biçiminde olan en basit ve sık kullanılan tonoz çeşididir. Basık tonoz: Beşik tonoza benzer, ancak yüksekliği açıklığının yarısından azdır. Yüksek tonoz: Yüksekliği açıklığının yarısından fazla olan çatı örtüsü çeşididir. Sivri (çatma) tonoz: Enine kesiti, sivri kemerle oluşmuş tonoz çeşididir. Eğri (verev) tonoz: Ayakları aynı düzeyde olmayan tonoz tipidir. Eğik (rampa) tonoz: Kemerlerinin başlangıç düzeyleri farklı olan, rampa şeklinde bir ucundan bir ucuna yükseklik farkı olan tonozdur. Konik tonoz: Başlangıç ve bitiş noktalarındaki kemerlerin hem açıklığı hem de yüksekliği birbirinden farklı olan, kesik yarım koni şeklinde olan örtüye denir. Haç (haçvari) tonoz: Birbirini dik olarak kesen iki tonozdan oluşur. Çapraz tonoz: Aynı büyüklükteki iki beşik tonozun dik açılarda kesişmesiyle oluşur. Yelpazeli tonoz: İngiltere'de sıkça görülen, tudor tarzında, bir yelpaze veya huni gibi yapılan tonozdur. Bu çeşitler, tonozun şekline, işlevine, kesit eğrisine ve eğrilerin birleşim biçimine göre farklılık gösterir.

Şıngıl çatıların ömrü, kullanılan malzemeye ve hava koşullarına bağlı olarak 10 ila 20 yıl arasında değişmektedir. Şıngıl çatıların ömrünü uzatmak için düzenli bakım yapılması ve üretici talimatlarına uyulması önerilir.