Tutukluluk

Açlık (Hunger) filminde battaniye yakılma sahnesi, IRA'lı mahkumların tek tip elbise giymeyi reddetmelerini ve cezaevi idaresinin bu duruma karşılık mahkumların sivil elbiselerine el koymasını protesto etmelerini anlatır. Mahkumlar, elbise yerine battaniyelere sarınarak "battaniye protestosu" başlatırlar. Film, 1981 yılında Bobby Sands'in önderlik ettiği IRA açlık grevi sırasında Maze Hapishanesi'nde yaşananları konu alır.

Meram'da yaşanan böcek ilacı faciası, 2024 yılında Konya'nın Meram ilçesindeki bir evde meydana gelen ve 8 yaşındaki Ahmet Enes Temel'in ölümüyle sonuçlanan olayı ifade eder. Olay, şu şekilde gelişmiştir: Alt katta oturan kiracı Abdülkerim El Ahmed, evdeki böcekleri öldürmek için pazartesi günü dairenin çeşitli noktalarına böcek ilacı döküp kapı ve pencereleri bantlayarak evden ayrılmıştır. Böcek ilacının kokusunun ikinci katta oturan ailenin dairesine sızması üzerine, bu evde bulunan kişiler zehirlenmiştir. Anneanne Necla Duran'ın torunu Ahmet Enes Temel'in hareketsiz olduğunu fark etmesi üzerine yapılan müdahalede, küçük çocuğun hayatını kaybettiği anlaşılmıştır. Kiracı Abdülkerim El Ahmed, "taksirle ölüme neden olma" suçundan tutuklanmıştır.

Hırsızlık suçundan tutuklanan bir kişinin ne zaman çıkabileceği, cezasının süresi, iyi hal durumu, infaz indirimi ve koşullu salıverilme gibi faktörlere bağlıdır. Türkiye'deki ceza infaz sistemine göre, 5 yıl hapis cezası alan bir kişi, cezasının üçte birini çektikten sonra koşullu salıverilme hakkı kazanabilir. Her mahkumun durumu farklıdır ve kesin çıkış tarihi, infaz kurumları ve mahkeme tarafından belirlenir.

23 Eylül 2024 tarihinde açıklanan H.K.G. davası kararına göre, tutuklu sanıklar Kadir İstekli ve Yusuf Ziya Gümüşel'dir. Firari sanık Fatıma Gümüşel hakkında ise tutuklamaya yönelik yakalama kararı çıkarılmıştır.

Eşber Yağmurdereli, 1978 yılında "TBMM'yi vazifesini yapmaktan men'e teşebbüs, gayeye vasıl olmak için gasp, mermi ve füze bulundurarak silah temin etmek" suçundan yargılanmış ve Türk Ceza Kanunu'nun 146. maddesi gereğince idam istemiyle müebbet hapis cezasına çarptırılmıştır. 1991 yılında İnsan Hakları Derneği'nin düzenlediği bir mitingdeki konuşması nedeniyle tekrar 10 ay hapis cezası almış ve bu ceza, önceki cezasıyla birleştirilerek 1997 yılında 22,5 yıl hapis cezası almıştır. Kamuoyunun tepkisi üzerine ceza infazı 1 yıl ertelenmiş, ancak karar geri çekilince Yağmurdereli 1998 ve 2001 yıllarında tekrar cezaevine girmiştir.

Habeas corpus, gözaltındaki bir kişinin yasa dışı hapis cezasına veya süresiz tutukluluğa itiraz etmesine izin veren temel bir haktır. Bu hak, ABD Anayasası tarafından bireysel özgürlüğü korumak amacıyla kabul edilmiştir. Habeas corpus, Latince "vücuda sahip olduğunuz" anlamına gelir ve tutukluya haklarını kullanma ve gözaltına alınmaya itiraz etme imkanı tanır.

Reckol (Recep Eker), 2025 yılında Kıbrıs'ta gözaltına alınıp tutuklandıktan sonra, cezaevinde kaldığı süre zarfında tarzında bir değişiklik olduğu belirtilmiştir. Reckol'ün ne zaman tam olarak değiştiğine dair spesifik bir tarih verilmemiştir.

Kapalı cezaevinde arkadaş görüşü, yani kapalı görüş, en fazla 1 saat olarak belirlenmiştir. Kapalı görüşlerde, mahpuslarla ziyaretçiler arasında herhangi bir fiziksel temasın olmaması ve görüşmelerin görevliler tarafından işitilebilir şekilde izlenmesi gerekmektedir.

Tutuklanan kişinin serbest bırakılma süresi, tutuklama nedenine, delil durumuna ve mahkeme kararına bağlı olarak değişir. Soruşturma evresi. Kovuşturma evresi. Tutukluluk süresi dolduğunda veya hakkında verilen tutuklama kararı kaldırıldığında kişiye adli kontrol uygulanabilir. Tutuklanan kişi, tutuklama kararına her aşamada itiraz edebilir ve bu itiraz süreci boyunca avukatı tarafından desteklenebilir.

Duruşmada tutukluluk halinin devamına karar verilmesi, tutuklu kişinin cezaevinde kalmaya devam etmesine karar verilmesi anlamına gelir. Tutukluluğun devamına karar verilebilmesi için şu unsurların bulunması gerekir: Kuvvetli suç şüphesinin devam ettiğini gösteren somut delillerin varlığı; Kaçma tehlikesinin veya delil karartma riskinin hala mevcut olması; Tutuklamanın ölçülü olması ve daha hafif tedbirlerin yetersiz kalacağına dair somut gerekçelerin bulunması. 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlarda, 90 günlük sürelerle duruşmalı olarak tutukluluğun gözden geçirilmesi yapılır ve tutukluluğun devamına karar verildiğinde, bu karar gerekçeli olmalı ve sanığa bildirilmelidir.

CHP Genel Başkanı Özgür Özel'in kritik açıklaması, 14 Ağustos 2025 tarihinde saat 12.00'de gerçekleşmiştir. Özel, bu açıklamada AK Parti'nin "AK Toroslar çetesi" olarak adlandırdığı bir yapıyı çökertecek yeni belgeler ortaya koymuştur.

Taksirli suçlardan hüküm giymiş tutuklular, seçmen kütüğüne kayıtlı olduklarını belgelemeleri durumunda oy kullanabilirler. Kasıtlı suçlardan hüküm giymiş tutuklular ise oy kullanma hakkına sahip değildir. Ayrıca, 31 Mart 2019 yerel seçimlerinde yapılan değişiklikle, yalnızca ikamet adresinin bulunduğu bölgedeki cezaevlerinde kalan tutuklular oy kullanabilmektedir.

Hükmen tutuklu, kişinin tutuklu olarak yargılandığı davada ilk derece mahkemesi tarafından mahkum edilmesi durumunda, mahkumiyet tarihi itibarıyla tutukluluk halinin sona ermesini ifade eder. AİHM'de hükmen tutukluluk, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 5. maddesinin uygulanmasına ilişkin kararlarda, tutuklulukla ilgili makul sürenin hesabında ilk derece mahkemesinin mahkumiyet hükmünden sonra geçen sürenin dikkate alınmaması anlamına gelir. Hükmen tutukluluk, uluslararası hukuk standartlarına göre, özellikle masumiyet karinesi ve ölçülülük ilkesi bağlamında, hukuki tartışmalara yol açmaktadır.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), hükmen tutukluluk kavramını, ilk derece mahkemesi tarafından mahkumiyet kararı verilen kişilerin, temyiz aşamasında geçen sürelerinin tutukluluk süresine dahil edilmemesi gerektiği şeklinde değerlendirmektedir. AİHM'e göre, kişinin tutuklanmasından ilk derece mahkemesi kararı ile mahkum edilmesine kadar geçen süre "suç şüphesine bağlı tutma" olarak adlandırılır ve bu durum AİHS'in 5/1(c) maddesi kapsamına girer. AİHM, temyiz aşamasında geçen sürenin mahkumiyet olarak kabul edilmesi ve azami tutukluluk süresinin hesaplanmasında dikkate alınmaması gerektiğini belirtmektedir.

Evet, engelli bir tutuklu, belirli durumlarda tahliye edilebilir. 5275 sayılı İnfaz Kanunu'nun 16. maddesine göre, maruz kaldığı ağır bir hastalık veya engellilik nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyen hükümlü, iyileşinceye kadar tahliyesine karar verilebilir. Ayrıca, İnsan Hakları Derneği'nin açıklamasına göre, yaşamını tek başına sürdüremeyecek durumda olan engelli tutukluların tahliye edilmesi gerekmektedir. Her durumda, tahliye kararı mahkeme veya hakim tarafından verilir ve bu karar keyfilik içeremez.

Tutuklunun hastaneye sevki, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un 57. maddesi uyarınca şu şekilde yapılır: İlk Sevk: Tutuklunun hastaneye sevki, infaz kurumunun hekimi tarafından yapılır. Acil Durumlar: Acil ve yaşamsal tehlikesi bulunan durumlarda, hastalığın sebebi, tedavinin neden bulunduğu hastanede gerçekleştirilemediği ve tutuklunun nerede ve ne tür bir tedaviye ihtiyaç duyduğunu açıkça belirten bir raporla başka bir hastaneye sevk edilebilir. Hastane Seçimi: En yakın ve tutuklu koğuşu bulunan devlet veya üniversite hastaneleri tercih edilir. Kontrol ve Tedavi: Hastanede tutuklunun kontrol ve tedavisinin devam edip etmeyeceği sağlık kurulu raporuyla belgelenir; aksi halde tutuklu ait olduğu kuruma iade edilir. Tutuklunun sağlık nedeniyle adli kontrol altına alınması, hakim veya mahkeme tarafından, tutuklunun kapalı cezaevinde kalmasının hayati tehlike oluşturacağı tespit edildiğinde mümkündür.

Adli Tıp Kurumunda kalabilecek kişiler şunlardır: Gözlem altına alınması gereken kişiler. Hukuk mahkemelerince gözlemi gerekli görülen kişiler. Tutukluların yatırılarak gözlemi şarttır.

Tutuklama kararına itiraz dilekçesinde olması gerekenler: Dosya numarası. Şüpheli veya müdafi bilgileri. Konu. Açıklamalar. Hukuki nedenler. Sonuç ve talep. Açıklamalar bölümünde şu hususlara değinilmelidir: Kuvvetli suç şüphesi. Kaçma şüphesi. Delilleri karartma şüphesi. Hukuki nedenler bölümünde Anayasa, Ceza Muhakemesi Kanunu ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi gibi ilgili yasal düzenlemeler dayanak olarak gösterilebilir. Sonuç ve talep kısmında tutuklama kararının kaldırılması veya adli kontrol uygulanması talep edilmelidir. Tutuklama kararına itiraz dilekçesi, kararı veren mahkemeye sunulmalıdır.

Ceza davası devam ederken tutukluluğun değerlendirilmesi, soruşturma ve kovuşturma aşamalarında belirli periyotlarla yapılır. Soruşturma aşamasında: En geç 30 günde bir, sulh ceza hâkimi tutukluluğun devamı gerekip gerekmediğini değerlendirir. Kovuşturma aşamasında: Mahkeme, her duruşmada veya duruşmalar arasında en geç 30 gün içinde re’sen değerlendirme yaparak tutukluluk halinin devam edip etmeyeceğine karar verir. Ayrıca, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlarda, 90 günlük sürelerle duruşmalı olarak tutukluluğun gözden geçirilmesi yapılır.

Taner Tolga Tarlacı'nın serbest bırakılma nedeni hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, 2024 yılı Eylül ayında, Güney Kıbrıs Rum Kesimi'nde darp, gasp ve taciz gibi suçlardan 18 yıl hapis cezasına çarptırıldığı belirtilmiştir. 2025 yılı Temmuz ayında ise cezaevinden çıktığı yönünde bir paylaşım yaptığı bilinmektedir.