TaramaTestleri

NT (ense kalınlığı) testi, genellikle gebelik sürecinde şu nedenlerle istenir: Down sendromu ve diğer kromozomal anormalliklerin taranması. Fetal anomali riskinin değerlendirilmesi. NT testi, tek başına kesin tanı koymak için yeterli değildir; ancak normal değerlerin üzerinde olması, bazı anomalilerin olabileceğine dair bir bulgudur.

Otizm taraması için yapılan bazı testler: CARS (Childhood Autism Rating Scale). M-CHAT (Modified Checklist for Autism in Toddlers). Otizm Tarama Testi. İki Yaş İçin Tarama Testi. ADOS (Autism Diagnostic Observation Schedule). ADI-R (Autism Diagnostic Interview-Revised). Otizm tanısı için tek bir test yeterli değildir; farklı yöntemlerin bir arada kullanılması gerekir.

Mamografi çekim sıklığı, kişinin yaşına, aile geçmişine ve genetik yatkınlığına bağlı olarak değişir. 40-49 yaş arası kadınlar: Amerikan Radyoloji Koleji ve Radyoloji Derneği, her yıl mamografi yapılmasını önerirken, bazı kılavuzlar iki yılda bir yapılmasının da yeterli olabileceğini ifade etmektedir. 50-74 yaş arası kadınlar: Çoğu rehber, 2 yılda bir mamografi yapılmasını önermektedir. 65 yaş sonrası: Mamografik takipler iki senede bir yapılabilir. Yüksek risk grubundaki kadınlar: Daha erken yaşlarda ve daha sık aralıklarla mamografi yaptırmaları önerilir. En doğru sıklığı belirlemek için bir doktora danışılması önerilir.

İkili ve üçlü tarama testleri aynı anda yapılabilir, ancak genellikle farklı dönemlerde uygulanır. İkili tarama testi, gebeliğin 11-14. haftaları arasında yapılır. Her iki test de farklı amaçlarla yapılır: ikili test kromozom bozukluklarını (örneğin Down sendromu) tespit etmek için, üçlü test ise daha geniş bir yelpazede genetik ve gelişimsel riskleri değerlendirmek için kullanılır. Testlerin aynı anda yapılması mümkün olsa da, genellikle belirli bir sırayla ve farklı dönemlerde gerçekleştirilir.

İkili ve üçlü tarama testleri, gebelik sırasında bebeğin gelişimi ve bazı problemlerin tespiti için yapılır. İkili tarama testinin yapılma amaçları: Down sendromu ve Trizomi 18 riskinin hesaplanması. Nöral tüp defektleri hakkında bilgi verilmesi. Üçlü tarama testinin yapılma amaçları: Down sendromu, zekâ geriliği, kromozom bozuklukları, beyin ve omuriliğe ait problemler gibi durumların taranması. Bu testler, tanı koymaz; yalnızca risk değerlendirmesi yapar.

Türkiye'de yenidoğan bebeklerden topuk kanı alınması zorunludur. Ancak, aileler bu testi reddetme hakkına sahiptir.

KETEM'de (Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi) yapılan bazı testler: Meme kanseri taraması: 40-69 yaş grubundaki kadınlar için mamografi çekimi yapılır ve taramanın aralığı 2 yıldır. Rahim ağzı (serviks) kanseri taraması: 30-65 yaş grubundaki kadınlar için smear ve HPV testi uygulanır, taramalar 5 yılda bir tekrarlanır. Kolon (kalın bağırsak) kanseri taraması: 50-70 yaş aralığındaki kadın ve erkekler için "Gaitada Gizli Kan Testi" (GGK) yapılır, test 2 yılda bir tekrarlanır. Ayrıca, KETEM'de obezite ve beslenme konularında bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları da yürütülmektedir.

İkili tarama testi, Down sendromu olan bebeklerin tespitinde %85 oranında doğru sonuç verir. Ancak, testin %5 oranında yalancı pozitif çıkma ihtimali bulunmaktadır.

Dörtlü test sonucunun nasıl hesaplandığı ile ilgili bilgi almak istemiş olabilirsiniz. Dörtlü test sonucu şu şekilde hesaplanır: Kan örneği alımı. Bilgilerin değerlendirilmesi. Laboratuvar analizi. Risk hesaplaması. Dörtlü testin kesin bir tanı testi olmadığı, yalnızca genetik bozuklukların görülme ihtimalinin oransal olarak hesaplandığı unutulmamalıdır. Dörtlü test sonucu hakkında daha detaylı bilgi almak için bir sağlık kuruluşuna başvurulması önerilir.

İşitme tarama sistemi, bebeklerin ve kişilerin işitme organlarının çalışıp çalışmadığını anlamak için yapılan basit ve hızlı bir testtir. Yenidoğan bebeklerde yapılan işitme tarama testlerinin amaçları: Doğuştan gelen işitme kayıplarını erken dönemde tespit etmek. İşitme kaybı olan bebeklerin gelişiminde erken müdahale ile dil ve konuşma becerilerini kazandırmaktır. En yaygın kullanılan işitme tarama testleri: OAE (Oto-Akustik Emisyon) Testi: Bebek uykudayken yapılır, kulağa verilen sesin geri yansımasına bakılır. ABR (İşitsel Beyinsel Yanıt) Testi: Dış kulak yoluna yerleştirilen bir aletten kulağa ses gönderilir ve alına yapıştırılan elektrotlarla işitmenin cevabı ölçülür.

BI-RADS (Breast Imaging Reporting and Data System) sınıflandırmasında, tehlikeli olarak değerlendirilebilecek kategoriler şunlardır: BI-RADS 4: Bu kategori, şüpheli anormallikleri ifade eder ve kanser olasılığı vardır. BI-RADS 5: Bu kategori, yüksek olasılıkla kanseri işaret eder. BI-RADS kategorileri ve kanser riskleri şu şekildedir: BI-RADS 1 ve 2: %0 kanser riski. BI-RADS 3: %2'den az kanser olasılığı. BI-RADS 4: %3 ile %94 arasında kanser riski. BI-RADS 5: %95 veya üzeri kanser şüphesi. BI-RADS sınıflandırması, yalnızca bir değerlendirme aracıdır ve kesin tanı için biyopsi gibi daha ileri incelemeler gereklidir.

Tarama ve teşhis arasındaki fark şu şekildedir: Tarama. Teşhis. Örnekler: Mamografi. Topuk kanı testi.

Harmony Testi, gebeliğin 10. haftasından itibaren, down sendromu ve X-Y kromozomu bozukluklarının saptanması için yapılır. Testin yapılma nedenleri: Güvenlik: Girişimsel olmaması sayesinde düşük riski doğurmaz. Pratiklik: Sadece anne kolundan alınan bir kan örneği yeterlidir. Doğruluk: %99'un üzerinde doğruluk oranına sahiptir. Erken tanı: Erken dönemde yapılarak, kromozom anomalili bebek dünyaya getirme ihtimali olan anne adaylarına erken tanı sağlar. Harmony Testi, tarama testi olup, kesin tanı için amniyosentez gibi ek testler gerektirir.

Smear (simir) testi, rahim ağzından hücre örneği alınarak yapılan basit bir işlemdir. Yapılışı: 1. Jinekolojik muayene masasına yatan hastanın vajinasına spekulum adı verilen bir alet yerleştirilir. 2. Doktor veya hemşire, özel bir fırça veya spatula ile rahim ağzından hücre örneği alır. 3. Alınan hücreler, bir cam levha üzerine yayılır veya sıvıya konulur. 4. Örnek, mikroskop altında incelenmek üzere patoloji laboratuvarına gönderilir. Testten önce dikkat edilmesi gerekenler: Testten 2 gün öncesine kadar vajinal yıkama yapılmamalı ve cinsel ilişkide bulunulmamalıdır. Vajinal kremler kullanılmamalıdır. Test sonrası dikkat edilmesi gerekenler: Hafif lekelenme tarzında vajinal kanama olabilir, bu normaldir. Test sonrası cinsel yaşam ve spor dahil normal yaşama dönülebilir. Smear testi, genellikle 21 yaşından itibaren her 3 yılda bir yapılması önerilir.

Şemsiye taraması, diğer adıyla üçlü tarama testi, gebeliğin 16.-17. haftalarında, yani ikinci trimesterde yapılır.

Kistik fibrozis tarama testi, genellikle şu adımları içerir: 1. Topuk Kanı Testi: Bebek doğduktan kısa süre sonra yapılan bu testle, kistik fibrozis riski taşıyan bebekler tespit edilir. 2. Ter Testi: Cilde terlemeyi teşvik eden bir kimyasal uygulanır ve toplanan ter örneğindeki tuz oranı ölçülür. 3. Genetik Test: Kistik fibrozise neden olan gen mutasyonlarını belirlemek amacıyla kan veya tükürük testi yapılır. Ter testi iki aşamada yapılır: 1. Ter Toplama: Çocuklarda kolun iç kısmına, yetişkinlerde ise sırt veya göğse özel bir elektrot yerleştirilir ve bu bölgeye pilokarpin enjekte edilir. 2. Ter Analizi: Toplanan terdeki klor ve sodyum seviyeleri ölçülür. Tarama testlerinin kesin tanı koymada yeterli olmadığı, genetik testler ve diğer klinik bulgularla birlikte değerlendirilmesi gerektiği unutulmamalıdır.

MRL testi olarak belirtilen bir test bulunamadı. Ancak, anne karnında yapılan bazı tarama ve tanı testleri ve zaman aralıkları şu şekildedir: İkili tarama testi: Gebeliğin 11-14. haftaları arasında yapılır. Üçlü veya dörtlü tarama testleri: Gebeliğin 16-20. haftaları arasında yapılır. Koryon villus biyopsisi (CVS): Gebeliğin 9-14. haftaları arasında yapılır. Amniyosentez: Gebeliğin 15. haftasından itibaren yapılabilir. Kordosentez: Gebeliğin 18-22. haftaları arasında yapılır. Testlerin zamanlaması, gebeliğin haftasına ve bebeğin gelişimine göre değişebilir. Kesin zamanlama için bir uzmana danışılması önerilir.

İkili tarama testi sonucunda riskli çıkan bir bebeğin sağlıklı doğma olasılığı vardır. İkili tarama testi, bebekte kromozomal anomali riskinin yüksek olup olmadığını belirlemek için yapılan bir tarama testidir. Eğer ikili tarama testi sonucunda risk yüksek çıkarsa, bebekte kromozomal anomali olup olmadığını kesin olarak belirlemek için amniyosentez veya CVS (koryon villus örneklemesi) gibi tanı testleri yapılabilir. Her durumda, ikili test sonucunun kritik değerler aralığında çıkması, sonucun %100 doğru olduğu anlamına gelmez. En doğru bilgi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Üçlü ve dörtlü testte riskin yüksek çıkması durumunda, tanı koymak amacıyla amniyosentez veya NIPT (Non-İnvaziv Prenatal Test) gibi ileri tetkikler önerilebilir. Amniyosentez, bebeğin içinde yüzdüğü amniyon sıvısından alınan örnek üzerinden bebeğin kromozom yapısının belirlenmesini sağlar. Riskli durumlarda hangi ileri testin uygulanacağına, doktor tarafından karar verilmelidir.

İşitme taramasından kalan bebek için test, 1 hafta sonra tekrarlanır. Eğer ikinci testte de bebek kalırsa, 10-15 gün sonrasında yeniden test yapılır. Üçüncü tekrarda da kalma durumunda, Tarama ABR testi yapılmalıdır. Bu süreler, bebeğin durumuna ve testin yapıldığı koşullara göre değişebilir.